'''Mirzə Yusif Qarabaği''' — [[1798]]-ci ildə [[Qarabağ mahalınınxanlığı]]<nowiki/>nın [[Hadrut]] kəndində anadan olmuşdur. Onun atası Nerses [[Cənubi AzerbaycanınAzərbaycan]]ın [[Əhər]] şəhərindən idi və Qarabağa köçmüşdü. Mirzə Yusif öz əsərinin ("''[[Tarixi-Safi]]''") müqəddiməsində hələ uşaq ikən Qarabağdan ''"Qızılbaş vilayətinə" (Cənubi Azərbaycana)'' aparıldığını qeyd edirsə də, bunun səbəbini izah etmir.<ref name=":0">{{cite book|first=Akif Fərzəliyev |last=Nazim Axundov |authorlink= |title=Qarabağnamələr. II kitab. |year=2006|location=Bakı |publisher="Şərq-Qərb"|pages= səh. 10-11|url=http://www.ebooks.az/view/9MjgliFE.pdf |ref=harv}}</ref>
Ə.Ə.Səidzadə bu məsələdən bəhs edərkən Mirzə Yusif Qarabağinin 8-9 yaşlarında ikən talan məqsədilə Qarabağa soxulan qarətçilər tərəfindən əsir edilib aparıldığını və digər əsirlər sırasında İran şahına təqdim olunduğunu göstərir.<ref name=":0" /> Mirzə Yusifin özünün yazdığına görə, o, 18 il İranda[[Qacarlar|Qacar İranı]]<nowiki/>nda Əmirxan sərdarın yanında qalaraq, farscanı[[farsca]]<nowiki/>nı mükəmməl öyrənmişdi. O, bir müddət divanxana katibliyi vəzifəsində işləmiş, vaxtının müəyyən hissəsini də tarixə dair əsərlər mütaliəsinə sərf etmişdir. [[1828]]-ci ildə [[Türkmənçay müqaviləsi|Türkmənçay sülh müqaviləsi]] bağlandıqdan sonra Mirzə Yusif öz doğma Qarabağa qayıdır və bir müddət müəllimliklə məşğul olur. İranda müsəlmanlığı[[müsəlman]]<nowiki/>lığı qəbul etmiş Mirzə Yusif Qarabağa qayıtdıqdan sonra mitropolit Baqdasar [[Həsən CəlalyanınCəlalyan]]ın təkidi ilə yenidən xristianlığı[[xristian]]<nowiki/>lığı qəbul edir.<ref name=":0" />
Mirzə Yusifin yazdığına görə o, [[1854]]-cü ildə Kaspi və Şimali [[Dağıstan]] ölkələrinin komandanı general-leytenant knyaz [[Qriqori OrbelianininOrbeliani]]<nowiki/>nin yanında xidmətə girmiş və mütərcimlik etmişdir. [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] hərbi komandanlığı ilə [[Şeyx Şamil]] arasında aparılan yazışmada Mirzə Yusifin yaxından iştirak etdiyi ehtimal olunur.<ref name=":0" /><ref name=":1">[http://samurpress.net/story.php?sid=1632 Qarabağ salnaməçiləri və ləzgilər]</ref>
Mirzə Yusif Dağıstanda işlədiyi dövrdə Teymurxan-Şurada (Buynakskda[[Buynaksk]]<nowiki/>da) [[Molla Pənah Vaqif|Vaqif]] və onun müasirlərinin əsərlərindən ibarət bir ədəbi məcmuə də çap etdirmişdir.<ref name=":1" /> Dağıstanda üçillik xidmətdən sonra Qarabağa qayıdan Mirzə Yusif yenə də müəllimliklə məşğul olmuş və [[1864]]-cü ildə öz vətənindəQarabağda vəfat etmişdi.<ref name=":0" />
