Bakı metrosu: Redaktələr arasındakı fərq

{{mənbəMənbə azlığı}}

{{Yer xəritəsi~|Bakı|lat=40.410261|long=49.81282|mark=Baku Metro Logo.png|marksize=15|label=[[Memar Əcəmi metrostansiyası|Memar Əcəmi ]]}}

{{Yer xəritəsi~|Bakı|lat=40.424507|long=49.824064|mark=Baku Metro Logo.png|marksize=15|label=[[Nəsimi metrostansiyası|Nəsimi ]]}}

Metropoliten ümumi uzunluğu 36.63  km olan 3 xəttdən, 25 işləyən və beş tikilən stansiyadan ibarətdir, həmin stansiyaların 10-nun vestibülü vardır. Stansiyaların yeddisi böyük dərinlikdə yerləşir. Metropolitendə pilləkan zolağının ümumi uzunluğu 4,000 metrdən artıq olan beş tipli 39 eskalator işə salınmışdır. Tunel tikililərinin ümumi uzunluğu 17.1 kilometrdən artıqdır. Bakı metropoliteninin nadirliyi bundan ibarətdir ki, onun xətləri təpəlik ərazidə yerləşən şəhərin bir-biri ilə kəsişən relyefi üzrə salınmışdır, burada 60% və 40%-minlik mailliklər və kiçik radiuslu çox saylı əyrilər mövcuddur.

Lakin bir qədər sonra başlanan [[1941]]-[[1945]]-ci illərin müharibəsi həmin niyyətlərin həyata keçirilməsinə mane oldu. Yalnız [[1947]]-ci ildə, müharibədən 2 il sonra hökumət layihə-axtarış işlərinin aparılmasının başlanması barədə qərar qəbul edir. [[1949]]-cu ildə metropolitenin tikinti bazasının yaradılması başlanır, [[1954]]-ci ildə isə birinci xəttin texniki layihəsi təsdiq olunur və metropolitenin 12.1  km-lik xəttinin inşası başlanır. Baş yolun xətləri dəniz sahilindən 500-700-m aralı keçərək buxtaya paralel surətdə uzanıb gedirdi.

[[1967]]-ci il noyabrın 6-da Bakı şəhərində metropolitenin 5 stansiyası - [[İçərişəhər metrostansiyası|Bakı Soveti]], [[Sahil metrostansiyası|26 Bakı Komissarı]], [[28 May metrostansiyası|28 Aprel]], [[Gənclik metrostansiyası|Gənclik]] və [[Nəriman Nərimanov metrostansiyası|Nəriman Nərimanov]] stansiyaları və 9.2  km-lik yeraltı xətləri olan birinci növbəsi istismara verilir, həmin stansiyalardan 4-ü böyük dərinlikdə idi ki, bunlardan da birisi Qara Şəhər adlanan ərazidə yerləşən "Xətai" stansiyası idi. İlk qatarı maşinist [[Salman Ələkbərov]] və maşinist köməkçisi [[Akif Mirzəyev (maşinist)|Akif Mirzəyev]] idarə edirdi. [[25 noyabr]] [[1967]]-ci ildən metropolitenin daimi istismarı və qatarların müntəzəm hərəkəti başlandı.

Birinci sahədən sonra 2.3  km-lik ikinci sahə işə salındı. Sonra isə 6.4  km-lik üçüncü sahə istismara verildi ki, bu da iri "8-ci kilometr" yaşayış sahəsini və sənaye zonasını şəhərin mərkəzinə birləşdirdi. 9,1  km-lik ikinci növbə isə [[Bakı]] yaylasının şimal-qərb hissəsindən keçdi və həmin sahə beş stansiyanın inşası ilə birlikdə [[1985]]-ci ildə başa çatdırıldı, buradakı stansiyalardan ikisi böyük dərinlikdə yerləşir.

