Körpülü Fazil Mustafa Paşa: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k clean up using AWB
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|azərbaycan dilində adı='''Körpülü Fazil Mustafa Paşa'''|adın originalı=كوبرولوزاد فازل مصطفى باشا|portret=|portretin ölçüsü=300|izah=|titul=[[Durğunluq dönəmi Osmanlı sədrəzəmləri|Osmanlı sədrəzəmi]]|dövr əvvəl=[[25 oktyabr]] [[1689]]|dövr son=[[19 avqust]] [[1691]]|sələfi=[[Təkirdağlı Bəkri Mustafa Paşa]]|xələfi=[[Bahadırzadə Arabaçı Əli Paşa]]|titul_2=|bayraq_2=|bayraq2_2=|dövr əvvəl_2=|dövr son_2=|sələfi_2=|xələfi_2=|titul_3=|bayraq_3=|bayraq2_3=|dövr əvvəl_3=|dövr son_3=|sələfi_3=|xələfi_3=|doğum tarixi=[[1637]]|doğum yeri=[[Amasiya]], [[Osmanlı imperiyası]]|ölüm tarixi=[[19 avqust]] [[1691]]|ölüm yeri=[[Voyevodina]], [[Osmanlı imperiyası]]|sülaləsi=|atası=[[Körpülü Mehmed Paşa]]|anası=Ayşə xanım|həyat yoldaşı=|uşaqları=[[Körpülü Numan Paşa]] <br/>Abdullah Paşa|imzası=}}'''Körpülü Fazil Mustafa Paşa''' (ö. [[may]] [[1690]]) — [[II Süleyman]] və [[II Əhməd]] dövrlərində ümumilikdə 1 il 9 ay [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı imperiyasın]]ınnın [[Sədrəzəm|sədrəzəmisədrəzəm]]i olmuş dövlət adamıdır.
 
== Həyatı ==
[[1637]]-ci ildə [[Amasiya]]<nowiki/>nın Vəzirkörpü qəsəbəsində dünyaya gəlmişdir. [[Körpülü Mehmed Paşa]]<nowiki/>nın oğludur. 4 yaşında ikən atasıyla birlikdə [[İstanbul]]<nowiki/>a getdi. Böyük qardaşı [[Körpülü Fazil Əhməd Paşa|Fazil Əhməd Paşa]] kimi [[mədrəsə]] təhsili və xüsusi müəllimlərdən dərslər aldı. Atasının [[Sədrəzəm|sədarəti]] dövründə [[1660]]-cı ildə saray xidmətinə alındı. Kiçik qardaşı Əli bəylə birlikdə böyük qardaşı [[Körpülü Fazil Əhməd Paşa|Fazil Əhməd Paşa]]<nowiki/>nın [[Uyvar qalası|Uyvar]] səfərinə qatıldı və Yeniqalanın fəthində iştirak etdi. Anası və bacısıyla birlikdə [[Krit]]ə getdi və burada ikən qardaşının Kandiyə mühasirəsində vəzifələndirildi. Burada ikən anasıyla birlikdə [[həcc]]ə getdi. Bacısının yoldaşı olan [[Mərzifonlu Qara Mustafa Paşa|Mərzifonlu Mustafa Paşa]]<nowiki/>nın istəyilə [[1680]]-ci ilin [[iyul]]<nowiki/>unda yeddinci vəzir olaraq divana daxil oldu. Həmin il [[Turhan Xədicə Sultan|Validə Turhan Sultan]]ın və [[padşah]]ın qardaşlarının [[Ədirnə]]<nowiki/>yə səyahəti əsnasında onların mühafizəsi ilə vəzifələndirildi və rütbəsi artırılaraq altıncı vəzir oldu. İkinci Vyana mühasirəsi əsnasında dördüncü vəzir kimi [[Ədirnə]] [[Regent|naib]]<nowiki/>liyinə gətirildi.
 
