Məğlubedilməz armada: Redaktələr arasındakı fərq

== Yürüş planı ==

İspan kralı Armadaya, o vaxt İspaniyaya məxsus olan [[Hollandiya]]nın [[Flandriya]] əyalətində yerləşən, [[Parma]]lı hersoqun 30 minlik qoşunu ilə birləşmək üçün [[La Manş]]a yaxınlaşmağı əmr etdi. Bu birləşmiş qüvvələr La Manşı keçərək Esseks qraflığında yerə enməli və bundan sonra Londona marşla yürüş etməli idilər. Filip guman edirdi ki ingilis katolikləri öz protestant kraliçalarını tərk edib onun tərəfinə keçəcəklər. Ancaq ispanların planı sonacan düşünülməmiş və iki şərti nəzərə almamışdı: ingilis donanmasının gücünü və gəmiləri sahilə yan almağa və Parmalı hersoqun qoşunlarını bortlara almağa imkan verməyən dayazlığı. Armadaya İspaniyanın ən yaxşı admiralı hesab edilən, Santa-Kruzun markizi Alvaro de Bazan başçılıq etməli idi. O ideyanın müəllifi və ilk təşkilatçısı idi. Müasirlərin rəyinə görə əgər o doğrudan da donanmanı aparsaydı kampaniyanın nəticəsi başqa ola bilərdi. Lakin 1588 ilin fevralında 62 iki yaşlı don Alvaro ölür, onun yerinə isə Filip, Medina-Sidoniya hersoqu Alonso Peres de Qusmanı təyin edir. Hersoq dəniz işinə yaxşı bələb olmasa da təcrübəli kapitanlarla tez zamanda münasibət yarada bilən, yaxşı təşkilatçı idi. Birgə səylərlə onlar qüclü donanma yaratdılar, və onu lazımı olanla təchiz etdilər. Onlar dəqiqiliklə, çoxmillətli qoşunu birləşdirən, siqnallar sistemini və döyüş qaydasını tərtib etdilər.

 

 

