Şuşa: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 93:
Qarabağ hökmdarı [[Pənahəli xan]] ərazini düşmənlərdən qorumaq məqsədilə xanlığın ən strateji mövqelərində müdafiə qurğularının tikintisinə başlamışdır.<ref name="panah"/> 1748-ci ildə [[Bayat qalası]], 1752-ci ildə isə [[Şahbulaq qalası]] inşa edilmişdir.<ref name="panah"/> Lakin, Pənahəli xan müharibələr dövründə əhalinin sığınması üçün daha etibarlı, üç tərəfi keçilməz sıldırım qayalarla əhatə olunmuş əlçatmaz dağ yaylasında yeni bir [[Şuşa qalası|qala]] ucaltmağı qərara aldı.<ref name="panah"/> Yeni qala ilk illərdə öz banisinin adı ilə "Pənahabad", sonralar isə "Şuşa" adlandırılmağa başlandı.<ref name="panah"/><ref>{{ru icon}} [http://www.cultinfo.ru/fulltext/1/001/008/079/682.htm Great Soviet Encyclopedia, "Nagorno-Karabakh Autonomous Oblast", 3rd edition, Moscow, 1970]</ref><ref name="Bakikhanov">{{ru icon}} [http://vostlit.info/Texts/rus2/Bakihanov/frametext5.htm Abbas-gulu Aga Bakikhanov. Golestan-i Iram]</ref> Şuşa qalasının təməli Pənahəli xan tərəfindən qoyulmuşdur.<ref name="panah"/> 1747-ci ildə [[İran]] hökmdarı [[Nadir şah Əfşar]]ın ölümündən sonra Pənahəli xan özünü bu torpaqların xanı elan edir və xanlıq ərazisini düşmən hücumlarından qorumaq məqsədilə mükəmməl qala tikdirməyi qərara alır.<ref name="panah">{{cite web|title=Şuşa şəhərinin tarixi|url=http://shusha.az/susa-s%C9%99h%C9%99rin-yaranma-tarixi/|publisher=shusha.az|accessdate=10 oktyabr 2017}}</ref><ref name="books.google.nl">Michael Axworthy. [https://books.google.nl/books?id=k9HyyYrPIGgC&pg=PT192&dq=agha+mohammad+khan+conquer+georgia&hl=nl&sa=X&ei=SghYVajbGbKQ7AbrloPADQ&ved=0CD0Q6AEwAzgU#v=onepage&q=agha%20mohammad%20khan%20conquer%20georgia&f=false ''Iran: Empire of the Mind: A History from Zoroaster to the Present Day''] Penguin UK, 6 nov. 2008 {{ISBN|0141903414}}</ref>
Pənahəli xanın vəfatından sonra onun oğlu, [[Qarabağ xanlığı|Qarabağın]] ikinci hakimi [[İbrahimxəlil xan]] (1721—1806) dövrünün bacarıqlı və siyasətcil dövlət xadimlərindən olmuşdur.<ref name="seyidli" /> Onun hakimiyyəti illərində xanlıq daha da güclənmiş və inkişaf etmişdir.<ref name="seyidli" /> Azərbaycan şairi və siyasi xadimi [[Molla Pənah Vaqif]] 1750-ci ildə bura köçüb saray şairi və İbrahimxəlil xanın baş vəziri oldu.<ref name="waal" /> Vaqif 1795-1797-ci illərdə İranla apanlan müharibənin sonunda öldürülmüşdür.<ref name="waal" /> İran şahı [[Ağa Məhəmməd şah Qacar]] da bu müharibə zamanı Şuşada qətlə yetirilmişdi.<ref name="waal" /> 1805-ci ilin mayında İbrahimxəlil xan Rusiya ilə kapitulyasiyanın şərtləri barədə danışıqlara başladı.<ref name="waal" /> O, öz hakimiyyətini saxladı, lakin digər dövlətlərlə münasibətlərə son qoymağı və hər il Rusiyaya səkkiz min qızıl sikkə xərac verməyi öhdəsinə götürdü.<ref name="waal" /> 1813 və 1828-ci illərdə bağlanmış [[Gülüstan müqaviləsi|Gülüstan]] və [[Türkmənçay müqaviləsi|Türkmənçay]] sülh müqavilələri Rusiyanın Qarabağ xanlığı üzərindəki nəzarətini gücləndirdi.<ref name="waal" /> Sonuncu xan — [[Mehdiqulu xan Cavanşir]] 1822-ci ildə İrana qaçmağa məcbur oldu.<ref name="waal" />▼
