|
}}
'''AyrımGəncəbasar türkləri və ya Ayrum'''ayrımlar (digər variantları Eymur, Arum, Imer, Imir) — qədimTürkiyə türklərinin Azərbaycanda yaşayan türketnik xalqıqrupu. <ref>Ensiklopedik lüğət.. –Bakı: Azərbaycan ensiklopediyası, 1999. səh. 55 </ref> <ref>Большая советская энциклопедия. Третье издание. В 30 томах. Главный редактор: А. М. Прохоров. Том 1: А — Ангоб. Москва: Государственное научное издательство "Большая Советская Энциклопедия", 1969, стр. 278.{{oq|ru|Исторически сложились этнографические группы А., отличавшиеся некоторыми особенностями в хозяйстве, культуре и быту: айрумы, карапапахи, падары, шахсевены, карадагцы, афшары и др. ... Айрумы расселены на 3 . Азербайджанской ССР (в районе Кировабада, Дашкесана, Кедабека), в горах Малого Кавказа. Занятия - горное скотоводство и земледелие. Длительное время у них сохранялись некоторые архаические черты в быту и хозяйстве (подземные жилища; из-за неустроенности дорог почти полностью отсутствовал колёсный транспорт и т. п.).}}</ref> Onların məskun olduğu ərazi Ayrım mahalı adlanırdı.EmirƏmir Teymur Ankara vuruşmasından (1402) sonra Türkiyə ərazisindən köçürdüyü 50 min ailəni Gəncə, Qarabağ və indiki Ermənistanda yerləşdirmiş, onlar sonralar ayrım adı ilə tanınmışdır. Gəncə xanı Cavad xanın general Knorrinqə yazdığı məktubda ayrımlar Gəncə xanlığının qədim elatı adlandırılır. XVII əsrdə ayrımların bir hissəsi Irana keçərəkkeçmiş şahsevənlərəvə şahsevən qarışmışdıradlanmışdır. <ref> Azərbaycan toponimləri. Ensiklopedik lüğət.. –Bakı: Azərbaycan ensiklopediyası, 1999. -588s. </ref>Azərbaycanın Gəncəbasar bölgəsində aşadıqları üçün onların əsl və rəsmi adı Gəncəbasar türkləridir.Ayrım isə onlara verilən bir ayama və ləqəbdir.
== Eymur sözü ilə bağlı coğrafi adlar ==
Tarixi Qarabağın ərazisində vaxtilə məskunlaşmış türk mənşəli tayfalardan biri də aynmlardıayrımlardı (bu böyük nəslin davamçıları indi də durur). Onlar Daşkəsən bölgəsi daxil olmaqla Ağstafa çayının hövzəsinə qədər ərazidə yaşamışlar. Eymurların əcdadları Kiçik Asiya türkləri olmuşlar.Ayrı-ayrı məkanlarda məskunlaşdıqlarma görə onlara ayrım demişlər (Q.Qaraqaşlı). Qazax bölgəsində Qoşqar və Kəpəzdağ ətəklərinə köçən eymurların nəsil davamçıları indi də yaşayırlar. XVI əsrdə eymurlar iki hissəyə bölünmüşlər; bir qismi Güney Azərbaycana köçmüş və burada Şah Abbası dəstəklədikləri üçün “Şahsevən” adlandırılmışdır. Digər qismi köhnə yerində qalıb onlardan yeni nəsillər törəmişdir; aynm, saatlı, qazaxlı və yaxud çolaxlı. Rusiya imperiyası dövründə Gəncə bölgəsi Yelizavetpol adlandırılan vaxtda burada 6 mahalda türklərle yanaşı, eymurlar da yaşayırdılar. Cavanşir uyezdində Ayrım və Saatlı, Qazaxda Boyanis - Aynm, Şinik-Ayrım, Cavad uyezdində Çolaxlı adlı kəndlərdə ayrımlar yaşayırdılar. Ayrımlar tərəfindən Əmirvar, Acı, Birkəz, Dəstəfur, Damcılı, Zaha dərəsi, Güneydam kəndləri salınmışdır.
Eymur tayfasına mənsub olan bu adla bağlı meydana gəlmiş coğrafi adlardan biri [[Azərbaycan]]ın [[Ağdaş]] rayonundakı [[Eymur]] kəndidir. [[Qazax]] rayonundakı [[Quşçu Ayrım]], [[Tovuz]] rayonundakı [[Mollaayrım]], [[Ermənistan]]dakı [[Ayrum]], [[Ayrum Mets]], [[Ayrum Pokr]], [[Gürcüstan]]dakı [[Imera]], [[Imira]], [[Imirasani]] (Imir Həsənli) kimi coğrafi adlar bu toponimin müxtəlif variantlarıdır.
|
