Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
185.81.80.40 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4306438 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{iş gedir}}
'''Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası'''— [[Azərbaycan Respublikası]]nın əsas qanunu. [[1995]]-ci il [[12 noyabr|noyabrın 12]]-də ümumxalq referendumu ilə qəbul olunmuşdur.
 
== Tarixi ==
[[Azərbaycan Respublikası]]nın [[1995]]-ci ildə qəbul olunmuş [[Konstitusiya]]sı müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası idi. Məlum olduğu kimi, 1918-1920-ci illərdə 23 ay mövcud olmuş [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövlətin əsas Qanununu qəbul edə bilməmişdi. Beləliklə, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşunun tarixi əsasən SSRİ-nin tərkibində olduğu dövrə düşür.
 
=== Azərbaycan SSR konstitusiyaları ===
Azərbaycanın birinci Konstitusiyası 1921-ci ilin mayın 19-da I Ümumazərbaycan Sovetlər qurultayında qəbul edilmişdir. 1921-ci il Azərbaycan SSR-in Konstitusiyasından sonra respublikada baş verən ictimai siyasi dəyişikliklər nəticə etibarilə 1925, 1927, 1937, 1978 və 1995-ci illərdə yeni konstitusiyaların qəbulunu zəruri etmişdir. [[Azərbaycan SSR]] Konstitusiyasının 1921-ci il SSR Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmış yeni redaksiyası 1925-ci il martın 14-də IV Ümumazərbaycan Sovetlər qurultayında qəbul olunmuşdur. Azərbaycan SSR-in 1978-ci ilin aprelin 21-də qəbul edilmiş son Konstitusiyası da əvvəlki Konstitusiyalar kimi SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmış şəkildə idi. 1978-ci ildə qəbul edilmiş, 1980-ci illərin ikinci yarısından etibarən çoxsaylı əlavə və dəyişikliklərə məruz qalmış və bunun nəticəsində ilkin redaktəyə nisbətən əhəmiyyətli şəkildə dəyişiklikliyə uğrayan Azərbaycan SSR-in Konstitusiyası, 1995-ci il Azərbaycan Respublikası Əsas Qanunu qəbul edilənədək qüvvədə olmuşdur.
 
=== 1995-ci konstitusiyası ===
Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra yeni Konstitusiyanın hazırlanması zərurəti yarandı. Bunun üçün Prezident [[Heydər Əliyev]] başda olmaqla xüsusi komissiya yaradılmış, Konstitusiya layihəsi ümumxalq müzakirəsinə verilmişdi. [[1995]]-ci il [[12 noyabr|noyabrın 12]]-də ümumxalq referendumu ilə Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul olunmuşdur.
 
Yeni Konstitusiya [[1995]]-ci il [[12 noyabr|noyabrın 12]]-də ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul edilmiş və 27 noyabr 1995-ci ildə ümumxalq səsverməsinin nəticələri nəşr edildiyi andan qüvvəyə minmişdir. Konstitusiyalı quruluşun əsaslarını möhkəmləndirərək, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası Azərbaycanı - respublika idarəetmə formasına malik, unitar, demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət kimi müəyyən edir. Konstitusiya özündə ümumbəşəri dəyərləri təsbit etməklə aşağıdakı prinsipləri müəyyən etdi<ref>[https://kayzen.az/blog/law/7827/az%C9%99rbaycan-konstitusiyas%C4%B1n%C4%B1n-inki%C5%9Faf-m%C9%99rh%C9%99l%C9%99l%C9%99ri.html Azərbaycan Konstitusiyasının inkişaf mərhələləri]</ref>:
Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası Azərbaycan Respublikasının dövlət quruculuğunun əsaslarını qoymuşdur. Azərbaycanın yeni Konstitusiyası 5 bölmədən, 12 fəsildən və 158 maddədən ibarətdir.
 
