Daşaltı əməliyyatı: Redaktələr arasındakı fərq

Erməni tərəfinin verdiyi məlumata əsasən bu əməliyyat Azərbaycan ordusu üçün həlledici və strateji bir döyüş idi. Həyata keçirilən əməliyyata sabiq müdafiə naziri, general-mayor Tacəddin Mehdiyev özü birbaşa başçılıq edirdi. Əməliyyatda Azərbaycan Ordusunun ilk yaranmış könüllülərdən ibarət 3 bölüyü və Şuşa şəhərinin müdafiə taborunun döyüşçüləri iştirak edirdi. Daşaltı əməliyyatının uğursuzluqla bitməsi ermənilərin Daşaltını Azərbaycan Ordusu üçün "Qanlı Dərə" adlandırmasına səbəb oldu. Vahan Arseyanın sözlərinə görə həmin gün Hadrut Eçmiədzin dəstəsinin vahid nəzarəti altına alındı, dəstənin tərkibindəki döyüşçülər xəndəklər, səngərlər, sığınacaqlar və yarımqazamalar qazaraq vacib işlər gördülər. Lakin onları həmin fəaliyyətləri Daşaltıda həyata keçirmək üçün çağırdılar. Bu olanlar erməni tərəfinin Əsgərana ediləcək hücumla əlaqədar ciddi hazırlaşmasını bir daha sübuta yetirirdi. Tacəddin Mehdiyev isə telefonla Şahin Musayevə göstəriş verir ki, cəbhənin müxtəlif istiqamətlərinə eyni vaxtda müxtəlif zərbələr vurmalı, həll edici və güclü zərbə Əsgərana vurulmalıdır. Ancaq, Daşaltı əməliyyatı zamanı cəbhənin digər sahələrində erməni qüvvələrinə heç bir zərbə endirilmədi. Əmrdən iki, üç gün sonra Şuşaya hərbi texnikanın heç biri gəlmədi. İki ədəd texnika yolda sıradan çıxaraq Laçında qaldı və daha iki zirehli texnika isə Qubadlıda qaldı. Sabir Cəfərov Şuşaya gəlib çıxmadı, silah-sursatlar isə Daşaltı əməliyyatı başa çatdıqdan iki gün sonra gətirildi. Əsgəran əməliyyat planının bütövlükdə hazır olmasına baxmayaraq, əməliyyatın baş tutmaması birbaşa həmin mövqedə yerləşən komandanlığın bir araya gəlməməsi, şəxsi istək və iddialarla hərəkət etmələri ilə sıx bağlı idi. Hadrutdan Daşaltıya göndərilən Arseyan bildirir:" Biz bildirdikki, Daşaltıda rabitə vasitələri təmin edilməlidir, xəndəklər və yarımqazmalar ilə məşğul olurduq. Ərazidə bizə əsas vəzifəmiz göstərildi və biz hərəkətə keçdik. Xəndəklərin yarımqazmaların və saxta mövqelərin yerləri müəyyən edilmişdi. Biz tək deyildik, bütün kəndin adamları tək gecələri işləyir, günüzləri isə yatırdıq. Lakin bütün sübhü oyaq idik ki, hücum ola bilər. Kəndin dəstəsində güclə 50-80 nəfər olardıq. O günlər təklif edirdik ki, kəndən uşaqlar çıxarılsın. Onlar yox dedi, heç bir uşaq Daşaltıdan çıxmadı. "Manvel Qriqoryan Hadrutdan bizimlə əlaqə saxladı, lakin Arkadi İvaniç dedi ki, əhəmiyyətli döyüş gözlənilir, əgər biz məğlub olsaq çox şey itirəcəyik. Buna görədə biz Daşaltıda qalmağı üstün bildik. Yanvarın 26-sı səhər saat 06:00 radələrində biraz istirah edir, gecələri isə oyaq qalırdıq. Mən Hayron və Şmays evin həyətində dayandıq və daxildən atəş səsləri eşidildi. Bir də gördük ki, evlərin damlarında yerləşən heyvan yemlərini vurmağa başladılar və evlərdən yanğın çıxdı. Birinci dəfədən bütün mövqeləri tutduq, hər kəs bilirdi ki, öz mövqeyini və tərəfini müdafiə etmək lazımdır. Azərbaycanlılar dağdan endilər və Daşaltıya daxil oldular. Şuşa Daşaltının üzərindədir lakin, aşağıdan biz onları