Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 111:
1918-ci il may ayının 28-də Milli Şuranın birinci iclası keçirildi və iclasda Azərbaycanın müstəqil dövlət elan olunması haqqında tarixi qərar qəbul edildi. Beləliklə, 100 ildən artıq fasilədən sonra Azərbaycanın Şərqi və Cənubi Zaqafqaziya hüdudlarında milli dövlətçiliyi bərpa olundu. Elə həmin iclasda yeni demokratik dövlətin yaranması faktını hüquqi cəhətdən təsbit edən "[[Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi|Azərbaycanın istiqlaliyyəti haqqında Akt]]" qəbul edildi.<ref name=cani>{{cite web|title=Qrandükün sarayı|url=http://jurnal.meclis.gov.az/cat.php?id=17|website=jurnal.meclis.gov.az|publisher=meclis.gov.az|accessdate=3 January 2016}}</ref><ref name=tiflis>{{cite web|title=Cümhuriyyət: Tiflisdən Bakıya gedən yol|url=http://metbuat.az/news/140515/cumhuriyyet-tiflisden-bakiya-geden-yol.html|website=metbuat.az|publisher=metbuat.az|accessdate=3 January 2016}}</ref>
1918-ci ilin yayında Azərbaycanda siyasi vəziyyət ikihakimiyyətliliklə səciyyələnirdi və istiqlaliyyət uğrunda mübarizə bu şəraitdə gedirdi. Azərbaycanın şərq hissəsində - [[Bakı]] və [[Bakı quberniyası]]nda [[Bakı Xalq Komissarları Soveti]] fəaliyyət göstərirdi.<ref>Rəfiyev В. Aysberqin sualtı hissəsi (1920-ci illər). B., 1995, 53 s.</ref> Bölgənin qərb hissəsi isə ([[Gəncə]] və [[Gəncə quberniyası]]) Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti milli hökümətinin hakimiyyəti altında idi. 4 iyunda Azərbaycan və [[Osmanlı İmperiyası]] arasında "Sülh və Dostluq" müqaviləsini imzaladı və bir gün sonra, Türk ordusu Gəncəyə daxil oldu.<ref>Şeyxzamanlı N. Azərbaycan istiqlal mücadiləsi xatirələri. B., 1998, 158 s</ref> 1918-ci il iyun ayının 16-da Milli Şuranın üzvləri və Azərbaycan Cümhuriyyəti hökuməti [[Tiflis]]dən siyasi vəziyyətin çox ziddiyyətli olduğu Gəncəyə köçdü.<ref name="hope">{{cite book|title=Azərbaycan Cümhuriyyəti 1918-1920|date=1998|publisher=Elm|location=Bakı|url=http://www.ebooks.az/view/TKFuqhi1.pdf|accessdate=18 fevral 2017|archiveurl=http://www.ebooks.az/view/TKFuqhi1.pdf|archivedate=18 fevral 2017}}</ref>
1918-ci il iyunun 17-də Milli Şura özünü buraxması haqqında qətnamə qəbul etdi və altı ay müddətində Azərbaycanın ali qanunverici orqanının - ümumi, gizli və birbaşa səsvermə əsasında seçilmiş Müəssislər Məclisinin çağırılması vəzifəsi irəli sürülmüşdü. Milli Şuranın müəyyən etdiyi müddət 1918-ci il dekabrın 16-da başa çatırdı.<ref>Çəmənzəminli Y.V. Müstəqilliyimizi istəyiriksə. B., 1994, 72 s</ref> İyunun 23-də Fətəli xan Xoyski Azərbaycan əhalisinə çağırışla müraciət etdi və milli hökumətin təsbit olunması üçün
