Klassik fizika: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 14:
== XIX—XX əslərin astanasında klassik fizikada böhran ==
 
[[XX əsr]]in əvvəllərində klassik fizika çərçivəsində izahiizahı mümkün olmayan bir sıra suallar yaranmağa başladı:
* Elektromaqnit şüalanmasının spektrləri. Klassik nəzəriyyə mütləq qara cismin şüalanma spektrlərinin qənaətbexşqənaətbəxş təsvirini verə bilmirdi. İşığın qaz halında olan maddələrdən şüalanması və əksinə udulması zamanı müşahidə olunan xətti spektrləri də klassik fizika çərçivəsində öz cavablarını tapa bilmirdilər.
* Günəş və ulduzların enerji mənbələri. Klassik fizikanın ulduzların enerji mənbəyinə dair ireliirəli sürdüyü fərziyyə bu enerjini dəqiq ifadeifadə edeedə bilmirdi.
* 1896-cı ildə Bekkerel tərəfindən kəşf olunan və Mari və Pyer Kürilər tərəfindən tədqiq olunan radioaktivlik hadisləri atom daxilində ölçüləri və kütlələri ilə nisbətdə çox böyük enerji olduğuna dəlalət etdi. Bu enerjinin mənbəyini də klassik fizika izah edə bilmirdi.
* Xarici fotoeffektin qırmızı sərhəddi- şüalanmanın ixtiyari intensivliyində fotoeffektin müşahidə oluna bilmədiyi elektromaqnit şüalanmanın maksumalmaksimal dalğa uzunluğu da klassik fizika ilə izah oluna bilinmirdi.
* Elektronun tecrübi müşahidəsi – XIX əsrin sonlarında kəşf olunmuş elektronun elektrik yükünün onun kütləsindən deyil, hərəkət sürətindən asılı olduğu müəyyən olunudu ki, bu da klassik fizikanın nəzəri əsaslarına ziddiyyət təşkil edirdi.
* XIX əsrin sonlarına doğru mütləq məkan konsepsiyası daha böyük şübhələr doğurmağa başladı. Bu konsepsiyaya görə mütləq məkan müşahidə oluna bilmir. Bu isə fizikanın təməl prinsiplərinə tamamilə ziddir, çünki fizikada müşahidə oluna bilməyən hadisə qəbul edilməzdir. Bununla belə bu ziddiyətin efir adlanan mütləq məkanı dolduran və elektromaqnit dalğalarının yayıla bildiyi sırf nəzəri material mühit hesabına aradan qaldırılmasına dair ümidlər hələ də tam ölməmişdi. Lakin 1887-ci ildə Maykelson tərəfindən həyata keçirilən təcrübə efirin mövcudluğunu müəyyən edə bilmədi.
 
Bu ve ya diferdigər mushahidemüşahidə olunan hadislerinhadisələrin klassik fizikanin nezeriyylerinəzəriyyələri ileilə uygunsuzluquyğunsuzluq teskiltəşkil etmesietməsi bu nezeriyyelerinnəzəriyyələrin esasindaəsasında duran kutleninkütlənin, enerji ve impulsun saxlanamsaxlanma qanunlariqanunları kimi fundamental prinsiplerinprinsiplərin universsaliginauniversallığına dair subhelereşübhələrə sebebsəbəb oldu. MeshutMəşhur fransizfransız riyaziyatcisiriyaziyyatçısı ve fiziki Anri Puankare bu veziyyetivəziyyəti «fizikaninfizikanın bohraniböhranı» adlnadirdiadlnadırdı.
 
''Bütün bu xarabalıq içində toxunulmaz olan nə qalibqalıb? Prinsiplərin büsbütün məhvi fonunda riyazi fizika hansihansı mövqeyi tutmalıdır?''
 
== Yeni fizikanın təsəkkülü ==