İnfeksiya: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k using AWB
vikiləşdirmə, vizual dəyişikliklər, yeniləmə
Sətir 1:
'''İnfeksiya''' – patogen [[Mikroorqanizmlər|mikroorqanizmin]] digər [[Canlı orqanizm|canlı orqanizminə]] daxil olması və bunun nəticəsində yoluxmuş orqanizmdə gedən cavab proseslər. İnfeksiyanı törədən amil [[Orqanizm|orqanizmə]] daxil olduqda müəyyən [[orqan]] və toxumalarda məhdudlaşır. Nəticədə infeksion proses əmələ gəlir. İnfeksion proses kəskin və xroniki [[Xəstəliklər|xəstəliklər]], yaxud infeksiya gəzdirmə formasında aşkar ola bilər.
{{Vikiləşdirmək}}
'''İnfeksiya''' – patogen mikroorqanizmin digər canlı orqanizminə daxil olması və bunun nəticəsində yoluxmuş orqanizmdə gedən cavab proseslər. İnfeksiyanı törədən amil orqanizmə daxil olduqda müəyyən orqan və toxumalarda məhdudlaşır. Nəticədə infeksion proses əmələ gəlir. İnfeksion proses kəskin və xroniki xəstəliklər, yaxud infeksiya gəzdirmə formasında aşkar ola bilər.
 
Hər bir İnfeksiyanın özünəməxsus yoluxma mexanizmi var; tənəffüs yollarının infeksion xəstəliklərində xəstə öskürdükdə, asqırdıqda və [[Danışıq|danışdıqda]] İnfeksiya selik damcıları vasitəsilə ətrafa yayılır və sağlam insana hava ilə yoluxur; [[səpgili yatalaq]], [[malyariya]],
[[Taun çöpü|taunun]] bubonlu forması və s. xəstəliklər [[Qansoranlar|qansoran]] [[cücülər]] vasitəsilə yayılır; [[qoturluq|qoturluğun]], [[göbələk]][[Zöhrəvi xəstəliklər|zöhrəvi xəstəliklərin]] törədiciləri isə xəstə ilə bilavasitə təmasda olduqda keçir. İ-nınİnfeksiyanın yoluxma
mexanizminin aydınlaşdırılması infeksion xəstəliklərin profilaktikasının
əsasını təşkil edir.
İnfeksiya müəyyən [[Klinika|kliniki]] əlamətləri ilə özünü göstərən infeksion xəstəlik haqqında və gizli - yəni latent, inapparant infeksiya, immunlaşdırıcı subinfeksiya və mikrobdaşıyıcılıq halında gedir.
 
İnfeksion xəstəliklər yaxşı öyrənilməklə bunlar qeyri-infeksion xəstəliklərdən spesifikliyi, kontagiozluğu, mərhələlərlə inkişafı və postinfeksion [[İmmunitet|immunitetin]] yaranması ilə səciyyələnir.
 
Spesifiklik dedikdə belə başa düşülür ki, hər bir infeksion xəstəliyi müəyyən növ [[mikrob]] törədir.
 
İnfeksion xəstəliklər zamanı xəstəlik törədicisinin xəstələrdən sağlamlara kontakt və ya aralıq obyektləri vasitəsilə verilməsi halı kontagiozluq adlanır. [[Çiçək xəstəliyi|Çiçək]], [[dabaq]], [[donuzların taunu]], atların qripi yüksək dərəcədə [[kontagioz]] xəstəliklər hesab edilir.
 
İnfeksion xəstəliklərin əvvəlcə [[inkubasiya]], sonra [[prodremal]], daha sonra klinik dövr və nəticə halında getməsi onların mərhələlər üzrə getməsini göstərir.
 
İnfeksiya törədicilərinin orqanizmə daxil olması anından ilk kliniki əlamətlərinin görünməsinədək, latent infeksiyalarda isə [[immunobioloji]] reaksiyaların ilk müsbət nəticəsinədək olan dövrə inkubasiya dövrü deyilir. Bu dövr bütün infeksion xəstəliklər üçün xarakterikdir, müddəti isə müxtəlif olmaqla bir neçə saatdan, bir neçə günə, bəzi infeksiyalar zamanı isə bir neçə aya qədər davam edir. Eyni bir xəstəlikdə də inkubasiya dövrü orqanizmin ümumi davamlılığı və xəstəlik törədicisinin virulentlik dərəcəsindən asılı olaraq müxtəlifdir. İnkubasiya dövründə heyvan orqanizmində mikrob çoxalır, onun [[Toksinlər|toksini]] toplanır, [[maddələr mübadiləsi]] pozulur, [[Qan|qanın]] formalı elementlərində müəyyən keyfiyyət və kəmiyyət dəyişiklikləri baş verir, ancaq heç bir kliniki əlamət görünmür.
 
İnkubasiya dövrü sonra prodromal dövrlə əvəz olunur ki, bu da bir neçə saatdan 1-2 günə qədər davam edir. Bu dövrdə qeyri-spesifik əlamətlər- yəni zəiflik, ümumi ölgünlük, [[İştaha|iştahanın]] pozulması və bəzən [[Temperatur|temperaturun]] az dərəcədə yüksəlməsi müşahidə olunur.
İnfeksion xəstəliklər zamanı bakterial və toxuma mənşəli toksiki məhsullar [[ürək]] əzələsi və qan damarlarına, həmçinin vegetativ [[Sinir sistemi|sinir sisteminə]] təsir edərək ürək-damar sisteminin zədələnməsinə səbəb olur. Nəticədə həm funksional, həm də üzvi dəyişikliklər baş verir. Bakterial toksinlərin təsirindən mədə-bağırsaq şöbəsində iltihablı-destruktiv dəyişikliklər, fermentativ, sekretor və ekskretor funksiyaların pozulması əmələ gəlir.
 
İnfeksion prosesin yüngül gedişi zamanı orqanizmin bütün fizioloji sistemlərinin pozulmuş funksiyaları bərpa olunur, kliniki əlamətlər zəifləyir və rekonvalessensiya dövrü yaranır. Bu dövrün müddəti xəstəliyin xüsusiyyətindən, heyvanlarin immunoloji reaktivliyindən, onların saxlama və yemləmə şəraitindən, habelə müalicənin effektliyindən asılıdır. Sağalma hər vaxt tam şəkildə olmur. Belə ki, müəyyən müddət ərzində müəyyən orqanların funksiya pozğunluğu nəzərə çarpır. Rekonvalessentlər çox vaxt infeksiya törədicilərini xarici mühitə ifraz edir.
Sətir 25 ⟶ 24:
İnfeksion xəstəliklər zamanı heyvanların bəzilərində qəflətən, digərlərində isə tədricən baş verən zəiflik və arıqlıqdan onların tələf olması müşahidə olunur.
 
İnfeksion xəstəliklər ildırımvari, iti, yarımili, xroniki abortiv gedişə malik olmaqla, tipik və atipik formalarda törəyir.{{Mənbəsiz}}
 
== Xarici keçidlər ==