Cozef Con Tomson: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k tənzimləmə using AWB
Sətir 22:
}}
 
'''Cozef Con Tomson''' ({{lang-en|Joseph John Thomson}} ([[18 dekabr]] [[1856]] – [[30 avqust]] [[1940]]) — Britaniya fiziki idi.
 
O, [[elektron]]un hissəcik kimi davranışını nümayiş etdirən təcrübələrinə görə 1906-cı ildə fizika üzrə Nobel mükafatı almışdır.<ref name="Gribbin">{{cite book|author=J. Gribbin |year=1999 |title= Q is for Quantum: An Encyclopedia of Particle Physics |pages=|publisher=[[The Free Press]] |isbn=0-684-85578-X}}</ref>
 
==Həyatı==
C. C. Tomson 18 dekabr, 1856-cı ildə [[İngiltərə]]də ([[Mançester]] ətrafında) dünyaya gəlmişdir.
 
Tomson uşaqlıqda təhsilə həvəsli idi. 14 yaşında o, Ouen Kollecinə (indiki [[Mançester Universiteti]]) daxil oldu. Valideynlərinin məsləhəti ilə Tomson bu kolleci bitirdikdən sonra mühəndis firmasında çalışmağı planlaşdırırdı. Lakin 16 yaşında ikən atasını itirməsi mühəndis firmasında işə düzəlmək üçün lazım olan ödənişin yığılmasına mane oldu. 1876-cı ildə Tomson müsabıqədə qalib gələrək sonrakı təhsil üçün təqaüd aldı və [[Kembric Universiteti]]nə (Triniti Kollec) daxil oldu və ömrünün sonuna qədər bu universitetin üzvü oldu.
 
1880-ci ildə o, [[Kavendiş Laboratoriyası]]nda çalışmağa başladı. 1884-cü ildə laboratoriyanın direktoru vəzifəsi vakant olanda Tomson (28 yaşında) həmin vəzifəyə təyin olundu. Bu təyinat çoxlarını təəccübləndirsə <ref name="Lincoln">{{cite book |author=D. Lincoln |title=Understanding the Universe |page= |publisher=[[World Scientific]] |year=2004 |isbn=981-238-705-6}}</ref> də Kavendiş Laboratoriyası üçün uğurlu oldu. Tomsonun rəhbərliyi müddətində orada [[elektrik cərəyanı]]na və [[atom]]un təbiətinə aid əhəmiyyətli təcrübələr aparıldı. Bu fəaliyyətin nəticəsində karyerasını həmin laboratoriyada başlamış yeddi fizik apardıqları tədqiqatlara görə Nobel mükafatına layiq görüldülər, 27 nəfər isə Kral Cəmiyyətinə üzv seçildilər. Tomson özünün ruhlandırıcı və məhsuldar rəhbərlik üslubu ilə laboratoriya üzvlərinin dərin rəğbətini qazanmışdı.
<ref name="Gribbin"/>
<ref name="Gribbin">{{cite book|author=J. Gribbin |year=1999 |title= Q is for Quantum: An Encyclopedia of Particle Physics |pages=|publisher=[[The Free Press]] |isbn=0-684-85578-X}}</ref>
 
1890-cı ildə Tomson Kavendiş Laboratoriyasında çalışan fizik qadınla – Rose Paget ilə ailə qurdu. Onların bir oğlu və bir qızı dünyaya gəldi. Onların oğlu ([[George Paget Thomson]]) sonradan tanınmış fizik oldu və tədqiqatlarına görə 1937-ci ildə Nobel mükafatı aldı.
 
==Professional fəaliyyəti==
Tomson Kavendiş Laboratoriyasında direktor kimi işə başlayandan sonra burada əsas tədqiqatlar elektrik cərəyanının təbiətinin öyrənilməsi istiqamətində aparılırdı. Tomsonun əsas maraq obyekti isə katod şüaları idi. 1890-cı illərin əvvəllərində bir neçə ölkədə fiziklər katod şüalarının təbiətini öyrənməklə məşğul idilər. Katod şüalarının neqativ yüklü hissəciklər olduğu artıq məlum idi. Lakin bu hissəciklərin nə olduğu hələ dəqiqləşməmişdi.
 
[[File: Thomson cathode ray exp.gif | thumb|right|350px|Katod şüası (mavi xətt) elektrik sahəsinin təsiri ilə əyilir (sarı).]]
 
Tomson [[catod borusu]] ilə bir neçə təcrübə apardıqdan sonra belə nəticəyə gəldi ki (1897), katod şüaları ölçüləri atomdan çox kiçik olan hissəciklərdən ibarətdir və o, bu hissəcikləri “korpuskul” adlandırdı. Onun təklif etdiyi bu ad sonradan başqa fiziklər tərəfindən “elektron” termini ilə əvəz edildi.<ref name="Gribbin">{{cite book|author=J. Gribbin |year=1999 |title= Q is for Quantum: An Encyclopedia of Particle Physics |pages=|publisher=[[The Free Press]] |isbn=0-684-85578-X}}</ref>
 
Elektronların kəşfi fizikada böyük irəliləyiş idi, çünki o göstərdi ki, atom ən kiçik hissəcik deyil. Fiziklər yeni kəşfə əsaslanaraq atomun quruluşu haqda fikir yürütməyə başladılar və atomun müxtəlif modellərini təklif etdilər. Bu modellərdən biri atomu içində mənfi yüklü elektronlar yerləşmiş müsbət yüklü sfera kimi təsvir edirdi. Formasına görə bu model fiziklər arasında "gavalı pudinqi" (plum pudding) adını aldı. Bu model [[Ernest Rezerford|Ernest Rutherford]]un (Rezerford) protonu kəşf etməsi ilə birdəfəlik rədd edildi. Tomson [[kalsium]]un radioaktiv izotopunu, [[hidrogen]]in bir elektronu olduğunu kəşf etmişdir.
 
Tomson 1906-cı ildə qazların elektrik keçiriciliyinə aid nəzəri və eksperimental tədqiqatlarına görə Nobel mükafatı aldı. <ref>{{cite web |author= |title= The Nobel Prize in Physics 1906 |url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1906/ |work=[[ Nobelprize.org]] |year= |accessdate=2013-03-05}}</ref> O 1908-ci ildə Cəngavər Tituluna layiq görüldü.
1918-cu ildə Tomson Triniti Kollecinin Masteri vəzifəsinə təyin edildi.<ref>{{cite web |author= |title= The Master of Trinity |url= http://www.trin.cam.ac.uk/index.php?pageid=172
|work=[[ Trinity College, Cambridge]] |year= |accessdate=2013-03-02}}</ref> və ömrünün sonuna qədər bu vəzifədə çalışdı.<ref name="Gribbin">{{cite book|author=J. Gribbin |year=1999 |title= Q is for Quantum: An Encyclopedia of Particle Physics |pages=|publisher=[[The Free Press]] |isbn=0-684-85578-X}}</ref>
 
== Həmçinin bax ==
Sətir 53:
 
==İstinadlar==
{{İstinadlarİstinad siyahısı|2}}
 
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.crtsite.com/ The Cathod Ray Tube site] History and Physics Instruments
* [http://www.phy.cam.ac.uk/history/electron/description.php Cavendish Laboratory] J. J. Thomson
 
{{Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatları}}