[[2002]]-ci ildə istismara verilən [[Həzi Aslanov metrostansiyası|Həzi Aslanov adına stansiyanın]] başa çatdırılması üçün [[Avropa Birliyi]] 4.1 milyon [[avro]] ayırmişdır.

| Xətlərin uzunluğu || 36.63  km

| Yaşıl xətt || 16.3  km

| Qırmızı xətt || 18.3  km

| Bənövşəyi xətt || 2.1  km

| Yolların uzunluğu || 86.71  km

| Tunellərin uzunluğu || 91.36  km

<div style="display:inline;float:right">18,36 &nbsp;km</div>{{Bahnlinie|'''[[İçərişəhər metrostansiyası|İçərişəhər]] - [[Həzi Aslanov metrostansiyası|Həzi Aslanov]]'''|xətti||black|#ffafaf|black}}<br />

<div style="display:inline;float:right">6,5 &nbsp;km 1967</div> [[İçərişəhər metrostansiyası|İçərişəhər]] - [[Nəriman Nərimanov metrostansiyası|N. Nərimanov]]<br />

<div style="display:inline;float:right">7,4 &nbsp;km 1972</div> [[Nəriman Nərimanov metrostansiyası|N. Nərimanov]] - [[Neftçilər metrostansiyası|Neftçilər]]<br />

<div style="display:inline;float:right">3,0 &nbsp;km 1989</div> [[Neftçilər metrostansiyası|Netfçilər]] - [[Əhmədli metrostansiyası|Əhmədli]]<br />

<div style="display:inline;float:right">1,46 &nbsp;km 2002</div> [[Əhmədli metrostansiyası|Əhmədli]] - [[Həzi Aslanov metrostansiyası|H. Aslanov]]<br />

<div style="display:inline;float:right">16,3 &nbsp;km</div> {{Bahnlinie|'''[[Dərnəgül metrostansiyası|Dərnəgül]]- [[Nizami metrostansiyası|Nizami]]|||black|#afffcc|black}}{{Bahnlinie|[[Cəfər Cabbarlı metrostansiyası|C. Cabbarlı]]-[[Xətai metrostansiyası|Xətai]] xətti''' |||black|#afffcc|black}}<br />

<div style="display:inline;float:right">2,3 &nbsp;km 1968</div> [[Cəfər Cabbarlı metrostansiyası|C. Cabbarlı]] - [[Xətai metrostansiyası|Xətai]]<br />

<div style="display:inline;float:right">2,4 &nbsp;km 1976</div> [[Cəfər Cabbarlı metrostansiyası|C. Cabbarlı]] - [[Nizami metrostansiyası|Nizami]]<br />

<div style="display:inline;float:right">6,7 &nbsp;km 1985</div> [[Nizami metrostansiyası|Nizami]] - [[Memar Əcəmi metrostansiyası|Memar Əcəmi]]<br />

<div style="display:inline;float:right">2,1 &nbsp;km 2008</div> [[Memar Əcəmi metrostansiyası|Memar Əcəmi]] - [[Nəsimi metrostansiyası|Nəsimi]]<br />

<div style="display:inline;float:right">1,3 &nbsp;km 2009</div> [[Nəsimi metrostansiyası|Nəsimi]] - [[Azadlıq prospekti metrostansiyası|Azadlıq prospekti]]<br />

<div style="display:inline;float:right">1,5 &nbsp;km 2011</div> [[Azadlıq prospekti metrostansiyası|Azadlıq prospekti]] - [[Dərnəgül metrostansiyası|Dərnəgül]]<br />

<div style="display:inline;float:right">2,07 &nbsp;km</div> {{Bahnlinie|'''[[Avtovağzal metrostansiyası|Avtovağzal]] - [[Memar Əcəmi-2 metrostansiyası|Memar Əcəmi-2]]'''|xətti||black|#e9afff|black}}<br />

<div style="display:inline;float:right">2,07 &nbsp;km 2016</div><nowiki> </nowiki>[[Avtovağzal metrostansiyası|Avtovağzal]] - [[Memar Əcəmi-2 metrostansiyası|Memar Əcəmi-2]]<br />

