'''Karagöz ve Hacivat''' təqlidə ve qarşılıqlı dialoqa əsaslanan iki ölçülü təsvirlərlə bir pərdədə oynadılan kölgə oyunudur. Karagöz oynadana qurğusal, xəyalbaz deyirlər. Köməkçiləri çıraq, yardaq, dayrezen, sandıqkardır. Oyunda dialoqların dəyişməsi baş rollarla edilir.
Bu iki xarakterin həqiqətən yaşayıb yaşamadığı, yaşayıbsa, harada necə yaşadığı dəqiq olaraq bilinmir. Danışılanlar rəvayətlərə əsaslanır, həqiqətən yaşamış olsalar da, böyük ehtimalla bəhs edilən dövrdə tarix kitablarına girəcək qədər əhəmiyyətli görülmüyüblərgörülməyiblər. Folklorşünaslar Karagözün bəzi oyunlarda qaraçı olduğunu öz dili ilə deməsi və Bulqar qaydası çalmasını əsas götürərək onun Bizans imperatoru Konstantinin qaraçı seyisi Sofyozlu Bali Çələbi olduğunu söyləyirlər <ref>Özhan Öztürk. [http://www.karalahana.com/makaleler/folklor/folklor-ve-mitoloji-sozlugu.html Folklor ve Mitoloji Sözlüğü]. Phoenix yayınları. İstanbul, 2009 ISBN 9786955738266 s</ref>. Bir digər rəvayətə görə isə Hacı İvaz Ağa, ya da xalqın bildiyi adı ilə Hacivat ve [[Trakya]]da yerləşən Samakol kəndindən olan dəmirçi ustası Karagöz [[Orxan Qazi]] dövründə [[Bursa]]da yaşayan və [[məscid]] inşaatında işləyən iki işçidir. Özləri işləmədikləri kimi başqa işçilərin işləməsinə də imkan vermirdilər. Orhan Qazinin "məscid vaxtında bitməsə, kəlləni alaramm" dediyi məscid memarı məscidin inşaatının vaxtında bitməməsinə görə Karagöz ve Hacivatı şikayət edir. Bundan sonra onlar başları kəsilərək edam edilir. Karagöz ve Hacivatı çox sevən vevə ölümlərinə çox kədərlənən [[Şeyx Küştəri]] ölümlərindən sonra kuklalarını düzəldərək pərdə arxasından oynatmağa başlayıb. Buna görə də Karagöz ve Hacivat məşhurlaşıb.