susdurmağa çalışdıq. Şmays AQS-lə bilmirdi haranı vursun, bir də gördük ki, 50 metrə qədər alov yüksəldi. Aydın oldu ki, qaz kəməri vuruldu. Sonra uşaqlar bildirdilər ki, müxtəlif mövqelərdən alov görürlər. Bu boru Gorus qaz təhcizatında idi, və biz bu qaz təchizatını kəsdik. Axşam vaxtı səssizlik idi. Bizim tərəfdən 22 döyüşçü, onlar tərəfdən səhv etmirəmsə ilk batalyondan 200 nəfər öldü ”- deyə Vahan Arseyan bildirir. Vahan Arseyanın dediklərinə görə ermənilər Azərbaycan tərəfinin hücumunu bilərək, azda olsa bu hücuma hazırlaşmışdılar. Azərbaycan Ordusu Şuşa istiqamətindən Daşaltıya enənə qədər erməni hərbi qüvvələri artıq hazır vəziyyətdə idi. “Döyüşdən sonra aydın oldu ki, azərbaycanlılar Daşaltıda 92 cəsəd və zirehlitexnika qoyub. Biz rabitə ilə əlaqə saxlayıb dedik ki, özlərinin cəsədlərinin arxasınca gəlsinlər -onlar 18-20 yaş arasında döyüşçülər idi- lakin onların arxasınca gəlmədilər...”- deyə Arkadi Ter-Tadevosyan bildirdi. İrs müxalifət partiyasından olan Larisa Alaverdiyan isə bildirir ki, Azərbaycan ölmüş əsgərlərin cəsədindən imtina edərək onları itgin elan edib. Onun sözlərinə görə həlak olan əsgərləri dəfn etmək məcburiyyətində qalıblar. Onlar əməliyyat zamanı 22 nəfər ermənin həlak olmasını, onlardan 12 nəfərinin isə Daşaltıdan olması haqqında məlumatlar verir. Araşdırmalara görə əməliyyatın axşamı bir neçə döyüşçünün cəsədi Cıdır düzünün alt tərəfindəki “Qayalıq” deyilən ərazidən çıxarılmış,bir neçə gün sonra isə Nəbilər kəndi istiqamətində pusquya düşmüş Azərbaycan tərəfinin cəsədləri götürülmüşdü. Ermənilər bildirir ki,azərbaycanlılar əməliyyata 500 nəfərdən artıq döyüşçü və 3 zirehli texnika cəlb edib. Daşaltıda erməni hərbi qüvvələrinin 60-70 nəfər olaraq Vağarşak Beybut Aruşanyanın (Daşnaksutyun terror partiyasının üzvü) başçılığı altında olduğunu bildirən ermənilər,Vağarşakın öz dəstəsiylə Azərbaycan hərbi qüvvələrinə qarşı 12 saat ərzində “təkbaşına” döyüşməsini təbliğ edirlər. Nəbilər kəndində olan Azərbaycan hərbçiləri Daşaltıya doğru atəş açdıqda Vağarşakın dəstəsi tərəfindən atəşə tutulmuşdu. Erməni tərəfdən əməliyyata birbaşa Arkadi Ter-Tadevosyan nəzarət edirdi. Köməkçi qüvvələr 1959-cu il Bakı təvəllüdlü, 1-ci batareya komandiri Bekor Aşot (Gülyan), Şuşakənddən komandir S.Hayryan idi. Şuşakəndə gedən yolu kəsməli olan ikinci tağım məhz Hayryanın dəstəsinin pusqusuna düşmüş, tağımdakı bütün əsgərlərin hamısı mühasirəyə salınaraq öldürülmüşdü. Əməliyyat zamanı ermənilərə Sığnax, Aşağı Yemişcan (Siznek) və Qızıloba (Karmirqyuğ) kəndləri ərazisindən digər dəstələri də dəstək verirdilər. Bütün bunlarla yanaşı, Daşaltı əməliyyatında ordumuza qarşı Ermənistan Milli Qəhrəmanı Yuri Poğosyan, Daşaltıda silah mütəxəssisi kimi tanınan Alyoşa Vardanyan və Türk-Azərbaycan xalqına nifətinə görə “Duşman” ləqəbi qazanmış, Xocalı və Şuşanın işğalında xüsusi fəallıq göstərmiş Vardan Stepanyan kimi şəxslər, Eçmiədzin, Daşnaksutyun kimi dəstəstələr iştirak etmişdi.<ref>http://modern.az/az/news/71181#gsc.tab=0Daşaltı əməliyyatı ermənilərin dili ilə] modern.az saytı</ref>