Uran (kimyəvi element): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 86:
:Uran nadir elementlər sırasına aiddir.Yer qabığında onun miqdarı 2x10<sup>-4</sup> % dir,yəni kadmium,gümüş,,civə və bismuta nisbətən çoxdur.Uranın 200-ə yaxın mineralı məlumdur,onların əksəriyyəti dəyişən tərkibli oksidlər və ya mürəkkəb uranatlardır(məs.,karnonit.flüorapatit).Uranın kiçik miqdarı monasitdə bəzi gillərdə və qranit növlərində olur.Ən sadə mineral-uraninitdir(UO<sub>2</sub>+X).Bu havanın oksigeni yaxud uranın qurğuşuna radioaktiv çevrilməsi zamanı uran(ıv)oksidin quruluşunun yenidən qurulması nəticəsində ayrılmış oksigenin təsiri ilə qismən oksidləşmiş uran dioksiddir.Uranın qurğuşuna çevrilməsi zamanı qurğuşun(ıv)oksid əmələ gəlir,sərbəst halda ayrılan artıq qalmış oksigen isə uranı oksidləşdirir.Uran filizinin işləndiyi zavodlarda uraninit zənginləşdirilir,sonra uran qarışıqlarından uran(ıv)oksid şəklində ayrılır.Metal uran almaq üçün dioksid tetraflüoridə çevrilir və sonra metallotermik üsulla reduksiya olunur.Belə bir sual yaranır:əgər uranı onun oksidin dən kalsium və ya maqneziumla reduksiya etməklə almaq mümkündürsə, onda oksidi flüoridə çevirmək nəyə lazımdır .Flüoriddən reduksiyaya ona görə üstünlük verilir ki, yalnız bu halda reaksiya nəticəsində ayrılan istilik həm metalın , həm də şlakın əridilməsi üçün kifayət edir.Ərintini soyutduqda uran külçəsi əmələ gəlir.Oksidin reduksiyası zamanı isə uran şlakdan çətinliklə ayrılan toz şəklində əmələ gəlir.
== Nüvə yanacağı ==
Təbii Uran maddəsi üç izotopun:
Təbii Uran üç izotopun- <sup>235</sup>U(0,72%),<sup>238</sup>U(99,274%) və <sup>234</sup>U qarışığından ibarətdir. Nüvə texnikası üçün adətən <sup>235</sup>U izotopu ilə zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Bu tədqiqatçıların qarşısında çətin bir məsələ-izotopların ayrılması məsələsini qoyur. Sənayedə daha geniş yayılmış üsul-qaz-diffuziya üsuludur. Bu üsul müxtəlif kütləli hissəciklərin məsaməli təbəqədən-membrandan keçmə sürətinin müxtəlifliyinə əsaslanır. Uran-235 izotoponu ayırmaq üçün metalın hamısını asanuçucu birləşmə UF<sub>6</sub> şəklinə keçirirlər. Ayırma prossesini məsaməli təbəqələr saxlayan çoxlu sayda xanaları olan xüsusi kaskadın köməyi ilə dəfələrlə təkrar edirlər. Uranın 235 izotopunu onun təbii qarışıqdakı miqdarını 95%-ə qədər zənginləşdirilməsi üçün 5000 pilləli kaskad tələb olunur. Uranın 235 və 238 izotopları eyni kimyəvi xassələrə, lakin müxtəlif nüvə xassələrinə malikdir. Beləki, uran-235 nüvələri zəif sürətli istilik neytronları ilə bombardman zamanı hissəciklərə parçalanaraq böyük miqdarda enerji ayırır:
:::<big>'''<sup>235</sup><sub>92</sub>U + <sup>1</sup><sub>0</sub>n → parçalanma məhsulları + 2,2<sup>1</sup><sub>0</sub>n'''</big>
:Parçalanma məhsulları adətən dövri sistemin ortasında yerləşən elementlərin,məs.,Ba,Kr,Sn,və Ln nüvələri olur. Kritik kütlənin artması zamanı parçalanma prossesi şaxələnmiş zəncirvari reaksiya xarakteri alır, o da nüvə partlayışına gətirib çıxarır.