Gələcəkdə Bakı metropoliteni xətlərinin sayını 5-ə, şəbəkənin uzunluğunu 36 kilometrdən 119 kilometrə, stansiyaların sayı isə 25-dən 76-ya çatdırılması planlaşdırılır. Bunun əsas məqsədi metronun mövcud şəbəkəsinin genişləndirilməsidir. Bunun üçün, ilk növbədə, yeni xətlər inşa olunmalıdır. Bu isə ictimai nəqliyyat növlərinin yükünün azaldılmasına kömək edəcək. Əsas məqsədlərə metropolitenin vaqon parkının mütəmadi modernləşdirilməsi, qatarların hərəkət təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, sərnişinlərə maksimum rahatlıq yaradılması daxildir. Yeni proqram sayəsində metro digər ictimai nəqliyyat vasitələri ilə uzlaşdırılacaq və inteqrasiyası təmin ediləcək (Avtovağzal stansiyasının çıxışlarından biri Bakı Beynaxalq Avtovağzal Kompleksinə aparır). Bu isə əsasən, metropoliten şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi nəticəsində baş verəcək. Yeni xətlərdə sərnişinlərin rahatlığını təmin etmək üçün platformaların uzunluğu artırılacaq və bunun hesabına alınacaq qatarlar ən müasir texnologiyalarla təchiz olunmaqla yanaşı, vaqonlarının sayı 5-dən 7-yə çatdırılacaq.Tikilən obyektlərdən daha biri - Bakı Metropoliteninin texnoloji korpusunun bu ilin noyabrında - metropoliten işçilərinin peşə bayramında istifadəyə verilməsi gözlənilir. 2-4-cü mərtəbələrdə dispetçer məntəqələri yerləşəcək. 3-cü mərtəbədə akt zalı da olacaq. Burada son tamamlama və dizayn işləri görülür. 9-cu mərtəbədə hər biri 100 nəfərə qulluq edəcək iki yeməkxana olacaq və burada tikinti işləri yekunlaşıb və təchizatla bağlı məsələlər həll olunur.

Cəmi 19 stansiyadan ibarət olacaq xəttin 13 stansiyası və 1 elektrik deposu istismardadır. Xəttin uzunluğu 28,5 &nbsp;km olacaq.

2-ci (Yaşıl) xəttin tam sərbəst işləməsi üçün Dərnəgül stansiyasının yaxınlığında elektrik depo tikilir və eyni zamanda 28 May stansiyasının ərazisində yeni tunel inşa olunur. Bu işlər başa çatandan sonra 2-ci xəttdə istifadə olunan qatarlar Bakmil deposuna getməyəcəklər. Dərnəgüldən gələn qatarlar Nizami Gəncəvi stasiyasından sonra Cəfər Cabbarlı stansiyasına və oradan Şah İsmayıl Xətai stansiyasına gedəcəklər.

Perspektiv inkişaf planına uyğun olaraq, gələcəkdə bu xətt üzrə Bakı metrosunda ilk dəfə qatarların dairəvi hərəkəti təşkil olunacaq. 23 stansiyası olacaq bu xəttin 10 stansiyası istismardadır. Xəttin uzunluğu 41,8 &nbsp;km olacaq.

19 aprel 2016-cı il 3-cü xəttin ilk iki stansiyasının (Avtavağzal və Memar Əcəmi-2) açılışı olunmuşdu. Hal hazırda 3-cü (Bənövşəyi) xəttdə aktiv tikinti işləri davam edir: Xocasən gölünün yaxınlığında Elektrik depo tikilir, Ceyhun Səlimov və Cəlil Məmmədquluzadə küçələrində şərti adları B-3 və B-4 olan stansiyalar inşa olunur, Qış bulvarının yanında yerləşəcək B-5 şərti adlı stansiya istiqamətində tunellər qazılmaqdadı. Perspektiv inkişaf planına uyğun olaraq bu xətt üzrə 6-sı keçid olmaqla, 10 yeni stansiya inşa olunmalıdır. Xəttin uzunluğu 18,5 &nbsp;km olacaq.

Yeni Yasamalda başlayacaq 4-cü (Mavi) xətt «İnşaatçılar» stansiyasında Yaşıl, Ceyhun Səlimov küçəsində inşa olunan şərti adı B-3 olan stansiyada Bənövşəyi, sonra «Gənclik» stansiyasında Qırmızı xətlə qovuşacaq. «Gənclik-2» stansiyasından əvvəl xəttin daha bir stansiyası Teymur Əliyev küçəsində olacaq və sonrakı tədbirlər planına görə, artıq Binəqədidən Bibiheybətə qədər uzanacaq Sarı xətlə keçid stansiyasında birləşəcək. Xətt üzrə 7-si keçid olmaqla, 11 stansiya və 1 elektrik deposu tikiləcək. Son dayanacaq Bakıxanov qəsəbəsində olacaq. Xəttin uzunluğu 16,3 &nbsp;km olacaq.

Binəqədi rayonundan başlayaraq Səbail rayonunun Bayıl qəsəbəsinədək uzanan xətt olacaq. Bu xətdə 5-i keçid olmaqla, 11 stansiya və 1 elektrik deposu inşa olunacaq. Xəttin uzunluğu 14,7 &nbsp;km olacaq.

{{commonsCommonscat|Baku Metro}}