Qəzvin ostanı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:IranQazvin-SVG.svg|thumb|239x239px|Qəzvin ostanının İrandakı yerləşimi]]'''Qəzvin ostanı''' - [[İran]]ın 31 [[ostan]]ından (vilayətindən) biri. Mərkəzi [[Qəzvin|Qəzvin şəhəri]]<nowiki/>dir.
[[Şəkil:Qəzvin ostanı.png|thumb|239x239px|Qəzvin ostanının inzibati bölgüsü]]
Qəzvin ostanının ümumi sahəsi 15.502 km² – dir. Ostan 1996-cı ildə [[Tehran ostanı|Tehran]] və [[Zəncan ostanı|Zəncan]] ostanlarının ərazilərindən ayrılmış və ölkənin yeni bir ostanına çevrilmiş bölgələrdən qurulmuşdu.
== Tarix ==
[[Qədim Yunanıstan|Qədim yunan]] yazılarında Qəzvin haqqında məlumat [[Midiya]] hökmdarları haqqında məlumatlarda təsadüf olunur ki, bunlar da bizim eramızdan əvvəl 9 əsrə aiddir. Qəzvinin adının buralarda qədim zamanlarda yaşamış (və ya sonralar köçmüş) [[Kaspilər|kaspi tayfaları]]<nowiki/>yla bağlı olduğu deyilir.
Qəzvin əyalətinin ərazisində çoxlu tayfalar və qəbilələr yaşamışdır, və qədimdə bu ərazi daim müharibə zonası olubdur. Erkən islam dövründə Qəzvin [[Ərəb xilafəti|Ərəb Xilafəti]]<nowiki/>nin qoşunları tərəfindən zəbt olunmuşdur.
[[Səfəvilər|Səfəvilər İmperiyası]]<nowiki/>nın [[Təbriz]]<nowiki/>dən sonrakı ikinci paytaxtı da məhz [[Qəzvin|Qəzvin şəhəri]] olmuşdur. [[Qacarlar]] dövründə [[Tehran]]<nowiki/>a yaxın olduğundan Qəzvin dövlətin mühüm mərkəzlərindən biri olubdur. Hazırkı dövrdə də Qəzvin İranın şimalındakı vacib şəhərlərdən sayılır.
Sətir 45 ⟶ 46:
Ostan əhalisini əsasən [[Azərbaycan türkləri|azərbaycanlılar]] , qismən [[farslar]], az sayda [[tatlar]], [[giləklər]], [[mazandaranlılar]], [[lurlar]] və [[kürdlər]] təşkil edir.<ref name="QAZVIN">Farhangsara.com :[http://www.farhangsara.com/qazvin.htm QAZVIN]:...Today people in most parts of Qazvin speak Turkish, although Persian is spoken in some other parts.</ref>
[[Şəkil:Qazvin province, Genetics and language.png|thumb|273x273px|Qəzvin ostanının etnik xəritəsi]]
▲*Etnologue<ref name="tks">Etnologue report for language code :[http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=tks tks]</ref>-a əsasən: Qəzvin ostanı Avəc şəhristanının (2006 s.a.-na əsasən əhalisi 153,873 nəfər) Abgərm bəxşinin Şərqi Xərəqan dehistanının (2006 s.a.-na əsasən əhalisi 5,478 nəfər) əhalisini, Avəc bəxşinin Qərbi Xərəqan dehistanının (2006 s.a.-na əsasən əhalisi 2,081 nəfər) əhalisini və Ramand bəxşinin (2006 s.a.-na əsasən əhalisi 18,054 nəfər) əhalisini [[tati dili]]<nowiki/>ndə-daha doğrusu bu dilin Takistani dalektində danışan əhali təşkil edir. ''Onlar etnik cəhətdən və danışdıqları dilin xüsusiyyətlərinə görə [[Azərbaycan]]<nowiki/>da və [[Rusiya]]<nowiki/>nın [[Dağıstan|Dağıstan Respublikası]]<nowiki/>nda yaşayan [[tatlar]]<nowiki/>dan fərqlidirlər.''<ref name="tks" />
*'''Kəkəvənd:'''<ref name="KĀKĀVAND">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/kakavand KĀKĀVAND]</ref> [[Lurlar|lur]] əsilli köçəri tayfadır. Onlar lur xalqının dörd (Bala Gəridə, Silsilə, Delfan və Tarxan) əsas qrupundan ''Delfan qrupuna'' aiddirlər.<ref name="KĀKĀVAND" /> Bu tayfaya mənsub insanlar [[lur dili]]<nowiki/>nin dialekti olan [[Lək dili|lək dialekti]]<nowiki/>ndə danışırlar.<ref name="KĀKĀVAND" /> Dindarları [[müsəlman]]<nowiki/>dır, Əhli-Həqq təriqətindədirlər. Kəkəvənd tayfasının mənsub qəbilələr hazırda İranın [[Luristan ostanı|Luristan]] və Qəzvin ostanlarında yaşayırlar. Luristan ostanında yaşayan hissəsi: Luristan ostanının Delfan şəhristanının Kəkəvənd bəxşinin (əhalisi 23,598 nəfər, 2006 s.a.) Şərqi Kəkəvənd dehestanında (əhalisi 8,241 nəfər, 2006 s.a.) və Qərbi Kəkəvənd dehestanında (əhalisi 5,831 nəfər, 2006 s.a.) əhali elliklə bu tayfaya mənsubdur. <small>(Qeyd: Luristan ostanının Delfan şəhristanında əhalinin əksəriyyəti lur dilinin lək dialektində danışan Mirbağ, Nurəli, Şahivənd, Kəkəvənd, İtivənd, Uladğubad və Quluvənd tayfalarından ibarətdir.)</small>. 1963-cü ilə olan məlumata əsasən Luristan vilayətində yaşayan kəkəvənd tayfasının qəbilələrinə mənsub insanlar 2,000<ref>Komisyun-e melli-e Yunesko (UNESCO) dar Irān, Irān-šahr, Tehran, 1963.[http://www.iranicaonline.org/articles/kakavand I, p. 139]</ref> ailədən ibarət olmuşdur. XIX əsrdə daha dəqiq 1860-1861-ci<ref name="p. 208">Iraj Afšār-Sistāni, Ilhā, čādornešinān wa ṭawāyef-e ʿašāyeri-e Irān, 2 vols., Tehran, 1987.[http://www.iranicaonline.org/articles/kakavand p. 208]</ref> illərdə Kəkəvənd tayfasının bir qolu Qəzvin vilayətində məskunlaşmışdır. Kəkəvənd tayfasının Qəzvin vilayətində məskunlaşan qismi iki qəbiləyə ayrılır: Məsihxani və Nəmdərxani. Bu qəbilələrə mənsub insanlar Qəzvin şəhərinin qərbində əhalisi elliklə bu qəbilələrə məxsus 10 kənddə və Qəzvin şəhristanın Tarım-i Süfla (Aşağı Tarım) bəxşində bir neçə qarışıq əhalili kənddə yaşayırlar. Qəzvin vilayətində yaşayan bu iki qəbilənin insanları 1932-cü ilə olan məlumata əsasən 300<ref>Masʿud Kayhān, Joḡrāfiā-ye mofaṣṣal-e Irān, 2 vols., Tehran, 1932-33.[http://www.iranicaonline.org/articles/kakavand II, p. 111]</ref> ailədən, 1970-ci ilə olan məlumata əsasən isə 450<ref name="KĀKĀVAND" /> ailədən ibarət olmuşdur.
| |||