Gəncəsər monastırı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 40:
== Tarixi ==
{{Şəkillər albomu
| yer = left
| istiqamət = şaquli
| başlıq_arxafon =
| miqyas = 240
| şəkil1 = Base of a column with Albanian inscription.JPG
| alt1 =
| izah1 = <center>[[Mingəçevir kilsə kompleksi]]ndə arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanmış, üzərində [[Tovuzquşu|tovuzquşuları]] və həyat ağacı motivi, həmçinin, [[alban əlifbası]] ilə yazı olan altar daşı</center>
| şəkil2 = Gəncəsər monastırının giriş portalında tovuzquşu qabartmaları.jpg
| alt2 =
| izah2 = <center>Müqəddəs [[Vəftizçi İohann]] kilsəsinin giriş qapısı üzərindəki portalda da tovuzquşuları ilə olan motiv təkrarlanır.</center>
}}
Məbədin divarında daş üzərindəki epiqrafik yazıdan məlum olur ki, bu abidə "yüksək və büyük Arsax ölkəsinin hökmdarı, Alban geniş vilayətin çarı, Böyük Həsənin nəvəsi, Vaxtanqın oğlu, Həsən Cəlal Dövlə və anası Xorişə Xatun tərəfindən [[1216]]-[[1238]]-ci illərdə inşa edilmişdir". VIII əsrin əvvəllərindən etibarən Albaniya katalikosluğunun yerləşdiyi ərazi - [[Qarabağ]]ın dağlıq hissəsi knyazlıq, hökmranlıq mənasında "Arşax" və ya "Arsax" adlanmışdır. Bu isə təsadüfi deyil, çünki Albaniyada I əsrin ortalarında hakimiyyətə gəlmiş çar I Vaçaqanın nəslindən olan Arşakilər sülaləsinin hökmdarları "arşax", VI əsrdən VIII əsrin əvvəlinədək hakimiyyətdə olmuş Mehranilər sülaləsinin hökmdarları isə "aranşax" adlanmışdır.
[[1261]]-ci ildə monqol-tatar işğalçıları tərəfindən [[Cənubi Azərbaycan]]ın Qəzvin şəhərində qətlə yetirilmiş Həsən Cəlal Dövləni oğlu knyaz Atabəy gətirib Gəncəsər məbədində dəfn etmişdir. Bu məbəd [[1511]]-ci ildən [[1836]]-cı ilə, yəni Rusiya Sinodunun rəsmi qərarı ilə Alban kilsəsi ləğv edilənədək diofizit alban xristianlarının iqamətgahı olmuşdur. Həsən Cəlalın nəslindən olan bir çox alban din xadimləri bu məbəd kompleksinin ərazisində dəfn olunmuşlar. Hündür qala divarları ilə əhatə olunmuş Gəncəsər kompleksinə alban xristian memarlığı üslubunda inşa edilmiş baş kilsə, ona bitişik dörd mailli dam örtüyündə rotonda yüksələn məbəd binası və qala divarlarına içəri tərəfdən hörülmüş tikililər daxildir. Baş kilsənin xaçşəkilli günbəz kompozisiyası, 16 künclü günbəz barabanı və onun üzərində yüksələn çətir formalı piramidaşəkilli daş günbəz örtüyü alban dindarlarının son iqamətgahına xüsusi əzəmət və gözəllik verir. Şərq və qərb fasadlarından fərqli olaraq şimal və cənub fasadlarının memarlıq həlli, demək olar ki, eynidir. Onların hər biri beş tağla bəzənmiş, ortadakı ən hündür tağ isə profilli xaçla tamamlanmışdır.
| |||