Hökumətin 24 iyun 1918-ci il tarixli qərarına əsasən, [[Azərbaycan bayrağı|Azərbaycanın dövlət bayrağı]] kimi qırmızı fonda ağ aypara və səkkizguşəli ulduzun təsvir edildiyi qırmızı parçadan hazırlanmış bayraq qəbul olundu.<ref name="Preslib-1">{{cite web|title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti - Bayraq|url=http://axc.preslib.az/az_a5-1.html|website=Preslib|accessdate=10 iyul 2016|language=azərbaycanca|quote=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Nazirlər Şurası 1918-ci il noyabrın 9-da Azərbaycanın yeni üçrəngli - mavi, qırmızı, yaşıl zolaqlardan ibarət və üzərində ağ rəngli aypara və səkkizguşəli ulduz təsviri olan milli bayrağının təsdiq edilməsi haqqında qərar qəbul etmişdir.}}</ref> Noyabrın 9-da bu bayraq, ağ aypara və səkkizguşəli ulduzun təsvir olunduğu mavi, qırmızı və yaşıl rəngli bayraqla əvəz edildi. Azərbaycan Cümhuriyyətinin dövlət bayrağının üç rəngi "türk milli mədəniyyətini, müasir Avropa demokratiyasını və islam sivilizasiyasını təmsil edirdi".<ref name=musavat>{{cite web|title=ÜÇRƏNGLİ BAYRAĞIMIZIN MƏNASI|url=http://musavat.com/news/son-xeber/ucrengli-bayragimizin-menasi_111741.html?welcome=1|website=musavat.com|accessdate=13 November 2015}}</ref>
Sətir 123:
Avqustun 1-də [[Sentrokaspi Diktaturası]] və Bakı fəhlə və əsgər deputatları Soveti Müvəqqəti Komitəsi Rəyasət Heyəti Hökumətini yaratdılar. 1918-ci il avqust ayının 4-də [[Ənzəli]]dən gəlmiş polkovnik S. Stoksun komandanlıq etdiyi ilk Britaniya dəstəsi Bakıya girdi.<ref name="history">{{cite web|title=World War I: Battle for Baku|url=http://www.historynet.com/world-war-i-battle-for-baku.htm|website=www.historynet.com|publisher=www.historynet.com|accessdate=18 fevral 2017|archiveurl=http://www.historynet.com/world-war-i-battle-for-baku.htm|archivedate=18 fevral 2017}}</ref> Avqustun 11-də Azərbaycan hökuməti ümumi səfərbərlik haqqında qərar qəbul etdi.<ref name="history"/>
Avqustun 26-da [[Nuru paşa]]nın rəhbərlik etdiyi Osmanlı və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qüvvələrindən ibarət Qafqaz İslam Ordusu ilə [[Bolşevik]]-[[Daşnaksütyun|Daşnak]]-[[26 Bakı Komissarı|Bakı Soveti]] qüvvələri arasında [[Bakı döyüşü]] baş verdi.<ref name="history"/> Sonradan döyüşə [[Böyük Britaniya]](1000 nəfər), [[Ermənistan]] və [[Rusiya]] qüvvələri(500 nəfər)də qoşulmuş və bu döyüş [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Qafqaz kampaniyası]]nın son döyüşü olmuşdur.<ref name="history"/> Lakin Bakı döyüşü ilə gərginlik bitməmiş və hadisələr [[Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920)|Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi]] ilə davam etmişdir.<ref>Yale, William (1968) ''Near East: A Modern History'' p. 247</ref><ref>Dadyan, Khatchatur(2006) ''Armenians and Baku'', p. 118</ref>
Noyabrda Azərbaycan Milli Şurası bərpa olundu və [[Qori seminariyası]]nın Azərbaycan bölməsi [[Qazax]]a köçdü.<ref name="hope"/> Noyabrın 17-si Azərbaycana müttəfiq qoşunlar daxil oldu. 7 dekabrda Azərbaycan parlamentinin açılışı oldu. Həmin ay Bakı Fəhlə Konfransı təşkilatı bərpa olundu və ümumi tətil keçirdi. Britaniya generalı [[Uilyam Tomson (general)|Uilyam Montqomery Tomson]]un F. Xoyskinin yaratdığı və 1918-ci il dekabrın 26-da parlamentin təsdiq etdiyi hökuməti müttəfiqlər komandanlığın hərtərəfli yardım edəcəyi haqqında bəyanat verdi.<ref name="hope"/>
| |||