|
== Fəaliyyəti ==
[[Peterburq]] mühitində [[1901]]-[[1904]]-cü illərdə-tələbəlik illərində Rusiya Sosial Demokrtatik Fəhlə Partiyasının (RSDFP) üzvü olan Xudadat bəy Məlik-Aslanov sonra heç bir partiyaya daxil olmamış və ömrünün axırınadək bitərəf qalmışdı.
[[1904]]-cü ildə İnstitutu bitirdikdən sonra təyinat əsasında Sankt-Peterburqda Voloqda-Petrozavodsk Dəmiryolunun çəkilişi ilə əlaqədar Peterburq İdarəsində 6 ay [[mühəndis]] vəzifəsində işləmişdi.
Məlik-Aslanov [[1905]]-ci ilin əvvəlində Tiflisə[[Tiflis]]ə köçmüş və Zaqafqaziya Dəmiryolu sistemində çalışmağa başlamışdı. Zaqafqaziya Dəmiryolu İdarəsinin işçisi kimi o, əvvəlcə mühəndis, sonra Stansiya rəisinin köməkçisi, daha sonra isə Zaqafqaziya Dəmiryolunun ən ağır və dağlıq hissəsi hesab edilən Suram Aşırımı keçidində yol xidməti rəisinin köməkçisi və rəisi olmuşdu. Onun rəhbərliyi altında həmin xidmət sahəsində xeyli mülki tikinti aparılmış, Surom bölməsində texniki qurğular tikilmişdi. İkinci Dəmiryol Xəttinin çəkilişi davam etdirilərək Çiatura marqans mədənlərinə ensiz zolaq dəmir yolu salınmış, texniki işlər görülmüşdü. Həmin vəzifələrdə işlədiyi dövrlərdə onun Peterburqda çıxan 4 elmi məqaləsi də dərc olunmuşdu.
Rusiyada[[Rusiya]]da [[1917]]-ci ilin [[fevral inqilabındaninqilabı]]ndan sonra Müvəqqəti Hökumətin sərəncamı ilə martın 9-dan Xudadat bəy Məlik-Aslanov Tiflisdə Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsinin Zaqafqaziya Dəmir Yolu üzrə müvəkkili təyin olunmuşdu. O, 1917-ci il noyabrın 15-də Y. Gegeçqorinin sədrliyi altında yaradılan Zaqafqaziya Komissarlığı hökumətində [[Fətəli xan Xoyski]] və [[Məmməd Yusif CəfərovlaCəfərov]]la birlikdə onun tərkibinə daxil olmuşdu. Xudadat bəy Məlik-Aslanov Zaqafqaziya Komissarlığında və [[1918]]-ci il [[26 aprel|aprelin 26]]-da yaranmış Zaqafqaziya Federativ Respublikasında dəmir yol nəqliyyatı komissarı və naziri təyin edilmişdi. Həmin vəzifələrdə çalışdığı dövrdə onun Qafqaz dəmir yolu nəqliyyatı tarixinə həsr olunmuş kitabı[[kitab]]ı nəşr olunmuşdu.
O, Zaqafqaziya Seymində "''Müsəlman fraksiyası''"nın, 1918-ci il mayın 27-də Tiflisdə Məhəmmədə[[Məhəmməd Əmin RəsulzadəninRəsulzadə]]nin sədriliyi ilə yaranmış [[Azərbaycan Milli ŞurasınınŞurası]]nın üzvü olmuşdu.
Məlik-Aslanovun tərkibinə daxil olduğu Tranqafqaz hökumətinin “''Müsəlman fraksiyası''” o zamanki müzakirələrin gedişində Türkiyənin[[Türkiyə]]nin təkliflərinin qəbul edilməsini məqbul hesab edirdi. O, hələ 1918-ci ilin yanvar ayında [[sülh]] məsələsinə dair gedən danışıqların müzakirəsində hökumət üzvü kimi yaxından iştirak etmişdi. [[Azərbaycan]] nümayəndəsi kimi o, öz çıxışında bildirmişdi ki, Rusiya ərazisində yeni yaranmış hökumətlərin TransQafqazda heç bir marağı yoxdur. Ona görə Xudadat bəy Məlik-Aslanov yeni yaranmış hökumətlərin rəyini gözləmədən Tranqafqazın müstəqilliyini elan edib sülh danışıqlarına başlamağın zəruri olduğunu irəli sürmüşdü.
=== AXC dövründə fəaliyyəti ===
[[Şəkil:1ST AZ REP founders.jpg|250px|thumb|left|ADR-in təsisçiləri, [[Məhəmməd əminƏmin RəsulzadəninRəsulzadə|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]nin rəhbərliyi altında ]]
1918-ci ilin mayına kimi Azərbaycanın müstəqilliyi yox idi. Yalnız həmin il mayın 28-də Azərbaycan dövlət müstəqilliyinə nail oldu. Həmin gün Tiflisdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarananda Fətəli xan Xoyskinin başçılığı altında birinci milli müvəqqəti hökumət 9 nazirlikdən ibarət təşkil olunmuşdu. Həmin nazirliklərdən biri də Dəmir Yolu, Poçt və Teleqraf Nazirliyi idi. O zaman müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyətinin ilk yollar, poçt və teleqraf naziri məhz bu sahəyə yaxşı bələd olan Xudadat bəy Məlik-Aslanov təyin olunumşdu (rəsmən dəmiryol nəqliyyatı yazılsa da, Xudadat bəy Məlik-Aslanov bütün növ (həmçinin su, quru, hava) yolları naziri idi.
| 