Şirvan düzü: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →İstinadlar: tənzimləmə using AWB |
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 31:
Kür-Araz ovalığının [[Kür çayı]]ndan sol tərəfdə, [[Mingəçevir su anbarı]] ilə [[Xəzər dənizi]] arasaında yerləşən ərazi.
Şirvan düzündə [[Şirvan]] (köhnə adı Əli Bayramlı), [[Hacıqabul]], [[Kürdəmir]], [[Göyçay]], [[Ucar]], [[Ağdaş]], [[Zərdab]] rayonları yerləşir. Keçmişdə Şirvan adı altında Azərbaycan rayonlarının bütün şərq hissəsi, yəni Şirvan düzü, [[Qobustan]], [[Abşeron yarımadası]] və Şimal-şərqi Azərbaycan nəzərdə tutulurdu. Hazırda isə Şirvan anlayışı Şirvan düzü, [[Ağsu]], [[Şamaxı]] rayonlarını əhatə edir. Düz şirvan əyalətinin adı ilə adlanmışdır. [[Şirvan]] tarixi ərazi vahidi kimi [[Kür çayı]] ilə [[Şabran]], [[Xəzər dənizi]] ilə [[Qəbələ]] arasındakı ərazidən ibarətdir. Orta əsr mənbələrində ölkə də adlanmışdır. İlk dəfə VII əsr erməni mənbələrində [[Albaniya]]da Sasani mərbazanlarının idarə etdiyi 11 əyalətdən birinin də Şirvan olması göstəlrilmişdir. [[Şirvanşahlar dövləti]] [[Şirvan]] ərazisində yaranmışdı. Şirvanşahlar dövlətinə son qoyan ([[1538]]) Səfəvilərin yaratdıqları inzibati ərazi vahidlərindən biri də Şirvan bəylərbəyi idi. XVIII əsrin ortalarında yaranmış xanlıqlardan biri Şirvan ərazisini əhatə edən Şamaxı xanlığı olmuşdur.
Şirvan toponiminin arealı genişdir. [[Azərbaycan]]da [[Axtaçı Şirvan]] ([[Sabirabad rayonu]]), [[Şirvanlı]] ([[Ağdam]], [[Bərdə]], [[Oğuz]] rayonları), [[Şirvanmeşə]] ([[İsmayıllı rayonu]]), [[Şirvanovka]] ([[Qusar rayonu]]), [[Cənubi Azərbaycan]]da Şiervandeh, Şirvanşahlı, Şirvanşahlı Əliya., Siran, Şiran adlı kəndlər, [[Türkmənistan]]da Şirvan, Şirvanqala, [[Türkiyə]]də Şirvan, Şirvan Mazik məntəqələri var. XIX əsrdə [[Quba qəzası]]nda Şirvanşalı, [[Zəngəzur qəzası]]nda Şirvanşahlı, [[Dağıstan]]da Şirvanlar, [[İrəvan quberniyası]]nda Şirvancuq adlı kəndlər mövcud idi. Orta əsr müəllifləri [[Xorasan]]da Şirvan adlı tarixi ərazinin olduğunu göstərirdilər. Bəzi müəlliflərin fikrincə, Şirvan əvvəllər bir şəhərin adı olmuş, sonralar bu ad tarixi və düzə aid edilmişdir. IX-XIII əsr ərəb müəlliflərinin əsərlərində [[Şabran]] və [[Şamaxı]] şəhərlərinin arasında Şirvan şəhərinin adı da qeyd olunmuşdur. Şirvan adı yalnız Sasanilər dövründə çəkilir. Ərəb mənbələrində Şirvan, fars mənbələrində Şervan, Suriya mənbələrində Sirvan, Parfiya dövrünə aid Zərdüşt məbədinin kitabəsində Siran və ya Sauran variantında iəsadüf edilməsi adın Sasanilərdən çox əvvəl mövcud olduğunu göstərir.<ref>'''Azərbaycan toponimlərinin ensklopedik lüğəti, II cilddə. Bakı-2007. II cild, səh.220.</ref>
| |||