== La Manş savaşı ==

İspan [[donanma]]sı ingilis [[Plimut]] [[qraf]]lığının cənub-qərbinə yaxınlaşanda onu artıq ingilis hərbi gəmiləri gözləyirdi. Tərəflərin ancaq konstruksiya ilə seçilən eyni sayda gəmiləri vardı. İspan donanması hündür bortlu çoxlu sayda az uzaqlığa atəş açan kiçik topları olan gəmilərdən ibarət idilər. Onlar, burunlarında və kormalarında ağır qullələri olan, abordaj döyüşünə uyğunlaşdırılan üzən qalalara bənzəyirdilər. İngilis gəmiləri daha alçaq və çevik idi. Bundan başqa onlar çox sayda uzaqvuran toplarla təchiz olunmuşdular. İngilislər düşmənə yaxınlaşmadan, onu uzaqdan məhv etməyi düşünürdülər.30 iyulda Armada ingilis sahilləri qarşısında idi və postlar ingilis komandanlığını xəbərdar etdilər. İlk toqquşma günorta 31 iyulda Plimut meridianında baş verdi. Lord-admiral öz şəxsi pinasını ispan donanmasının mərkəzinə, ispan flaqmanına çağırış etmək üçün, göndərdi. Ama ingilislər yanılaraq, Alonso de Levianın qaleonu La Pata Santa Mariya Encoronadanı flaqman sandılar. Buna baxmayaraq ilk atəş açılmışdı, və Medina Sidoniya, daha səhv buraxmamaq üçün San Martində admiral ştandartını qaldırdı. İngilis donanmasının manevr bacarığını və artelleriya gücünü nəzərə alaraq, ispan admiralı daha yaxşı müdafiyə üçün, öz donanmasını, cinahlarda ən uzaqvuran topları olan ən güclü hərbi gəmilərini yerləşdirdiyi aypara şəklində düzdü. Bundan başqa, “yanğın- söndürən komanda” rolunu Rekaldenin komandanlığı altında ən yaxşı gəmilərdən ibarət “[[avanqard]]a” (faktiki olaraq [[aryerqard]]a) həvalə edərək, onu düşmənə daha yaxın yerləşdirdi. Düşmənin hansı tərəfədən yaxınlaşmasına baxmayaraq, bu dəstə ona qarşı çevrilib hucumu dəf edə bilərdi. Qalan donanmaya sıranı saxlamaq və qarşılıqlı yardımı itirməmək tapşırıldı.Öz manevrlik üstünlüyündən istifadə edən ingilislər, ən əvvəldən [[Armada]]ya qarşı küləkdən effektiv istifadə etməyi bacardılar. Özlərinə sərf edən mövqedən onlar istədikləri an hucum edir ya da hucumdan yayınırdılar. Qərb küləklərinin üstün olduğu şəraitdə, bu o demək idi ki onlar ispanları onların La Manş boyu hərəkətini izləyirdilər və onları hucumları ilə narahat edirdilər. Ancaq ispanların müdafiyə qaydasını pozmaq uzun müddət mümkün olmurdu. Bütün La Manş boyu hər iki donanma atışırdı və bir neçə kiçik döyüş keçirdi. Plimutun ardınca avqustun 1 də Start –Poynt toqquşması, sonra 2 avqustda [[Portlend]]-bill və 3-4 avqustda [[Uayt]] adasında. İspanların tutduğu müdafiyə mövqeyi özünü doğrultdu: ingilislər öz uzaqvuran topları ilə bir dənə də ispan gəmisini batıra bilmədilər. Lakin ciddi olaraq zədələnmiş Nuestra Senora del Rosario sıradan çıxdı və avqustun 1 də Dreyk tərəfindən tutuldu. Eyni hal ilə hərəkətsiz hala gətirilən [[San Salvador]] qarşılaşdı, ispanlar onu tərk etdilər, və avqustun 2 də onu Hokkinsin eskadrası tutdu. İngilis kapitanları, nəyin bahasına olursa olsun, düşmənin döyüş qaydasını pozmağı və ona atəş məsafəsinə qədər yaxınlaşmağı qərara aldılar. Onlar buna avqustun 7 də [[Kale]] də nail oldular. [[Medina-Sidoniya]] komandanlığın əmrlərindən yayınmadı və Armadanı Parmalı hersoqun və onun qoşunlarının görüşünə yolladı. Parmalı hersoqda cavab gözləyərək Medina-Sidoniya, donanmaya Fransa sahillərinin yaxınlığında Kaledə lövbər salmağı əmr etdi. Lövbər atmış ispan gəmilərinin müdafiyəsiz vəziyətindən istifadə edən ingilislər Armadanın üzərinə partladıcı və yanacaqla dolu yandırılmış 8 [[brandera]] göndərdilər. İspan kapitanlarının əksəriyəti lövbərləri qırıb təhlükədən qaçmaq istəyirdilər. Sonra qüclü külək və axın onları şimala doğru apardı. Parmalı [[hersoq]]la görüş yerinə onlar artıq qayıda bilmədilər. Səhər açılanda həlledici döyüş baş verdi. İngilislər yaxın məsafədən ispan gəmilərini atəşə tuturdular. Ən azından üçü batırılmışdı, çoxusu isə zədələnmişdi. İspanların yetərincə sursatı olmadığından onlar düşmən qarşısında aciz qalmışdılar. Güclü ştorma görə ingilislər öz hucumlarını dayandırdılar. Ertəsi günün səhəri sursatı tükənmkdə olan Armada yenə aypara şəklində düzüldü və döyüşə hazırlaşdı. İngilislər atəş açmağa başlamamış, güclü külək və dəniz axını ispan gəmilərini [[Hollandiya]]nın [[Zellandiya]] əyalətinin qumlu sahillərinə tərəf aparmağa başladı. San ki fəlakət qaçılmaz idi. Lakin külək öz istiqamətini dəyişdi və Armadanı şimala təhlükəli sahillərdən uzağa aparmağa başladı. Geriyə Kaleyə yolu ingilis donanması kəsmişdi, küləklər isə zədəli ispan gəmilərini şimala aparırdı. Medina-Sidoniya hersoquna sağ qalmış insanları və gəmiləri xilas etmək üçün kampaniyaya son qoymaqdan başqa heç nə qalmırdı. O İspaniyaya dolayı yolla, Şotlandiya və İrlandiyanı şimaldan dövrə vuraraq qayıtmağa qərara gəldi.