Kanada: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 122:
 
== Kənd təsərrüfatı və Sənaye ==
[[Şəkil:WindmillsAtPubnicoPointNS 2009.jpg|thumb|300px|Kanadada külək enerjisi istehsal edən turbinlər|alt=]][[Kənd təsərrüfatı|Kənd təsərrüfatın]]nının inkişafı üçün daha əlverişli [[aqroiqlim]] şəraiti ölkənin cənubunda yerləşən düzənlik və yaylalardır. Burada mülayim kontinental iqlim hakimdir. Ölkə ərazisinin cəmi 15%-ə qədər hissəsi kənd təsərrüfatına yararlıdır. Bu sahələr ABŞ sərhədin boyunca uzanır və əsasən qara və şabalıdı torpaqlardan ibarətdir. Daha quraqlıq olan [[Kordilyer dağları|Kordilyerin]] dağ ətəklərində yaxşı təbii otlaqlar var. Kanadada çoxsahəli kənd təsərrüfatı texniki cəhətdən yaxşı təchiz olunmuşdur. Yüksək məhsuldarlığı və əmtəəliyi ilə fərqlənən kənd təsərrüfatı ixracat əhəmiyyətinə malikdir. Əmtəəlik məhsullarının 60%-ə qədərini verən heyvandarlıq kənd təsərrüfatının başlıca sahəsidir. Ətlik istiqamətli maldarlıq və qoyunçuluq başlıca olaraq [[Alberta]] və başqa çöl əyalətlərində, südlük heyvandarlıq [[Kvebek|Kvebekd]]ə, donuzçuluq və quşçuluq isə [[Ontario|Ontarioda]]da inkişaf etmişdir. Bununla yanaşı Kanada taxıl istehsalına görə dünyada birinci yerlərdən birini, əhalinin adambaşına düşən buğda istehsalına görə isə birinci yeri tutur. Taxıl əkininə görə çöl əyalətləri olan [[Saskaçevan, Alberta və Manitoba]] fərqlənir. Ölkədə ildə 50-55 milyon tona yaxın taxıl (o cümlədən 20-25 milyon ton buğda) yığılır. Əhalinin illik tələbatı isə 5 milyon tondur. Dünyada buğda ixracatının 1/5-ə qədəri Kanadanın payına düşür.
[[Şəkil:WindmillsAtPubnicoPointNS 2009.jpg|thumb|300px|Kanadada külək enerjisi istehsal edən turbinlər|alt=]]Kanada dünyanın ən böyük kənd təsərrüfatı təminatçılarından biridir. Həmçinin bu ölkə dünyadaki ən böyük buğda və digər taxıl məhsulları ixrac edən ölkə kimi tanınır. Kanadanın təsərrüfatı əvvəlcə Böyük Britaniyanın (Böyük Britaniyanın taxıl mənbəyi kimi), İkinci dünya müharibəsindən sonra isə ABŞ-ın təsiri altında əmələ gəlmişdir. Kanada iqtisadiyyatının ikili xarakteri həm də təsərrüfatın sahəvi strukturunda aydın nəzərə çarpır. Emaledici sənaye hakim mövqe tutur, lakin hasilat sənayesinin və kənd təsərrüfatının payı ABŞ-a, Qərbi Avropa ölkələrinə və Yaponiyaya nisbətən xeyli yüksəkdir. Kanada dünya bazarında ilk əvvəl sənaye xammalı (ölkədə çıxarılan mineral xammalın 80%-i ixrac edilir) və ərzaq tədarükçüsü kimi tanınıb.
 
[[Şəkil:WindmillsAtPubnicoPointNS 2009.jpg|thumb|300px|Kanadada külək enerjisi istehsal edən turbinlər|alt=]]Kanada dünyanın ən böyük kənd təsərrüfatı təminatçılarından biridir. Həmçinin bu ölkə dünyadaki ən böyük buğda və digər taxıl məhsulları ixrac edən ölkə kimi tanınır. Kanadanın təsərrüfatı əvvəlcə Böyük Britaniyanın (Böyük Britaniyanın taxıl mənbəyi kimi), İkinci dünya müharibəsindən sonra isə ABŞ-ın təsiri altında əmələ gəlmişdir. Kanada iqtisadiyyatının ikili xarakteri həm də təsərrüfatın sahəvi strukturunda aydın nəzərə çarpır. Emaledici sənaye hakim mövqe tutur, lakin hasilat sənayesinin və kənd təsərrüfatının payı ABŞ-a, Qərbi Avropa ölkələrinə və Yaponiyaya nisbətən xeyli yüksəkdir. Kanada dünya bazarında ilk əvvəl sənaye xammalı (ölkədə çıxarılan mineral xammalın 80%-i ixrac edilir) və ərzaq tədarükçüsü kimi tanınıb.
 
