|
}}
'''Hacıbəyov Zülfüqar Əbdülhüseyn oğlu''' (tam adı: ''Hacıbəyov Zülfüqar Əbdülhüseyn oğlu''; {{comment|d.|doğum}} [[17 aprel]] [[1884]], [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Rusiya imperiyası]] – {{comment|ö.|ölüm}} [[30 sentyabr]] [[1950]], [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]) — bəstəkar[[Azərbaycan]] və [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] bəstəkarı, [[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimlərinin siyahısı|Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]] (1943), [[Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrı|Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya TeatrınınTeatrı]]<nowiki/>nın banilərindən biri. O, [[Üzeyir HacıbəyovunHacıbəyov]]<nowiki/>un qardaşı və [[Niyazi|Niyazi TağızadəninTağızadə]]<nowiki/>nin atası olmuşdur.
== Həyatı ==
Zülfüqar Hacıbəyov 1884-cü il aprelin 17-də Şuşa şəhərində anadan olub. Zülfüqarın kiçik qardaşları Üzeyir və Ceyhunun sənətdə, milli baxışlarının formalaşmasında oynadığı "böyük qardaş" rolu haqda sənədlər, söhbətlər, xatirələr çoxdur. Bu barədə onun öz xatirələri də vardır. Professional Azərbaycan musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəyov, bəstəkar və dirijor Müslüm Maqomayev, səhnə ustaları Hüseynqulu Sarabski, Hüseyn Ərəblinski kimi sənətkarlar sırasında Zülfüqar Hacıbəylinin də məxsusi yeri vardır.
* Bəstəkar [[Üzeyir Hacıbəyov]]un qardaşıdır.
* Bəstəkar və dirijor [[Niyazi]]nin atasıdır.
== Bioqrafiya ==
Zülfüqar Hacıbəyov 17 aprel 1884-cü ildə [[Şuşa|Şuşa şəhəri]]<nowiki/>ndə anadan olub. Zülfüqar kiçik qardaşları [[Üzeyir Hacıbəyov]] və [[Ceyhun Hacıbəyli|Ceyhun Hacıbeyli]]<nowiki/>nin incəsənətdə formalaşmasında çox böyük rolu olmuşdur. Zülfüqar Hacıbəyovun təsir göstərdiyi digər sənətkarlar arasında [[Müslüm Maqomayev]], [[Hüseynqulu Sarabski]], [[Hüseyn Ərəblinski]] var. O, 30 sentyabr 1950-ci ildə [[Bakı|Bakı şəhəri]]<nowiki/>ndə vəfat etmişdir.
== Yaradıcılığı ==
Zülfüqar Hacıbəyov ilk [[Azərbaycan]] operettası[[operetta]]<nowiki/>sı -– "50 yaşında cavan"ın (1910) müəllifidir. Operetta Azərbaycan səhnəsində komediya janrının ilk nümunəsi sayılır. MətniHəm dəmətni, musiqisihəm də musiqisi Zülfüqar HacıbəyovaHacıbəyov məxsustərəfindən olanyazılan əsər sadə və əyləncəli məzmuna malik üçpərdəli və dördşəkillidir. Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprel ayında [[Tbilisi|Tiflis şəhəri]]<nowiki/>nə Gürcü Zadəganları Teatrında olmuşdur. Sonralar operetta [[Bakı]]<nowiki/>da, [[Naxçıvan]]<nowiki/>da, [[İrəvan]]<nowiki/>da və [[Şuşa]]<nowiki/>da göstərilmişdir. Zülfüqar Hacıbəyovun əsərləri [[Azərbaycan musiqisi|Azərbaycanın musiqi sənəti]]<nowiki/>ndə mühüm rol oynamışdır. [[Azərbaycan bəstəkarlarının siyahısı|Azərbaycan bəstəkarları]]<nowiki/>nın yaradıcılığına yeni bir cərəyan gətirən "[[Aşıq Qərib (opera)|Aşıq Qərib]]" operasında xalq rəvayətindən istifadə olunmuşdur. O, 1917-ci ildə "[[Üç aşiq və ya Məlikməmməd]]" adlı fantastik süjetə malik bir operanın səhnəyə qoyulması üçün xüsusi geyimlər də hazırlatmışdır. Buna baxmayaraq, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet hökuməti]]<nowiki/>nin təzyiqi nəticəsində əsər tamaşaya qoyulmamışdır.
[[XX əsrinəsr]]<nowiki/>in 20-ci,birinci 30-cu illərinin məşhur mahnılarırübündə olanməşhurlaşan "Kənd qızı", "Çoban qız", "Əsgər nəğməsi" məhzbəstəkarın ilk bəstəkar mahnıları sayılır. Klassik[[Azərbaycan klassik musiqininmusiqisi]]<nowiki/>nin yaradılmasındaformalaşmasında da Zülfüqar Hacıbəyovun zəhmətirolu böyükdür. ▼
Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprelində [[Tiflis]]də Gürcü Zadəganları Teatrında olmuşdur. Sonralar operetta [[Bakı]]da, [[Naxçıvan]]da, [[İrəvan]]da, [[Şuşa]]da göstərilmişdir. Zülfüqar Hacıbəyovun əsərləri Azərbaycanın musiqi sənətində mühüm rol oynamışdır. Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığına yeni bir cərəyan gətirən "Aşıq Qərib" operasında xalq rəvayətindən istifadə olunmuşdur.
