IV Vilhelm (Böyük Britaniya kralı): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Səhifənin bütün məzmununun silinməsi Teqlər: Boşaltma Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 1:
'''IV Vilhelm'''- (({{lang-en|William IV}}, {{lang-de|Wilhelm IV}}) ; ([[21 avqust]] [[1761]] - [[20 iyun]] [[1837]]))- [[1830]]-[[1837]]-ci illərdə Britaniya və Hannover kralı.III Georqun oğlu, IV Georqun qardaşı.
{{Dövlət xadimi
| azərbaycan dilində adı = IV Vilhelm
| adın originalı = {{lang-en|William IV}}
| portret = William IV crop.jpg
| portretin ölçüsü =
| izah =
| titul = Britaniya və Irlandiya kralı
| bayraq = Flag of the United Kingdom.svg
| bayraq2 = Royal Arms of United Kingdom (1816-1837).svg
| dövr əvvəl = [[26 iyun]] [[1819]]
| dövr son = [[20 iyun]] [[1901]]
| hakimiyyət şəriki1 =
| hakimiyyət şəriki1dövr əvvəl =
| hakimiyyət şəriki1dövr son =
| sələfi = [[IV Georq]]
| xələfi = [[I Viktoriya]]
| titul_2 = Hannover kralı
| bayraq_2 = Royal Standard of the United Kingdom (1816–1837).svg
| bayraq_2 = Royal Arms of the Kingdom of Hanover.svg
| dövr əvvəl_2 = [[26 iyun]] [[1830]]
| dövr son_2 = [[20 iyun]] [[1837]]
| sələf_2 = [[Георг IV (король Великобритании)|Георг IV]]
| xələf_2 = [[Эрнст Август I]]
| doğum tarixi = {{Doğum tarixi|1761|8|21}}
| doğum yeri = [[Böyük Britaniya]], [[London]]
| ölüm tarixi = {{Vəfat tarixi və yaşı|1837|6|20|1761|8|21}}
| ölüm yeri = [[Böyük Britaniya]], [[London]],
| sülaləsi = Honnoverlər
| atası = III Georq
| anası = Şarlotta Maklenburq Strelic
| həyat yoldaşı = Adelayda Saksen-Meyninqensk
| uşaqları = Şarlotta,Elizabet
| imzası = William IV Signature.svg
| dini = Protestant-anqlikan
| təhsili =
}}
==Ilk illəri==
IV Vilhelm III Georq və Şarlottanın Georq-kiçik və Fredirikdən sonra dünyaya gələn 3-cü övladları idi.Qaydalara əsasən də Vilhelm ən kiçik olduğuna görə vəliəhd ola bilməyəcəkdi.Uşaqlığını Riçmondda keçirən Vilhelm Krallıq Donanmasına miçman olaraq qəbul olur.Şəhzadə bu zaman digər miçmanlardan fərqləndirilmir və eyni dərəcədə iş görürdü.
Amerikanın Istiqlal müharibəsi davam edən dövrdə Vilhelm Nyu-Yorkda idi.Hətta Inqilabçılar bir müddət onu əsir almaq planlarını qururdular.Lakin bu hazırlıqdan xəbər tutan ingilislər Vilhelmin ələ keçirilməsinin qarşısını ala bilirlər.
Vilhelm 1785-ci ildə leytinant rütbəsi ilə "Peqasus",1788-ci ildə "Andromeda" freqatlarının (hərbi dəniz gəmisi) kapitanı təyin edilir.Kontr-admiral rütbəsini aldıqdan sonra isə "Valiant" yelkənli xətt gəmisinin komandiri təyin edilir.
Vilhelm qardaşları kimi hersoq olmaq istəyirdi.Hersoq kimi o Lordlar palatasına daxil ola bilərdi.Bu istəyi atası tərəfindən yaxşı qarşılanmır.Beləki III Georq onun parlamentdə müxalifəti dəstəkləyə biləcəyindən çəkinirdi.Belə olacağı təqdirdə Vilhelm Icmalar palatasına seçiləcəyini bildirir.Icmalar palatası lordlar palatasından daha böyük səlahiyyətlərə malik idi.Bu palatada çoxluq qazanan partiya iqtidara gəlirdi.Nəhayət III Georq məcbur qalıb Vilhelmi 1789-cu ilin 16 mayında Klarens və Sent Endryus və erl-Munster hersoqu titulunu verir.III Georqun gözlədiyi kimi Vilhelm parlamentdə kralın dəstəklədiyi Viqlər partiyasını deyil,müxalifət qüvvələrini dəstəkləyir.
1890-cı ildə Vilhelm donanmadan ayrılır.3 il sonra başlayan Britaniya-Fransa müharibəsi başlayanda isə Vilhelm yenidən hərbiyə qayıtmaq istəsədə bunun qarşısı hər cəhdlə alınır və ona gəmi verilmir.Bu hal hətta 1798-ci ildə onun admiral (demək olar formal xarakterli) rütbəsi almasına baxmayaraq davam edir.Yalnız 1813-cü ildə Vilhelm müharibənin gedişini canlı izləmə fürsətini qazanır.
==Hakimiyyəti==
III Georq 51 il(davamiyyətinə görə monarxlar arasında 3-cü) Britaniya taxtında əyləşir.Lakin artıq 1789-cu ildə onda porifiriya xəstəliyi yaranır.Vaxt getdikcə kralın vəziyyəti ağırlaşır.Ölkənin bir çox işlərini böyük oğul Georq görür.Georq-kiçik 1811-ci ildə şəhzadə-reqent təyin edilir.1820-ci ildə isə III Georqun ölümündən sonra kral taxt-tacına sahib olur.Ortancıl uşaq Frederik vəliəhd seçilir.Lakin onun 19827-ci ildə ölümündən sonra bu titul Vilhelmə keçdi.Daha 3 il sonra IV Georq vəfat etdi.Bununla 65 yaşlı Vilhelm hakimiyyətə gəldi.
IV Vilhelmin 7 illik hakimiyyəti dövründə bütün Britaniya kolonyalarında quldarlıq ləğv edildi,uşaq əməyi məhdudlaşdırıldı,bundan sonra parlamentə deputatlar yalnız böyük sənaye şəhərlərindən seçilə bilərdi.Yüklərin və sərnişinlərin rahat hərəkəti üçün böyük dəmiryolu sistemləri yaradıldı.
IV Vilhelmin övladı olmadığında (hər iki qızı vəfat etmişdi) ölümündən sonra hakimiyyətə 18220-ci ildə vəfat etmiş kiçik qardaşı Eduardın qızı [[I Viktoriya|Viktoriya]] gəldi.Onun ölümü ilə Britaniya və Hannoverin birliyi dağıldı.Hannoverin yeni kralı III Geeorqun digər bir oğlu Ernst Avqust oldu.
| |||