# İnsan, onun hüquq və azadlıqları ali dəyərlərdir (insan və vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının tanınması, riayət olunması və müdafiəsi dövlətin vəzifəsidir);
2002-ci il avqustun 24-də, 2009-cu il martın 18-də və 2016-cı il sentyabrın 26-da keçirilən referendumlarda qüvvədə olan Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər qəbul olunmuşdur.
# Suverenliyin daşıyıcısı və hakimiyyətin yeganə mənbəyi Azərbaycan xalqıdır;
# Sosial siyasət insanın layiqli həyatını və sərbəst inkişafını təmin edən şəraitin yaranmasına istiqamətlənib;
# Dövlət, xüsusi və bələdiyyə mülkiyyət formaları eyni qaydada tanınır və müdafiə olunur;
# Dövlət hakimiyyəti qanunverici, icraedici və məhkəmə hakimiyyəti bölgüsü əsasında həyata keçirilir;
# Yerli özünüidarəetmə demokratik hüquqi dövlətin əsas elementlərindən biri kimi tanınır və ona təminat verilir;
# İdeoloji və siyasi müxtəliflik, çoxpartiyalılıq tanınır. Heç bir ideologiya dövlət və ya məcburi xarakterli ola bilməz;
# Beynəlxalq hüququn hamılıqla qəbul edilmiş prinsip və normaları, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr onun qanunvericilik sisteminin tərkib hissəsidir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ali hüquqi qüvvəyə, birbaşa təsirə malikdir və Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində tətbiq olunur. Azərbaycan Respublikasında qəbul olunan qanunlar və qanun qüvvəli aktlar Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına zidd olmamalıdır
 
Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası Azərbaycan Respublikasının dövlət quruculuğunun əsaslarını qoymuşdur. Azərbaycanın yeni Konstitusiyası 5 bölmədən, 12 fəsildən və 158 maddədən ibarətdir <ref>[http://www.e-qanun.az/framework/897 e-qanun.az]</ref>:
Ölkəmizdə 12 noyabr [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası Günü]] kimi qeyd olunur.
* Birinci bölmə. Əsas müddəalar;
** I fəsil. Xalq hakimiyyəti.
** II fəsil. Dövlətin əsasları.
* İkinci bölmə. Əsas hüquqlar, azadlıqlar və vəzifələr;
** III fəsil. Əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları.
** IV fəsil. Vətəndaşların əsas vəzifələri.
* Üçüncü bölmə. Dövlət hakimiyyəti;
** V fəsil. Qanunvericilik hakimiyyəti.
** VI fəsil. İcra hakimiyyəti.
** VII fəsil. Məhkəmə hakimiyyəti.
** VIII fəsil. Naxçıvan Muxtar Respublikası.
* Dördüncü bölmə. Yerli Ozünüidarəetmə;
** IX fəsil. Bələdiyyələr.
* Beşinci bölmə. Hüquq və qanun;
** X fəsil. Qanunvericilik sistemi.
** XI fəsil. Azərbaycan Respublikasının konstitusiyasında dəyişikliklər.
** XII fəsil. Azərbaycan Respublikasının konstitusiyasına əlavələr.
 
== Keçirilmiş referendumlar ==
Azərbaycan xalqı özünün çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrini davam etdirərək, "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktında əks olunan prinsipləri əsas götürərək, bütün cəmiyyətin və hər kəsin firavanlığının təmin edilməsini arzulayaraq, ədalətin, azadlığın və təhlükəsizliyin bərqərar edilməsini istəyərək, keçmiş, indiki və gələcək nəsillər qarşısında öz məsuliyyətini anlayaraq, suveren hüququndan istifadə edərək, təntənəli surətdə aşağıdakı niyyətlərini bəyan edir:
2002-ci il avqustun 24-də, 2009-cu il martın 18-də və 2016-cı il sentyabrın 26-da keçirilən referendumlarda qüvvədə olan Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər qəbul olunmuşdur.<ref>[http://azertag.az/xeber/1000653 “Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Referendum Aktı]</ref>
 
Ölkəmizdə 12 noyabr [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası Günü]] kimi qeyd olunur.
 
{{VikiMənbə}}