Kanadanın böyük əraziyə malik olması, sənaye və kənd təsərrüfatının ixitisaslaşdırılmış sahələrinin ölkə ərazisi üzrə səpələnməsi ölkənin iqtisadiyyatında nəqliyyatın rolunu artırmış və onun bütün növlərinin inkişafına təsir etmişdir. Ölkədə boru kəmərinin yüksək inkişafı, Böyük Göllər və Müqəddəs Lavrenti çay sisteminin yükdaşınmada böyük rolu Kanada nəqliyyatının səciyyəvi xüsusiyyətidir. Kanada iqtisadiyyatı həm də xarici ticarətdən güclü surətdə asılıdır. Ölkədə istehsal edilən məhsulların əhəmiyyətli hissəsi dünya bazarına çıxarılır. İxracatının 2/3 hissəsindən artığı xammal, yarımfabrikat və ərzaq məhsullarının payına düşür. Kanada həm də maşın və avadanlıqlar ixrac edir. İdxalatında hazır sənaye məhsulları, boksit, pambıq, kauçuk, qəhvə, kakao üstünlük təşkil edir. Xarici ticarət dövriyyəsinin 2/3-dən artıq hissəsi ABŞ-ın payına düşür.
Sətir 365 ⟶ 367:
* Gucarati dili: 52,715 (0.2%)
* Rumın dili: 51,060 (0.2%)
 
== Təbii ehtiyatlar ==
Kanadanın təbii resursları olduqca böyük və müxtəlifdir. Bunlara əlvan, nəcib və nadir metallar, [[dəmir filizi]], [[uran]], [[neft]], [[təbii qaz]], [[daş kömür]], [[asbest]] və başqa minerallar daxildir. Bununla yanaşı sərt təbii şəraitə malik olan Şimal ərazilərinin zəngin mineral resursları hələ mənimsənilməyib. [[Hidroenerji]] resurslarının böyük təsərrüfat əhəmiyyəti var və potensial ehtiyatına görə dünyada birinci yerlərdən birini tutur. Həm də bu ehtiyatlar ölkə ərazisi üzrə bərabər paylanmışdır. Şimalda [[Filli-Makkenzi çay sistemi]], qərbdə dağ çayları, mərkəzdə Saskaçevan-Nelson, şərqdə Eri və Ontario gölləri arasında [[Niaqara şəlaləsi]] daha böyük ehtiyatlara malikdir. Həm nəqliyyat üçün, həm də [[turizm]]in inkişafı üçün meşələrlə əhatə olunmuş çoxsaylı göllərin böyük əhəmiyyəti var. Meşə resursları dünya miqyasında əhəmiyyətə malikdir. Ölkə ərazisinin 1/3-dən çoxu [[iynəyarpaqlı meşələr]]lə örtülüdür.
 
== Kənd təsərrüfatı ==
[[Şəkil:Ontario farm.jpg|thumb|upright|250px|Ontarioda ferma]]
[[Kənd təsərrüfatı]]nın inkişafı üçün daha əlverişli [[aqroiqlim]] şəraiti ölkənin cənubunda yerləşən düzənlik və yaylalardır. Burada mülayim kontinental iqlim hakimdir. Ölkə ərazisinin cəmi 15%-ə qədər hissəsi kənd təsərrüfatına yararlıdır. Bu sahələr ABŞ sərhədin boyunca uzanır və əsasən qara və şabalıdı torpaqlardan ibarətdir. Daha quraqlıq olan [[Kordilyer dağları|Kordilyerin]] dağ ətəklərində yaxşı təbii otlaqlar var. Kanadada çoxsahəli kənd təsərrüfatı texniki cəhətdən yaxşı təchiz olunmuşdur. Yüksək məhsuldarlığı və əmtəəliyi ilə fərqlənən kənd təsərrüfatı ixracat əhəmiyyətinə malikdir. Əmtəəlik məhsullarının 60%-ə qədərini verən heyvandarlıq kənd təsərrüfatının başlıca sahəsidir. Ətlik istiqamətli maldarlıq və qoyunçuluq başlıca olaraq [[Alberta]] və başqa çöl əyalətlərində, südlük heyvandarlıq [[Kvebek]]də, donuzçuluq və quşçuluq isə [[Ontario]]da inkişaf etmişdir. Bununla yanaşı Kanada taxıl istehsalına görə dünyada birinci yerlərdən birini, əhalinin adambaşına düşən buğda istehsalına görə isə birinci yeri tutur. Taxıl əkininə görə çöl əyalətləri olan [[Saskaçevan, Alberta və Manitoba]] fərqlənir. Ölkədə ildə 50-55 milyon tona yaxın taxıl (o cümlədən 20-25 milyon ton buğda) yığılır. Əhalinin illik tələbatı isə 5 milyon tondur. Dünyada buğda ixracatının 1/5-ə qədəri Kanadanın payına düşür.
 
== Coğrafiya ==