Yaponiya tarixi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k clean up, replaced: Tokuqava sülaləsi → Tokuqava şoqunatı using AWB |
|||
Sətir 52:
== XVIII əsr tarixi ==
{{main|Tokuqava
== Yaponiya XIX əsrdə ==
Sətir 60:
Torpaqsız və aztorpaqlı kəndlilər başqalarının torpaqlarında işləyirdilər. Bu dövrdə Yaponiya mis filizi çıxarılmasına və metal emalına görə dünyada əhəmiyyətli yerlərdən birini tuturdu. Portuqaliyalılar Yaponiyaya gələn ilk avropalılar idilər. Sonra bu ölkəyə ingilis və hollandların gəlişi güclənmişdi. Yaponiyanın Avropa ölkələri ilə ticarət əlaqələri tədricən inkişaf edirdi. Syoqun əsrin ortalarında Yaponiyanın “qapalı ölkə” elan edilməsi haqqında fərman verdi. Birincitiryək müharibəsi başa çatdıqdan sonra İngiltərə, Hollandiya və ABŞ Yaponiyanı sıxışdırmağa başladılar. Onlar ölkənin sərhədlərini xarici ticarət üçün açmağı tələb etdilər, əks təqdirdə Yaponiyanı Çinin gününə salacaqları ilə hədələyirdilər. Beləliklə, Yaponiya “qapalılıq” siyasətindən imtina etmək məcburiyyətində qaldı. xıx əsrin birinci yarısında Tokuqava hakimiyyətinin böhranı daha da güclənmişdi. Xarici iqtisadi ekspensiya, feodal hərbi diktatura rejimi ölkədə ümumi narazılığın və inqilabi şəraitin yaranmasına gətirib çıxarmışdı. Bu dövrdə inqilabın hərəkətverici qüvvəsi, əsasən, kəndlilər və şəhər yoxsulları idilər. Xalqın qəzəbindən özlərini sovuşdurmaq istəyən feodallar Syoqun rejimini qurban vermək qərarına gəldilər. 1867-ci ildə 15 yaşlı Mutsixito imperator taxtında əyləşdirildi. İmperator tərəfdarları ilə Syoqun arasında başlanan münaqişə [[1868]]-ci ilin yanvar ayında silahlı toqquşmaya gətirib çıxartdı. Syoqun qüvvələri məğlub oldular və paytaxt Yedo şəhəri antisyoqun qüvvələrə təslim edildi. 1868-1873-cü illərdə ölkədə burjua islahatları keçirildi.
Bu islahatların məqsədi ölkənin iqtisadi asılılığını ləğv etmək və onun kapitalist inkişafı yolundakı maneləri aradan qaldırmaq idi. Bütün ölkə miqyasında işlənən pul vahidi – iyena qəbul edildi. Yedonun adı dəyişdirilərək Tokio adlandırıldı. İmperator iqamətgahı buraya köçürüldü. Tokio Universitetinin əsası qoyuldu. Ölkədəki narazılığı aradan qaldırmaq və ehtimal olunan demokratik hərəkatın qarşısını almaq məqsədilə imperator 1889-cu ildə Yaponiyanın ilk konstitusiyası haqqında fərman verdi. Konstitusiyada imperatorun şəxsiyyəti müqəddəs və toxunulmaz elan edilirdi. İmperator ali baş komandan olmaqla bərabər, həm də xarici dövlətlərlə bağlanmış müqavilələri və sazişləri imzalayırdı. Parlamentin qəbul etdiyi qanunlar yalnız imperator tərəfindən təsdiq olunduqdan sonra qüvvəyə minirdi. Yaponiyanın müstəmləkə təcavüzünün ilk hədəflərində biri Koreya olmuşdu. Yaponiyanın Koreyaya qarşı təcavüzkar siyasəti Yaponiya-Çin münasibətlərinin son dərəcə kəskinləşməsinə səbəb olmuşdu. Koreya problemi 1894-cü ilin iyulunda Yaponiyanın Çinə qarşı genişmiqyaslı müharibəyə başlaması üçün bir bəhanə oldu.XX əsrin başlanğıcında Yaponiya iqtisadi cəhətdən qərbi Avropanın böyük dövlətlərində və ABŞ-dan hələ geridə qalmaqda idi.
== Yaponiya XX əsrin əvvəllərində ==
| |||