[[Şəkil:Sadıxcanın evi (Hoca Mircanlı məhləsi,Şuşa).jpg|thumb|[[Xoca Mərcanlı məhəlləsi]]ndə [[Sadıqcan]]ın evi]]▼
▲Pənahəli xanın vəfatından sonra onun oğlu, [[Qarabağ xanlığı|Qarabağın]] ikinci hakimi [[İbrahimxəlil xan]] (1721—1806) dövrünün bacarıqlı və siyasətcil dövlət xadimlərindən olmuşdur.<ref name="seyidli"/> Onun hakimiyyəti illərində xanlıq daha da güclənmiş və inkişaf etmişdir.<ref name="seyidli"/> Azərbaycan şairi və siyasi xadimi [[Molla Pənah Vaqif]] 1750-ci ildə bura köçüb saray şairi və İbrahimxəlil xanın baş vəziri oldu.<ref name=waal/> Vaqif 1795-1797-ci illərdə İranla apanlan müharibənin sonunda öldürülmüşdür.<ref name=waal/> İran şahı [[Ağa Məhəmməd şah Qacar]] da bu müharibə zamanı Şuşada qətlə yetirilmişdi.<ref name=waal/> 1805-ci ilin mayında İbrahimxəlil xan Rusiya ilə kapitulyasiyanın şərtləri barədə danışıqlara başladı.<ref name=waal/> O, öz hakimiyyətini saxladı, lakin digər dövlətlərlə münasibətlərə son qoymağı və hər il Rusiyaya səkkiz min qızıl sikkə xərac verməyi öhdəsinə götürdü.<ref name=waal/> 1813 və 1828-ci illərdə bağlanmış [[Gülüstan müqaviləsi|Gülüstan]] və [[Türkmənçay müqaviləsi|Türkmənçay]] sülh müqavilələri Rusiyanın Qarabağ xanlığı üzərindəki nəzarətini gücləndirdi.<ref name=waal/> Sonuncu xan — [[Mehdiqulu xan Cavanşir]] 1822-ci ildə İrana qaçmağa məcbur oldu.<ref name=waal/>
▲=== '''Şuşa şəhərinin tarixi məhəllələri və şəhərin formalaşması mərhələləri''' ===
Şuşa şəhəri "Aşağı məhəllə" və "Yuxarı məhəllə" adlanan iki hissəyə bölünürdü. Şuşa məhəllələrinin doqquzu "Aşağı məhəllə", qalan 8 məhəllə isə "Yuхarı məhəllə"lər sayılırdı. Hər məhəllədə hamam, məscid və bulaq vardı.
▲[[Şəkil:Sadıxcanın evi (Hoca Mircanlı məhləsi,Şuşa).jpg|thumb|[[Xoca Mərcanlı məhəlləsi]]ndə [[Sadıqcan]]ın evi]]
==== "Aşağı məhəllə" hissəsindəki məhəllələr ====
*
* Culfalar məhəlləsi
*
* Çuхurməhəllə məhəlləsi
* Dördçinar məhəlləsi
* Dördlərqurdu məhəlləsi
*
*[[Çöl Qala məhəlləsi|Çölqala məhəlləsi]]
* Urudlar məhəlləsi
Sətir 115:
* [[Saatlı məhəlləsi]]
*
*
*[[Xoca Mərcanlı məhəlləsi|Xoca Mərcanlı / Xocamircanlı məhəlləsi]]
* Dəmirçilər məhəlləsi
* Hamamqabağı məhəlləsi
* [[Merdinli məhəlləsi]]
*[[Təzə məhəllə məhəlləsi|Təzəməhəllə məhəlləsi]]
Həmçinin Şuşadə tarixən mövcud olan digər məhəllələr də var idi:
Sətir 128:
* Böyükqurdlar məhəlləsi
* Kiçikqurdlar məhəlləsi
* Ağadədəli məhəlləsi
* Qazançılı / Qazançalı məhəlləsi
| |||