|
İkinci irada gəldikdə isə cavabı tamamilə aydındır. Belə ki, “əzab” kəlməsi ərəb lüğətində “əziyyət və narahatlıq” mənasındadır. İstər günah üzündən əmələ gəlsin, istərsə də qabaqca heç bir günah baş vermədən olsun, hər iki mənada işlənir. Amma “cəza” mənasına gəldikdə isə o “iqab” sözündən alınan mənadır. Beləliklə irad edən şəxs bu iki mənanı bir-birilə qarışdırmışdır. Əyyubun heç bir günahı olmadan bəlaya düçar olmasına gəldikdə isə şərhi aşağıda qeyd olunur.
== Bir neçə mətləbə işarə ==
Həzrət Əyyub barədə olan bəhsin sonunda qeyd olunan rəvayətlər və tarixlər haqqında bir neçə mətləbə işarə etmək yerinə düşərdi.
#1. Diqqət olunması zəruri olan ilk nöqtə budur ki, bəzi sünnü alimlərinin sözünün əksinə olaraq, Əyyubun düçar olduğu bəlalar heç də vəzifəsini yerinə yetirərkən səhlənkarlıq və ya -Allaha pənah- günah etməsi üzündən olmamışdır. Əksinə, bu bəlalar Əyyubun məqamının ucalması və imtahan üçün olmuşdur. Allah taala bu çətin imtahanlarla onu dünya və axirətdə ona nəsib olacaq nemətlərə layiq etmək istəmişdir. Onun əhvalatını sair insanlara ibrət qərar vermiş, digərlərinə hüccət etmişdir. İmam Məhəmməd Baqir(ə)-dan nəql olunan hədisdən bu mətləb çox yaxşı aydın olur. İmam(ə) buyurur: -”Əyyub heç bir günah etmədiyi halda yeddi il bəlaya düçar oldu...” Başqa yerdə buyurur: -”İnsanların içində hamıdan artıq bəlaya düşənlər peyğəmbərlər, daha sonra onlara oxşayanlar (yaxınlar)dır.” Başqa bir rəvayətdə də buna işarə olunmuşdur. Mərhum Şeyx Səduq “İləluş-şəraye” kitabında İmam Sadiq(ə)-dan bir-birinə oxşayan iki hədis nəql etmişdir. Hədislərin hər ikisində İmam (ə) Əyyubun heç bir günah etmədən bəlaya düşməsini bildirir. O iki hədisin birinin ravisinin adı Dürüst ibn Əbi Mənsurdur. Onun rəvayət etdiyi hədisin mətni belədir: Həzrət(ə) buyurdu: -”İnnə Əyyubə min ğəyri zənb.” Yəni, Əyyub heç bir günahı olmadan bəlaya düçar oldu.
Əbu Bəsirin o həzrətdən rəvayət etdiyi ikinci hədisdə buyurur: -”اİbtəla Əyyubə səbə sininə bila zənbin.” Yəni, Əyyub yeddi il heç bir günahı olmadan bəlaya düçar oldu.
Əgər bu mətləbi əlavə olaraq açıqlayıb “ilahi insanlar, heç bir günah və təqsiri olmadan bəlaya düşür, imanı çox olduqca Allah dərgahına daha yaxın olduqda onlara daha artıq çətinlik üz gətirir, bəla və çətinliklərin onların mənəvi kamalında təsir qoyur və s. Bu mövzuya aid olan başqa mətləblərə diqqət yetirsək bu kitabın möhtəvasından uzaqlaşmış olarıq. Bu barədə artıq məlumat almaq istəyənlər həmin mövzularda yazılmış başqa kitablara müraciət edə bilərlər. Xüsusilə, “İləluş-şəraye” kitabının üçüncü fəsli daha məqsədə uyğundur.
#2. İkinci məsələ Əyyubun əzaba nəqədər mütbəla olması ilə əlaqədardır. Bəziləri bu müddəti on səkkiz, bəzisi on üç, bəzisi isə yeddi il yeddi ay yeddi saat qeyd etmişdir. Vəhb ibn Münəbbihdən nəql olmuşdur ki, Əyyubun mübtəla olması nə az nə çox -düz üç il olmuşdur. Amma şiə rəvayətlərində o müddət yeddi il qeyd olunur. O cümlədən qeyd etdiyimiz “Xisal” və “İləluş-şəraye” kitablarında olan hədislər.
#3. Üçüncü məsələ Əyyubun ömrü və harada dəfn olması barədədir. Bəziləri o həzrətin 93, bəziləri isə 200 il ömür sürdüyünü demişlər. İmadzadənin tarixində o həzrətin ömrü 226 il qeyd olunmuşdur. Bu müddətin 73 ili mübtəla olmamışdan qabağa, yeddi il yeddi ay yeddi günü mübtəla olduğu vaxt, 146 ili isə mübtəla olub qutardıqdan sonraya düşür. Mən bu nəzərlər haqqında mötəbər sənəd tapa bilməmişəm. Ravəndi “Qisəsul-ənbiya”da sənədi Vəhb ibn Münəbbihə çatan hədisdə deyir: -”Əyyub Yəqubun zamanəsində yaşamış, onun İlya adlı qızı ilə evlənmişdir. O həzrətin atası İbrahimə iman gətirənlərdən, anası isə Lutun qızı olmuşdur. Lut Əyyubun ana babasıdır... Əyyub bəlaya düçar olmazdan qabaq 73 yaşında olarkən Allah taala onun ömrünə daha 73 il artırdı.
Onun dəfn olduğu yer haqqında da ixtilaf vardır. Bəlağinin “Qisəse-Quran” lüğətinə görə o həzrət Ovs məntəqəsində yaşamış və Yəməndəki Cəhaf dağının qülləsində dəfn olunmuşdur. Xəzailinin “Əlamul-Quran”ında qeyd olunmuşdur ki, avamlar onun Beyzai-Farsdakı Xürrəmabad adlanan kiçik bir kənddə dəfn olunduğunu deyir və bayram günlərində oraya ziyarətə gedirlər. Bu yerdə tikanlı otlar vardır ki, qoyunlar orada otlayırlar. Yerli əhalinin inamına görə, o otlar qoyunların piy xəstəliyini sağaldır. Bu kəndin bəzi bulaqlarını da “Əyyub bulağı” adlandırırlar.
| 