Sosial müharibə (e.ə 91 - e.ə 88): Redaktələr arasındakı fərq

'''Sosial müharibə''' (''sosial'' sözü müttəfiqlər mənasına gələn ''sociidən'' yaranıb) - e.ə. 91- e.ə. 88-ci illər arasında [[Roma Respublikası]] ilə müharibədən əvvəl Romanın[[Roma]]<nowiki/>nın müttəfiqi olan İtaliyadakı şəhərlər arasında olmuş müharibədir.<ref>[https://books.google.az/books?id=TzosAAAAYAAJ&redir_esc=y&hl=en Rome, from Earliest Times to 44 B. C.]</ref>

e.ə. IV və III sərlərdə Romanın[[Roma]]<nowiki/>nın İtaliyanı[[İtaliya]]<nowiki/>nı fəth etməsi Roma ilə İtaliyadakı şəhər və xalqlar arasında bir çox ittifaqlara səbəb olmuşdu. İttifaq şərtləri şəhərin könüllü olaraq və ya müharibədə məğlub olaraq Roma ilə ittifaq qurmasına görə dəyişirdi. Bu şəhərlər de-yure müstəqil idilər, ancaq [[de-fakto]] Romanın bu şəhər dövlətlərdən müəyyən miqdarda pul və əsgər tələb etmə haqları var idi. E.Ə. II əsrdə Roma ordusundakı əsgərlərin yarısı ilə 3/2-ni İtaliyadakı müttəfiqlərdən gələn əsgərlər təşkil edirdi. Roma dövləti eyni zamanda müttəfiqlərin xarici siyasətləri və bir-birləri ilə olan münasibətləri üzərində üstünlüyə sahib idi.

Sosial müharibə qismən Markus Livius Drususun öldürülməsi ilə başladı. Drususun islahatları Romanın müttəfiqlərinə [[Roma RespublikasınınRespublikası]]<nowiki/>nın xarici siyasətində daha çox söz haqqı verəcək Roma vətəndaşlığı nəzərdə tuturdu. Yerli məsələlər yerli hökümətlərin nəzarətində qalırdı və Romalılar üçün ittifaqın nə vaxt müharibəyə girəcəyi ya da qənimətin necə bölünəcəyi kimi mövzular qədər önəmli deyildi. Drusus öldürülüncə bu haqsızlıqlar barədə hazırladığı islahatlar qüvvədən düşmüş elan edildi. Bu Romanın müttəfiqlərini ciddi formada qəzəbləndirdi və çoxu Romaya qarşı bir-birləri ilə ittifaqa girdi.

Sosial müharibə e.ə. 91-ci ildə müttəfiqlərin üsyan etməsi ilə başladı. Venusiyada üsyan etməyəm tək latın müttəfiq idi. Üsyançı müttəfiqlər niyyətlərinin yalnız yandırıb-yıxmaq olmadığını göstərərək, paytaxtı Korfinium olan müstəqil İtalika adlı müstəqil dövlət quraraq göstərdilər. Əsgərlərinə ödəmə edə bilmək üçün sikkə zərb etdirməyə başladılar. Sikkənin[[Sikkə]]<nowiki/>nin üzərində müttəfiqlərin simvolu olan buğanın dəhşətli dərəcədə çox yemiş qurda (Romanın simvolu) təcavüz etməsi təsvir olunmuşdu. Əsgərlərinin çoxu [[Roma ordusundaordusu]]<nowiki/>nda xidmət etmiş, müharibə təcrübəsi olan kəslər idi. İtalikanın 8 müttəfiqi 100.000 adam toplaya bilirdi. İtalyanlar bu gücü İtaliya daxilindəki mövqelərə görə bölüşdürdülər.<ref>Kendall, Seth (2013) ''The Struggle for Roman Citizenship. Romans, Allies, and the Wars of 91-77 BCE''.</ref>

E.ə 90-cı ilin [[Roma]] üçün nəticələri:

* Strabon Auskulumu mühasirəyə almağı bacardı,

* Rutilius məğlub oldu və Tolenusda öldürüldü,

* Kaepio Poppaedius tərəfindən yox edildi,

* Marius itirilən yerləri geri ala bildi və yeganə komandan olaraq qaldı.

Tək komandan olaraq qalan Strabon müharibənin taleyinə təsir edən toqquşmada 60.000 nəfərlik ''İtalika'' ordusunu məğlub etdi və Auskulumu təslim olmağa məcbur etdi,

Lusius Yulius Sezar konsulluğu dövründə bir ''Lex Julia'' təqdim etdi. Buna görə qanun üsyan etməmiş bütün [[Latın dili|Latın]] və [[İtalyanlar|İtalyan]] xalqlarına tam vətəndaşlıq verirdi.

Ancaq qanun fərdlərə deyil, xalqların bütününə [[vətəndaşlıq]] verirdi. Lex Yuliaya vətəndaşlıq müharibədə göstərilən seçilən xidmət qarşılığında əldə edilən mükafatdır.<ref>[[iarchive:dictionaryofgree03smituoft|Dictionary of Greek and Roman biography and mythology]]</ref>