Çuvaş dili: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 67:
|bütün
|pĕtĕm (пĕтĕм); ''həmçinin'' pur (пур), purte (пурте)
|-
|yarı, yarım, yarımçıq
|śurma (çурма)''("yarı, yarım, yarımçıq" mənasında)''
|-
|böyük
|pısăk (пысăк)
|-
|kiçik; ''həmçinin'' buçuq / puçuq ''(əsasən [[Türk dili|türkcə]]<nowiki/>də "yarı, yarım" mənasında "buçuk" şəklində görülür)''
|pĕçĕk (пĕчĕк)
|-
|ayrı
|urăx (урăх)
|-
|yeni
|śĕnĕ (çĕнĕ)
|-
|dolu
|tulli (тулли)
|-
|uzun
|ad
|vărăm (вăрăм)
|yat (ят)
|-
|qalın
|xulăn (хулăн)
|-
|ağır
|yıvăr (йывăр)
|-
|çürük
|śĕrĕk (çĕрĕк)
|-
|qısa
|kĕske (кĕске)
|-
|dar
|tǎvǎr (тǎвǎр)
|-
|incə
|śinçe (çинче)
|-
|düz
|türĕ (тӱрĕ)
|-
|yumru
|çǎmǎr (чǎмǎр)
|-
|çin ''("doğru, gerçək, həqiqi" mənalarında, məsələn "arzularınız çin olsun" ifadəsindəki kimi)''
|çǎn (чǎн)
|-
|islaq, yaş ''(yəni "nəm, sulu")''
|islençĕk (исленчĕк)
|-
|quru
|xărăk (хăрăк)
|-
|isti
|ăşă (ăшă)
|-
|soyuq
|sivĕ (сивĕ)
|-
|ər, erkək
|ar (ар)
|-
|ata
|atte (атте); ''həmçinin'' adi (ади)
|-
|ana; ''həmçinin'' aba ''(dial.)''
|ana
|anne (анне); ''həmçinin'' abi (аби), abay (абай)
|-
|oğul
Sətir 86 ⟶ 143:
|xĕr (хӗр)
|-
|ad
|yat (ят)
|
|-
|en, enlilik
|
|an (ан)
|
|-
|araba
|
|urapa (урапа)
|
|-
|sağ ''(yəni "sağ tərəf")''
|
|sıltăm (сылтăм)
|
|-
|sol ''(yəni "sol tərəf")'', solaxay
|sulaxay (сулахай)
|-
|tük
|tĕk (тĕк)
|-
|saç
|śüś (çӳç)
|-
|baş
|puś (пуç)
|-
|göz
|kuś (куҫ)
|-
|qulaq
|xălxa (хăлха)
|-
|ağız
|śăvar (çăвар)
|-
|dil
|çĕlxe (чӗлхе)
|-
|diş
Sətir 103 ⟶ 184:
|qan
|yun (юн)
|-
|dəri
|tir (тир)
|-
|sümük
|şămă (шӑмӑ)
|-
|əl
|ală (алӑ)
|
|-
|dırnaq
|ay
|çĕrne (чĕрне)
|uyăx (уйӑх)
|-
|qıç, bud
|gün
|pĕśĕ (пĕçĕ)
|-
|qarın
|xırăm (хырăм)
|-
|boyun
|măy (мăй)
|-
|arxa, kürək, sırt
|śurăm (çурăм)
|-
|döş, məmə, əmcək
|çĕçĕ (чĕчĕ); ''həmçinin'' çĕjĕ (чĕжĕ)
|-
|köks ''(yəni "sinə")''
|kăkăr (кăкăр)
|-
|ürək
|çĕre (чĕре)
|-
|bağır ''(yəni "ciyər")''
|pĕver (пĕвер)
|-
|il
|śul (çул)
|-
|gecə
|kaś (каç)
|-
|gün, gündüz
|kun (кун)
|-
|gün, günəş
|kun (кун), xĕvel (xĕвел)
|-
|ay
|uyăx (уйӑх)
|-
|ulduz
|śăltăr (ҫӑлтӑр)
|-
|
|
|-
|su
|şıv (шыв); ''həmçinin'' şuu (шуу)
|-
|çay, axarsu, irmaq ''(əsasən [[Türk dili|türkcə]]<nowiki/>də "çay, axarsu" mənasında "ırmak" şəklində görülür)''