[[Mərzifonlu Qara Mustafa Paşa|Mərzifonlu Mustafa Paşa]]<nowiki/>nın edamından sonra mərkəzə çağırılaraq üçüncü vəzirliyə gətirildi ([[may]] [[1683]]). Çox keçmədən [[sədrəzəm]] [[Bayburtlu Qara İbrahim Paşa|Qara İbrahim Paşa]]<nowiki/>nın [[Körpülülər]]ə olan nifrəti və [[padşah]]ın bu ailəyə olan incikliyi səbəbilə vəzifədən alınaraq təqaüdə göndərildi. Lakin təqaüd illəri çox çəkmədi və [[1685]]-ci ilin sonlarında Saqqız adası, bir neçə ay sonra isə [[Dardanel boğazı|Çanaqqala boğazı]]<nowiki/>nın mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. [[1687]]-ci ilin [[Sentyabr|sentyabrısentyabr]]ı<nowiki/>nda baş tutan qapıqulu üsyanı əsnasında mərkəzə çağırıldı və ikinci vəzirliklə [[İstanbul]] [[Regent|naib]]<nowiki/>liyinə gətirildi. İlk vəzifəsi isə çıxan üsyanı yatırmaq idi. Ancaq əksi oldu. Belə ki, [[IV Mehmed|Sultan Mehmed]]<nowiki/>in taxtdan endiriliməsi və qardaşı [[II Süleyman|Sultan Süleyman]]ın [[cülus]]<nowiki/>unda önəmli rol oynadı. Ancaq [[Körpülülər]]ə qarşı nifrət bəsləyən [[yeniçərilər]] Fazil Mustafa Paşanın yüksəlməsini istəmirdilər və bu səbəblə [[1688]]-ci ilin [[fevral]]ında onu mərkəzdən uzaqlaşdırdılar. Mərkəzdə sabitliyin təmin edilməsiylə mart ayında Hanya mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. Bir neçə ay sonra Kandiyə, həmin ilik sonunda isə ikinci dəfə Saqqız adasının mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. Bu əsnada [[Avstriya-Macarıstan|Avstriya]] cəbhəsindən gələn məğlubiyyət xəbərləri, [[Balkan yarımadası]]<nowiki/>na qədər irəliləyən düşmən ordusunun yerli əhalini [[Osmanlılar]]<nowiki/>a qarşı üsyana təşviq etməsi yeni bir [[sədrəzəm]] axtarışına səbəb olmuşdu. Nəhayət, [[şeyxülislam]] [[Dabbaqzadə Mehmed Əfəndi]]<nowiki/>nin tövsiyəsiylə Körpülü Fazil Mustafa Paşa [[Sədrəzəm|sədarət]]ə gətirildi ([[25 oktyabr]] [[1689]]).
 
[[8 noyabr]]<nowiki/>da [[Ədirnə]]<nowiki/>yə gələrək [[Sədrəzəm|sədarət]] möhürünü alan Fazil Mustafa Paşa əvvəlcə daxili məsələləri tənzimlədi. Əyalət rəhbərlərinə fərmanlar göndərərək əhali üzərinə qoyulan ağır vergiləri ləğv etdi. O əsnada dövlət iqtisadi, siyasi və hərbi böhran keçirirdi. [[1683]]-cü ildən bəri davam edən müharibələr xəzinə məsrəflərinin artmasına səbəb olmuşdu. Müvəqqəti çarə olaraq [[sədrəzəm]] öz köşkündəki gümüş əşyaları zərbxanaya göndərərək tam əyarlı sikkələr kəsdirdi. Onun bu davranışı padşaha və bəzi dövlət adamlarına nümunə oldu.
Sətir 59:
* a.mlf. - R. C. Reep, “Köprülü”, EI² (Fr.), V, 259-260.
{{II Süleyman}}
 
[[Kateqoriya:Osmanlı sədrəzəmləri]]