O, 1917-ci ildə "Üç aşiq və ya Məlikməmməd" adlı fantastik süjetə malik bir operanın səhnəyə qoyulması üçün xüsusi geyimlər də hazırlatmışdır. Lakin, naməlum səbəblərdən nə o zaman, nə də sovet hakimiyyəti illərində bu əsər tamaşaya qoyulmadı.
O, 1932-ci ildə "Kölə qadınların rəqsi" adlı simfonik pyes bəstələmişdir. Bundan başqa, Zülfüqar Hacıbəyov bir sıra kantatalar da yaratmışdır. 1935-ci ildə oğlu , məşhur dirijor– [[Niyazi ]] ilə birlikdə [[Cəfər CabbarlınınCabbarlı]]<nowiki/>nın [[Almaz (pyes)|eyniadlı pyesi ]] əsasında çəkilən ilk səsli Azərbaycan filminə -– " [[Almaz (film, 1936)|Almaz]]"a musiqi yazmışdır. Zülfüqar Hacıbəyovun son əsəri 1950-ci ildə [[Zakir Bağırov]]<nowiki/>la birlikdə yazdığı kantata olub.<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2012/avqust/257590.htm Bəstəkar Zülfüqar] </ref>▼▲XX əsrin 20-ci, 30-cu illərinin məşhur mahnıları olan "Kənd qızı", "Çoban qız", "Əsgər nəğməsi" məhz ilk bəstəkar mahnıları sayılır. Klassik musiqinin yaradılmasında da Zülfüqar Hacıbəyovun zəhməti böyükdür.
▲O, 1932-ci ildə "Kölə qadınların rəqsi" adlı simfonik pyes bəstələmişdir. Bundan başqa, Zülfüqar Hacıbəyov bir sıra kantatalar da yaratmışdır. 1935-ci ildə oğlu, məşhur dirijor Niyazi ilə birlikdə Cəfər Cabbarlının eyniadlı pyesi əsasında çəkilən ilk səsli Azərbaycan filminə - "Almaz"a musiqi yazmışdır.
Zülfüqar Hacıbəyovun son əsəri 1950-ci ildə [[Zakir Bağırov]]la birlikdə yazdığı kantata olub. Elə həmin ilin sentyabrında Zülfüqar Hacıbəyov dünyasını dəyişir. Zülfüqar Hacıbəyovun əsərləri Azərbaycan musiqi sənətində yeni yaradıcılıq formalarının meydana gəlməsi prosesini sürətləndi. "Evli ikən subay", "11 yaşlı arvad və varlı" musiqili komediyaları və "Aşıq Qərib" operası Zülfüqar Hacıbəyova böyük şöhrət gətirdi.<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2012/avqust/257590.htm Bəstəkar Zülfüqar] </ref>
== Əsərləri ==
=== Operalar ===
*"[[Aşıq Qərib (opera)|Aşıq Qərib]]" (1915) – [[Aşıq Qərib|eyniadlı dastan]] əsasında. Librettosu [[Üzeyir Hacıbəyov]]<nowiki/>undur.
*"[[Nüşabə (opera)|Nüşabə]]" -– Nizaminin[[Nizami Gəncəvi|Nizami]]<nowiki/>nin "[[İskəndərnamə]]" poeması və [[Abdulla Şaiq]]in librettosu əsasında,. yarımçıqYarımçıq qalıb.
*"[[Üç aşiq və ya Məlikməmməd]]" -– yarımçıq qalıb.
=== Vokal əsərlər ===
*Nəğmələr: "Kəndçi qızı",
*"Çoban qızı",
*"Əsgər nəğməsi" və s.
*"Azərbaycan" kantatası
=== Digər əsərlər ===
*"Kölə qadınların rəqsi" simfonik əsəri (1932) ona– böyüksimfonik şöhrətəsər gətirir
*"[[Cəngi rəqsi|Cəngi]]" – Xalq Çalğı Alətləri Orkestri üçün "Cəngi" -. [[Fikrət Əmirov]]<nowiki/>la birgə hazırlanıb.
== Filmoqrafiya ==
#[[Almaz (film, 1936)|Almaz]] (1936) – tammetrajlı bədii film) -. [[Niyazi]] ilə birgə bu filmə musiqi yazmışdırfilm bəstəkarı.
#[[Üzeyir ömrü (film, 1981)|Üzeyir ömrü]] (1981) – bioqrafik sənədli film. Zülfüqar Hacıbəyov rolunu [[Yaşar Nuri]] canlandırmışdır.
#[[Maestro Niyazi (film, 2007)|Maestro Niyazi]] (2007) –
== Nəsil ağacıGenealogiya ==
{{Hacıbəyovlar}}
*[http://www.composersunion.az/?i=36&id=111 Zülfüqar Hacıbəyov]
*[http://milli.az/news/culture/108518.html Üzeyir və Zülfüqar Hacıbəyov qardaşları ilə bağlı maraqlı sənəd tapılıb]
== Həmçinin bax ==
* [[Aşıq Qərib (opera)]]
* [[Zülfüqar bəy Hacıbəyov (II)]]
{{Xarici istinadlar}}
| 