Qalxanabənzər vəzi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
CommonsDelinker tərəfindən Image:Thyoid-histology.jpg fayl Image:Thyroid-histology.jpg faylla dəyişdirilir. Səbəbi: File renamed: typo. |
k clean up, replaced: İnfoqutu Anatomiya → Anatomiya using AWB |
||
Sətir 1:
{{
| Ad = Qalxanabənzər vəzi
| Latın = glandula thyroidea
Sətir 11:
| Vena = {{lang-la|vv. thyreoideae superiores, mediae et inferiores}}<br />
{{lang-la|v. thyreoideae ima}} (bəzən kələf - {{lang-la|plexus venosus thyreoidus impar}})
| Sinir = [[azan sinir
| Limfa = boyunun dərin limfa düyünlərinə, körpücüküstü düyünlərə və nəfəs borusu önü düyünlərinə yığışır.
| Şəkil = Thyroide-az.jpg
Sətir 24:
}}
'''Qalxanabənzər vəzi''' - ({{lang-la|glandula tyreoidea}}) tək üzvlərdən olub, boyunda nəfəs borusunun və qırtlağın önündə yerləşmişdir. Rəngi sarımtıl-qırmızı, konsinstensiyası yumuşaq və xarici səthi paylıdır. Qalxanabənzər vəzinin bir boğazı - {{lang-la|ithmus}} və iki yan sağ və sol payları - {{lang-la|lobi dexter et sinister}} vardır. Boğaz yan paylardan ensiz və kiçikdir, ön səthi çıxıq, arxa səthi basıqdır, özüdə nəfəs borusunun 1,3 və 4-cü halqalarına söykənmişdir. Yan paylar ellipsoid şəklində olub, bayır səthləri çıxıq, içəri səthləri basıqdır. Bəzən üçüncü piramidayabənzər pay - {{lang-la|lobus pyramidalis}} təsadüf olunur; bu pay çox vaxt boğazdan, bəzən yan paylardan (ümumiyyətlə sol paydan) başlayıb - [[qırtlaq|qırtlağın]] ön səthi ilə yuxarıya qalxır və [[qalxanabənzər qığırdaq|qalxanabənzər qığırdağın]] ön səthinə söykənərək [[dilaltı sümüyü
Qalxanabənzər vəzin bir payının boylama ölçüsü 6 sm, eni 4 sm və qalınlığı 2 sm olur. Qadınlarda çəkisi kişilərə nisbətən çox olur, bəzən [[hamiləlik]] dövründə daha da artır.
== Anatomik quruluşu ==
Sətir 41:
=== Anomaliyaları ===
Qalxanabənzər vəzin bir neçə növ anomaliyalarına təsadüf edilir. Bəzən onun boğazı heç olmur, bəzən isə artıq inkişaf edərək yuxarıda üzüyəbənzər qığırdağa və daşağıda nəfəs borusunun 6-cı halqasına çatır. Bəzən qalxanabənzər vəzinin iki piramidayabənzər çıxıntısı olur, bundan başqa burada xüsusi bir əzələyə - {{lang-la|m. levator glandulae thyreoideae}} təsadüf olunur. Bu əzələ dilaltı sümüyündən və ya qalxanabənzər qığırdaqdan başlayaraq vəzinin doğazında tamam olur.
Bəzən {{lang-la|ductus thyreoglossus}} tamamilə qalır və ətrafında anomaliya olaraq əlavə qalxanabənzər vəzilərə - {{lang-la|glandulae thyreoideae accaessoriae}} təsadüf olunur. bunlar vəziyyətcə bir neçə qrupa bölünür:
# {{lang-la|glandulae thyreoideae accaessoriae superiores}} - dilin kor dəliyində ya dil əzələləri arasında, ya dilaltı sümüyün üstündə (dl. thyreoideae suprahyoideae), ya da dilaltı sümüyün ınündə (gl. Thyreoideae prehyoideae) və ya dilaltı sümüyün altında (gl. thyreoideae infrahyoideae) yerləşir;
# {{lang-la|glandulae thyreoideae accaessoriae posteriores}} - çox az təsadüf olunur və yan paylardan ayrılaraq, arxada nəfəs borusu arasında yerləşir;
Sətir 59:
=== Sinirlər ===
Qalxanabənzər vəzi [[azan sinir
== Vəzifəsi ==
[[Şəkil:Triiodothyronine.svg|thumb|100px|Triyodtironin]]
Sətir 74:
* Səsin xırıltılı olması
* Boyunda ağrılar
* Boyun limfa vəzilərinin böyüməsi
* Udqunmada və nəfəsalmada çətinlik
* Dərialtı damarların genəlməsi və dəridə "ulduzcuq"ların əmələ gəlməsi
Sətir 88 ⟶ 84:
* Qalxanabənzər vəzin papillyar ya da qarışıq-follikulyar ya da yüksəkdifferensasiyalı xərçəngi. Bu növ 78 % hallarda rast gəlinir.
* Qalxanabənzər vəzin follikulyar xərçəngi, 17%-ni təşkil edib, yaşlı insanlarda daha çox rast gəlinir. Follikulyar xərçəng papillyar xərçəngə nisbətən daha aqressiv sayılır. O, qan damarlarına və daha uzaq məsafələrə yayıla bilir, əsasən də ağciyər və sümüklərə.
* Vəzin medullyar xərçəngi, bütün növlərin 4%-ni təşkil edir. Bu növ erkən mərhələlərdə boyun limfa düyünlərinə, qaraciyər və beynə metastaz verir.
* Qalxanabənzər vəzin anaplastik xərçəngi. Anaplastik xərçəng ən aqressiv növ olub, cəmi 1% hallarda rast gəlinir. Ən çox kişilərdə və 65 yaşından sonra rast gəlinir.
| |||