|
|şıv (шыв), yuxanşıv (юханшыв), śırma (çырма)
|
|-
|göl
|külĕ (кӳлĕ)
|-
|dəniz
|tinĕs (тинĕс)
|-
|yaşıl
|yeşĕl (ешĕл); ''əsasən'' simĕs (симĕс)''(dilimizdəki "səmiz" sözüylə qohumdur)''
|-
|qara
|xura (хура)
|-
|sarı ''(yəni "[[ağ]] rəng"; "sarı" sözünün ikinci mənası)''
|şură (шурă)
|-
|sarı ''(yəni "[[sarı]] rəng"; "sarı" sözünün əsas mənası)''
|sară (сарă)
|-
|qızıl ''(yəni "[[qırmızı]]"; "qızıl" sözünün dilimizdə artıq köhnəlmiş mənası)''
|xĕrlĕ (хĕрлĕ)
|-
|altun ''(yəni "[[qızıl]]")''
|ıltăn (ылтӑн)
|-
|gümüş
|kĕmĕl (кĕмĕл)
|-
|üzük
|śĕrĕ (ҫӗрӗ)
|-
|dağ
|tu (ту)
|-
|yer
|śĕr (çĕр)
|-
|torpaq
|tăpra (тăпра)
|-
|daş
|çul (чул)
|-
|toz
|tusan (тусан)
|
|-
|duz
|tăvar (тăвар)
|
|-
|süd
|
|sĕt (сĕт)
|
|-
|yağ
|yemiş ''("[[meyvə]]" mənasında)''
|śu (ҫу)''("yağ" mənasında)''
|śimĕs (ҫимӗс)
|-
|yumurta
|śămarta (ҫӑмарта)
|-
|alma
|
|ulma (улма)
|
|-
|yemiş ''("[[meyvə]]" mənasında)''
|
|śimĕs (ҫимӗс)
|
|-
|urluq ''("toxum, dənə" mənasında)''
|vărlăx (вăрлăх)
|-
|arpa
|urpa (урпа)
|-
|ip, kəndir
|śip (çип)
|-
|balıq
|pulă (пулă)
|-
|quş
|kayăk (кайăк)
|-
|it
|yıtă (йытă)
|-
|bit ''("[[Bitlər|həşərat/parazit növü]]" mənasında)''
|pıytă (пыйтă)
|-
|ilan
|śĕlen (ҫӗлен)
|-
|qurd ''("həşərat növü" mənasında)''
|xurt (хурт)
|-
|qaz ''("[[Qaz (cins)|quş növü]]" mənasında)''
Sətir 167 ⟶ 344:
|śăm (ҫӑм)
|-
|buynuz
|
|măyraka (мăйрака)
|
|-
|quyruq
|xüre (хӳре)
|-
|qanad
|śunat (çунат)
|-
|orman ''(yəni "[[meşə]]")''
|vărman (вăрман)
|-
|ağac
|yıvăś (йывăç)
|-
|yarpaq
|śulśă (çулçă)
|-
|qabıq
|xupǎ (хупǎ)
|-
|çiçək
|śeśke (ҫеҫке); ''həmçinin'' çeçek (чечек)
|-
|bulud
|pĕlĕt (пĕлĕт)
|-
|yağmur, yağış
|śumăr (ҫумӑр)
|-
|palçıq
|pılçăk (пылчăк)
|-
|yel ''("[[külək]]" mənasında)''
|śil (ҫил)
|-
|tüstü, tütün
|tĕtĕm (тĕтĕм)
|-
|kül
|kĕl (кĕл)
|-
|od, alov
|vut (вут); ''həmçinin'' śulăm (çулăм)
|-
|buz
|păr (пăр)
|-
|qar
|yur (юр)
|-
|qış
|
|-
|yaz
Sətir 183 ⟶ 402:
|-
|yay
|śu (ҫу)''("yay fəsli" mənasında)''
|-
|güz ''(yəni "payız")''
|çiçək
|
|śeśke (ҫеҫке)
|-
|
Sətir 194 ⟶ 413:
|pulma (пулма)
|-
|demək
|
|teme (теме)
|çӱреме
|-
|yemək
|śime (çиме)
|-
|içmək
Sətir 202 ⟶ 424:
