Əl-Xarəzmi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rufet Turkmen (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4397283 dəyişikliyi geri qaytarıldı. Teq: Geri qaytarma |
Rufet Turkmen (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4286470 dəyişikliyi geri qaytarıldı. Teq: Geri qaytarma |
||
Sətir 40:
=== Riyaziyyat ===
Bugünkü kompyuter elmi ve dijital elektroniğin təmıli olan 2'lik(binary) sayı sistemini və 0(sıfırı)
Cəbr sözcüğü də Harezmi'nin "El’Kitab’ül-Muhtasar fi Hısab’il Cəbri və’l-Mukabele" (Cəbir və Dənkləm Hesabı Üzərine Kitap) adlı eserinden gelmektedir. Bu eser aynı zamanda doğu ve batının ilk müstakil cebir kitabı olma özelliğini taşımaktadır.
Sətir 47:
Xarəzmi Əbu Abdulla Məhəmməd ibn Musa təqribən 783-cü ildə Xivə şəhərində anadan olmuşdur. Orta Asiyanın ən məşhur alimlərindən olan Xarəzminin əsas əsərləri “Cəbr və müqabilinin hesablanması haqqında qısa kitab”, “Hind hesabı haqqında kitab”, “Zic”, “Yerin mənzərəsi haqqında kitab” və s. olmuşdur. Xarəzminin əsərlərində dərin materialist, dialektik ünsürlər var. Xarəzminin “Cəbr və müqabili...” əsəri XII əsrdə ərəbcədən latıncaya tərcümə edildikdən sonra hind say sistemi Avropada tanınmışdır. Əsərdə Cəbr riyaziyyatın sərbəst bölməsi kimi şərh edilmiş, 1 və 2 dərəcəli tənliklərin həlli və cəbri kəmiyyətlərlə əmllərin qaydası verilmiş, hədləri tənliyin bir tərəfindən digər tərəfinə əks işarə ilə keçirmə əməli “Əl-cəbr” adlandırmışdır. Xarəzmi çıxılanı tənliyin bir tərəfindən digər tərəfinə keçirmək əvəzinə “bərpaetmə”, məchulları tənliyin bir tərəfinə, məlumları isə o biri tərəfinə keçirmək əvəzinə isə “müqaiysəetmə” işlətmişdir. “Bərpaetmə” ərəbcə “Əl-cəbr” deməkdir. İndi bir çox əcnəbi dillərdə işlənən “Alqebra” sözü “Əl-cəbr” sözünün dəyişdirilmiş tələffüzüdür. Əsər uzun müddət Avropa ölkələrində əsas dərslik olmuşdur.
Xarəzmi təqribən 850-ci ildə Bağdad şəhərində vəfat etmişdir. “Alqoritm” sözü Xarəzminin latınlaşdırılmış adındandır. YUNESKO-nun qərarı ilə 1983-cü ildə Xarəzminin anadan olmasının 1200 illik yubileyi beynəlxalq miqyasda qeyd edilmişdir.bhcxjyg g
=== Astronomiya ===
|