Uzun Həsən: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 39:
==Trabzon məsələsi==
Hər tərəfdən düşmənlərlə əhatə olunmuş bu kiçik dövlətin başçısı öz müttəfiqlərini [[Osmanlı imperiyası]]nın [[Avropa]]ya doğru genişlənməsindən qorxuya düşən [[qərb]] dövlətləri arasında axtarır. Uzun Həsən öz müşavirləri vasitəsilə bir neçə [[Avropa]] ölkəsi ilə ona odlu silah yardımı göstərilməsi barədə danışıqlar aparır. Həmin yardım [[Qara dəniz]] və [[Aralıq dənizi]] vasitəsilə Uzun Həsənin müttəfiqi, [[Ağqoyunlu]] tayfaları ilə qədimdən əməkdaşlıq edən və [[Qaraman bəyliyi]]nin qərb sərhədlərində yerləşən [[yunan]] [[Trabzon imperiyası|Trapezund imperiyası]] üzərindən keçib gəlməli idi.
Uzun Həsənin [[Diyarbəkir]]də [[Ağqoyunlu]] hökmdarı olması, [[İstanbul]]un [[II Mehmed|II Mehmed]] tərəfindən tutulması ilə bir vaxta düşür. Bu böyük zəfərdən sonra bir sıra [[Avropa]] ölkələrinə yürüşlər təşkil edildi. [[Serbiya]], [[Bosniya]], [[HersOqovina|Hersoqovina]], [[Albaniya]], [[Moreya |Moreya]], [[Yunanıstan]] torpaqları tutuldu. [[Moldova]], [[Valaxiya]], [[Krım]] [[Osmanlı dövləti]]nin vassal asılılığına keçdi.
[[Ağqoyunlu dövləti]]nin şərqdə ona təhlükə yaratdığını düşünən [[II Mehmed]], bu problemi həll etmək üçün şərq sərhədlərində əməliyyatlara başladı. [[1461]]-ci ildə [[II Mehmed]] Həmzə bəyin başçılığı ilə [[Trabzon imperiyası]]na qoşun göndərdi. Bu [[Osmanlı]] ilə [[Ağqoyunlular]] arasında narazılıqlara səbəb oldu. Beləki, [[Ağqoyunlular]] [[XIV əsr]]də [[Trabzon]] hakimləri ilə qohum olmuşdular. Tur Əli bəyin oğlu Kutlu bəy ([[1389]]-cu ildə ölmüşdür) imperator [[III Aleksi]]nin bacısı Mariya-Dəspinəylə evlənmişdi. Uzun Həsən isə [[Trabzon]] imperatoru İoann Komnenin qızı Teodora (Dəspinə) ilə evli idi. [[Trabzon]] şəhəri ona bir liman və tranzit ticarət dayağı kimi gərəkli sayılırdı. Bütün bunlara görə Uzun Həsən Osmanlı sultanlığı ilə qarşıdurmada olan qaraman və zülqədər tayfaları ilə əlaqə yaratdı, onları təşkilatlandırıb [[Trabzon]] üçün kömək qoşunu göndərdi. Ancaq Qoyunlu Hisar döyüşü uğursuz oldu.<ref>{{cite book|first=Süleyman |last=Əliyarlı |authorlink= |title=Azərbaycan tarixi |year=1996|location=Bakı |publisher=Azərbaycan nəşriyyatı |url= |ref=harv}}<ref></ref>
Uzun Həsəni neytrallaşdırmaq üçün II Mehmet Trapezund üzərinə hücuma keçərkən Sara xatunu və onun başçılıq etdiyi heyəti də özü ilə götürür. [[1461]]-ci il oktyabrın 26-da Trapezundun mühasirəsi qələbə ilə nəticələnir. Sara xatun sultanı inandıra bilir ki, Trapezund çarlığının xəzinəsindəki sərvətin bir hissəsi onun gəlini Dəspinə xatuna çatmalıdır və həmin iri məbləği də götürüb, özü ilə vətənə aparır. ▼
[[Ağqoyunlu dövləti]] Qara dənizdən keçən ənənəvi ticarət yolunu itirmiş olur. Bundan sonra osmanlılar Uzun Həsənin digər bir müttəfiqini – Qaraman bəyliyini də tutub, onu faktiki olaraq [[Aralıq dənizi]]nə çıxışdan da məhrum edirlər. ▼
[[Osmanlılar]]ın Yastıçəmən yaylağında yerləşən düşərgəsinə Uzun Həsənin anası [[Sara xatun]]un başçılığı ilə elçilər yollanır. Sara xatun mahir bir diplomat kimi öz ölkəsindən çox-çox uzaqlarda da tanınmışdı. Onun qarşısına tapşırıq kimi [[II Mehmed]]i [[Trabzon]]u işğal etməsi fikrindən yayındırmaq qoyulmuşdu. Lakin uzun danışıqlar nəticəsiz qaldı. Nəticədə razılığa gəlindi ki, [[Ağqoyunlular]] [[Osmanlılar]]ın [[Trabzon]]u tutmasına mane olmamalı, qarşılığında isə osmanlı qoşunları [[Ağqoyunlu]] ərazısındən çıxarılmalı və [[Trabzon]] xəzinəsinin bir hissəsi Ağqoyunlu dövlətinin haqqı kimi Uzun Həsənə verilməlidir (Uzun Həsənin həyat yoldaşı Trabzon şahzadəsi Dəspinə xatunun irsi haqqı kimi).
▲Uzun Həsəni neytrallaşdırmaq üçün [[II
▲[[Ağqoyunlu dövləti]] Qara dənizdən keçən ənənəvi ticarət yolunu itirmiş olur. Bundan sonra osmanlılar Uzun Həsənin digər bir müttəfiqini – Qaraman bəyliyini də tutub, onu faktiki olaraq [[Aralıq dənizi]]nə çıxışdan da məhrum edirlər.
==Qaraqoyunluların məğlub edilməsi==
| |||