Paleoiqlim: Redaktələr arasındakı fərq

Azərbaycanda bu mərhələyə [[Abşeron]] əsri (1,8-0,73 mln il) daxildir. Bu mərhələ zəngin spor-tozcuq məlumatları və bitki yarpaq qalıqlarının çoxloğu ilə səciyyələnir. L.S. İsayeva-Petrovanın (1972, 1973) və İ.Y.Filipovanın (1987) məlumatlarına görə 5 №li buruq quyusundan (Kürün[[Kür]]ün mənsəbindən şimala doğru), Bakı arxipelaqı ([[Çilov]] və [[Bulla]]) və [[Abşeron yarımadası]] (Yasamal dərəsi, [[Sabunçu]]) ərazisində təyin edilmişdir. Ümumiyyətlə bu bölgələrdən alınmış məlumatlara əsasən bu mərhələdə Azərbaycanın iqlimi daha isti və rütubətli olmuşdur.

Alt Abşeronun alt hissəsinə müvafiq gəlir. Spor-tozcuqların tərkibində tündrənglilərə nisbətən tsuqanın üstünlüyü və taksoidlərin iştirak etməsi iqlimin rütubətli olmasını göstərir. Bu zaman tündrənglilərin əsasını [[küknar]] təşkil etmişdir. Spor-tozcuqların tərkibində [[palıd ağacınınağacı]]<nowiki/>nın tozcuqlarının iştirak etməməsi, [[vələs]] və fındığın nisbətən üstünlük təşkil etməsi sübut edir ki, ortadağlıq ərazilər, əsasən, vələs ağacları ilə örtülü olmuşdur. Dağətəyi və düzənlik bölgələr seyrək meşəlikdən ibarət olmuşdur. Alınmış nəticələr göstərir ki, iqlim fazasında orta [[yanvar]] temperaturu 50C50 C, iyul 250C250 C, illik yağıntıların miqdarı 2000 mm olmuşdur.

Alt Abşeronun üst hissəsini əhatə edir və Bulla adası, 5№5 №-li buruq quyusu Abşeron yarımadası və Azıx kəsilişlərinin palinoloji məlumatlarına əsaslanır. Bu kəsilişlərin spor-tozcuqlarının tərkibi bu faza zamanı iqlimin soyuqlaşması və yağıntıların azalması ilə səciyyələnir. Spor-tozcuqların tərkibi göstərir ki, orta yanvar temperatur 10C, iyul temperatur 190C, yağıntılar isə 1100 mm-ə qədər aşağı düşmüşdür.

Orta Abşeronun alt horizontuna[[horizont]]<nowiki/>una müvafiq gəlir. 5№-li buruq quyusu (faza II), [[Abşeron yarımadası]] (faza II) və [[Azıx mağarası]] kəsilişlərində öyrənilmişdir. Bu kəsilişlərin spor-tozcuqları göstərir ki, bu zaman bitki örtüyü daha zəngin olmuşdur. Bitki örtüyünün tərkibi göstərir ki, yağıntılar çoxalır və istiləşmə baş verir.

Üst Abşeronun orta horizontunu əhatə edir. [[Bulla adasınınadası]]<nowiki/>nın (III faza), 5№-li buruq quyusu (III faza), [[Abşeron yarımadası]] (III faza) kəsilişlərinə əsasən öyrənilmişdir. [[Azıx mağarası]] kəsilişinin bitki örtüyünün tərkibi göstərir ki, meşənin yuxarı sərhəddi 800-1000 m aşağı düşmüşdür (Veliçko və s. 1980). Bu göstəricilər sübut edir ki, bu zaman soyuqlaşma baş vermişdir.

Orta Abşeronun alt horizontunun üst hissəsinə müvafiq gəlir. Dördüncü iqlim fazasının kəsilişləri üzrə öyrənilmişdir. Bundan əlavə [[Mingəçevir]] və [[Şəki]] rayonları kəsilişlərindən toplanan yarpaq qalıqlarının məlumatlarından (Əlizadə və s. 1966) istifadə edilmişdir. Bu kəsilişlərdən alınmış məlumatlar göstərir ki, 5-ci iqlim fazası formalaşarkən yanvar temperaturu 5-60C6 °C, iyul temperaturu 21-230C23 °C, illik temperatur 13-140C14 °C təşkil etmişdir. İllik yağıntılar 900-1100 mm-ə qədər azalmışdır.

Üst Abşeronun alt horizontuna müvafiq gəlir. [[Bulla adası]], 5№-li buruq quyusu, [[Abşeron yarımadası]] kəsilişləri üzrə tədqiqat aparılmış və onların spor-tozcuq tərkibi göstərir ki, bu zaman 2oC2 °C soyuqlaşma və rütubətin artması müşahidə edilir.

Üst Abşeronun üst hissəsinə müvafiq gəlir. [[Azıx mağarası|Azıx mağaras]]ı, 5№li buruq quyusu və [[Bulla adası]] kəsilişlərinə əsasən öyrənilmişdir. Bu kəsilişlərin spor-tozcuqları göstərir ki, meşə örtüyünün yuxarı sərhəddi genişlənmiş, tozağacının yayılma arealı məhdudlaşmış, enliyarpaqlıların yayılma arealı genişlənmişdir. Bu da sübut edir ki, 7-ci iqlim fazası formalaşarkən kifayət qədər istiləşmə baş vermişdir.

Ümumiyyətlə sonuncu iqlim fazası göstərir ki, Abşeron əsrində [[Xəzər dənizindədənizi]]<nowiki/>ndə geniş transqressiya baş vermişdir. Bu da iqlim və yağıntıların yüksəlməsi ilə əlaqədar olmuşdur.