|işləmək
|ĕśleme (ĕçлеме)
|-
|ısırmaq ''(yəni "dişləmək")''
|śırtma (çыртма)
|-
|əmmək
|ĕmme (ĕмме)
|-
|tüpürmək
|surma (сурма)
|-
|qusmaq
|xĕsme (хĕсме)
|-
|üfürmək, üfləmək
|vĕrme (вĕрме)
|-
|gülmək
|kulma (кулма)
|-
|görmək
|tutmaq
|kurma (курма)
|tıtma (тытма)
|-
|eşitmək
|anlamaq, başa düşmək
|iltme (илтме)
|-
|iyləmək, qoxlamaq
|şăşlama (шăшлама)
|-
|bilmək
|pĕlme (пĕлме)
|-
|anlamaq
|ănlanma (ăнланма)
|-
|qorxmaq, ürkmək
|xărama (хăрама)
|-
|enmək
|anma (анма)
|-
|yanmaq
|śunma (ҫунма)
|-
|yaşamaq
|savaşmaq
|purănma (пурăнма)
|śapăśma (çапǎçма)
|-
|ölmək
|vil'me (вильме)
|-
|öldürmək
|vĕlerme (вĕлерме)
|-
|savaşmaq
|śapăśma (çапǎçма)
|-
|güləşmək
|kĕreşme (кĕрешме)
|-
|ovlamaq
|uxatana śüreme (ухатана çӳреме)
|-
|vurmaq, çapmaq, çırpmaq
|śapma (çапма)
|-
|kəsmək
|kasma (касма)
|-
|soxmaq, sancmaq, batırmaq
|çikme (чикме)
|-
|cırmaqlamaq, dırnaqlamaq
|çărmalama (чăрмалама); ''həmçinin'' çĕrme (чĕрме), şăyărma (шăйăрма)
|-
|paylamaq
|paylama (пайлама)
|-
|ayırmaq, bölmək
|uyărma (уйăрма)
|-
|yarmaq ''("qırmaq, yarıya bölmək, ayırmaq" mənalarında)''
|śurma (ҫурма)''("yarmaq" mənasında)''
|-
|qazmaq
|çavma (чавма)
|-
|üzmək ''("suda üzmək, su ilə hərəkət etmək" mənasında)''
|işme (ишме)
|-
|axmaq ''("suyun, mayenin axması" mənasında)''
|yuxma (юхма)
|-
|uçmaq
|əmmək
|vĕśme (вĕçме)
|ĕmme (ĕмме)
|-
|yerimək, yürümək, getmək
|
|śüreme (çӳреме); ''həmçinin'' utma (утма)
|
|-
|varmaq ''(yəni "harasa getmək, harasa istiqamətlənmək")''
|
|pırma (пырма)
|
|-
|gəlmək
|
|kil'me (кильме)
|
|-
|girmək
|
|kĕme (кĕме)
|
|-
|uzanmaq, yatmaq
|
|vırtma (выртма)
|
|-
|durmaq
|
|tăma (тăма)
|
|-
|vermək
|
|pama (пама)
|
|-
|tutmaq
|
|tıtma (тытма)
|
|-
|qısmaq, sıxmaq
|
|xĕsme (хĕсме)
|
|-
|dartmaq
|
|turtma (туртма)
|
|-
|sürtmək
|
|sătărma (сăтăрма); ''həmçinin'' sĕrme (сĕрме)
|
|-
|itələmək
|
|tĕkme (тĕкме); ''həmçinin'' tĕrtme (тĕртме)
|
|-
|yumaq ''("su ilə təmizləmək" mənasında)''
|
|śuma (ҫума)
|
|-
|silmək
|
|şălma (шăлма); ''həmçinin'' şălsama ''(''шăлсама)
|
|-
|atmaq
|ıvǎtma (ывǎтма)
|-
|buraxmaq
|păraxma (пăрахма)
|-
|oynamaq
|vıl'ama (выльама)
|-
|donmaq
|şănma (шăнма)
|-
|şişmək
|şıśma (шыçма)
|-
|1 - bir