Qırıcı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Fuad765 (müzakirə | töhfələr)
Fuad765 (müzakirə | töhfələr)
Sətir 50:
[[İkinci dünya müharibəsi|İkinci dünya müharibəsinin]] əvvəlində [[aviasiya]] hərbi texnikanın yaxşı formalaşmış bir budağı idi. Böyük dövlətlərin bir neçə növ qırıcıları var idi. Onlar həm uçuş xarakteristikalarına görə, həm də istifadə olunma taktikasına görə fərqlənirdilər. [[Almaniya|Almaniyanın]] [[Bf-109]] və [[Me-110]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ-nin]] [[İ-16]] və [[İ-153]], [[Böyük Britaniya|Böyük Britaniyanın]] [[Spitfire]] və [[Harrikeyn]] qırıcıları var idi. [[ABŞ]], [[Fransa]], [[Yaponiya]] kimi dövlətlər də qırıcıların yaradılmasında uğurlar əldə etmişdirlər. Elə qırıcılar var idi ki, onlar müharibənin gedişində populyarlaşdılar. Məsələn, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ-nin]] [[Yak-1]], [[Miq-3]], [[LaQQ-3]], [[Almaniya|Almaniyanın]] isə Fokke-Vulf [[FW-190]].
 
Müharibənin əvvəlində təyyarənin hansı göstəricisi -sürəti yoxsa manevrliyi- daha vacib olduğu dəqiq bilinmirdi. Ona görə də o vaxtlar düzəldilən qırıcılar biri-birindən fərqlənirdirlər. Belə ki, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ-nin]] [[İ-16]] qırıcısı [[monoplan]], ondan sonrakı [[İ-153]] «Çayka» [[biplan]] idi. Alman qırıcııları [[Me-109]] və [[Me-110]] [[Mühərrik|mühərriklərinin]] sayı ilə seçilirdirlərseçilirdilər - birisində bir başqa birisindədigərində iki [[mühərrik]] var idi. Amma aktiv hava döyüşlərinin təcrübəsi təkmühərrikli monoplan qırıcılarının istifadə olunmasını daha da məqsədə uyğun olduğunu təsdiqlədi. Belə ki, [[İkinci dünya müharibəsi|müharibə zamanı]] biplan qırıcıların heç bir yeni modifikasiyası ortaya çıxmadı. Nisbətən iki mühərriyimühərriki olan amerikan qırıcısı [[P-38 Lightning|Laytinq]] modernləşdi, çünki belə qırıcının [[Sakit okean|Sakit okeanda]] gedən döyüşlərdə istifadə olunması daha da məqsədə uyğun idi.
[[Şəkil:Messerschmitt Me 262.jpg|right|thumb|[[Almaniya|Almaniyanın]] istehsalı olan, dünyanın ilk reaktiv qırıcısı [[Me.262|Messerschmitt Me.262]]]]
Müharibə zamanı qırıcıların geniş istifadə olunması bombardmançıların kütləvi istifadə olunması ilə əlaqədar idi. Bundan əlavə qırıcıları yerdəki obyektləri vurmaqdada, quru qoşunları havadan dəstəkləmədədədəstəkləmədə də istifadə edirdirləredirdilər. Elə bu zaman qırıcıların yerdəki obyektlərə zərbə endirməsi taktikası daha da təkmilləşmişdir. Qırıcılar [[aerodrom|aerodromlara]], [[körpü|körpülərə]], [[dəmir yolu qovşağı|dəmir yolu qovşaqlarına]], [[nəqliyyat vasitəsi|nəqliyyat vasitələrinə]] zərbələr endirirdilər. Adətən yeni qırıcıların ixtirası ilə, və yaxud köhnələrin müasirləşməsi ilə məşğul olan konstruktorların qarşısına qırıcının hücüm texnoloqiyasının güclənməsi tələbi önə çəkilirdi. Beləcə yeni növ təyyarələr əmələ gəlməyə başladı - [[qırıcı-bombardmançı]]. Bu növ təyyarələr müharibədən sonrakı dövrdə geniş inkişaf aldı. Bunlara baxmayaraq, qırıcıların əsas funksiyası öz qoşunlarını düşmənin aviasiyasından qorumaq, düşmənin aviasiyasını vurmaq, hərbi kəşfiyyat və bombardmançı təyyarələri müşayiət etmək olaraq qalırdı.
 
Müharibə porşenli təyyarələri mükəmməlliyə qədər inkişaf etdirdi. Amma porşenli mühərrikli təyyarənin sürət limiti olduğundan, çünki ki o səs baryerini qət edə bilmir, reaktiv mühərrikli təyyarələrə təlabat yarandı. İlk belə qırıcıları [[Ме-262]] və [[Me-163]] [[Almaniya]] müharibənin sonlarında yaratdı.
Belə təyyarələr Almaniyanın düşmənlərinin porşenli yəyyarələrindəntəyyarələrindən daha da sürətli və manevrli idi. Onlar düşmənin qırıcılarına və bombardmançılarına qarşı effektiv idilər. Buna baxmayaraq, az sayda istehsal edilən bu təyyarələrtəyyarələrin müharibənin qedişinə güclüəhəmiyyətli təsir edəgöstərməsi bilmədilərmümkün olmadı.
 
=== Müharibədən sonrakı dövr ===