Əmircan (Suraxanı): Redaktələr arasındakı fərq

{{KəndYM

Əmircan [[Bakı|Bakının]]nın şərqində, Şor gölün sahilində yerləşir. Bakının [[Suraxanı rayonu|Suraxanı rayonunun]]nun mərkəzi sayılır.1936-cı ildə qəsəbə statusu almışdır. [[Abşeron rayonu|Abşeronun]] ən qədim kəndlərindən biri olan Əmircanın köhnə adı [[Xilə]] olmuşdur. Təsadüfi deyil ki, Abşeronun əksər kəndləri və Bakını birləşdirən ticarət yolları buradan keçdiyi üçün bura Dərxilə,yəni Xilə qapısı deyirdilər. [[Maştağa|Maştağaya]]ya gedən yol isə Xiləlan adlanırdı. XIV əsrdə Əmir Nizaməddin hacıların ziyarətinə başçılıq etdiyi üçün onun əmirhac titulu kəndə verilir. <ref name="ReferenceA">R.Əliyeva, E.Bədəlov "Abşeronda məskunlaşma və memarlıq". Bakı - "Avropa" - 2016.264 səh. </ref>

Əmircan əhalisinin sayı haqqında ilk məlumatlar [[XIX əsr|XIX əsrin]]in əvvəllərinə aid olsa da, tarixi dövrün təhlillərinə görə, [[orta əsrlər|orta əsrlərdə]]də və hətta [[XVIII əsr|XVIII əsrdə]]də də bu kəndin əhalisi dəfələrlə çox olmuşdur. Əmircanda evlərin sayı 1849-cu ildə 277, 1886-cı ildə 379 və 1921-ci ildə 615 idi. Əhali sayı 1842-ci ildə 759 nəfər idi və Bakı kəndləri arasında bu, saya görə 9-cu olsada, sonrakı illərdə daha sürətlə artmışdır. 1913-cü ildə Bakı kəndləri arasında mədən-zavod rayonu ərazisinə aid olan kəndlərdən olub, əhali sayına görə 8-ci yerdə idi. XIX əsrin sonunda kənddə quruculuq abadlıq işlərinin aparılması məskunlaşmanı sürətləndirmiş, həmçinin 1926-1939-cu illərdə əhalinin sürətli artımı olmuşdur. Əhali sayı 1959-cu ildə 12,2 min, 2009-cu ildə 30,3 min və 2016-ci ildə 31,5 min nəfər olmuşdur.

Qəsəbənin hazırda əhali sayı 60 min nəfərə yaxındır. Əslində mövcud və ya qeydiyyata alınmayanların sayı 25 minə yaxındır. Neft-mədən ərazilərinin böyük hissəsi daimi yaşayış yerlərinə çevrilmişlər. Qəsəbənin şərqində Rəng zavodu ərazisi tamamilə məskunlaşmış, hətta Şor gölünün bir hissəsi qurudularaq, maklerlərin tikdiyi evlər formasında əhaliyə satılır.<ref>R.Əliyeva, E.Bədəlov name="Abşeronda məskunlaşma və memarlıqReferenceA". Bakı - "Avropa" - 2016.264 səh.</ref>

Qəsəbədə mineral [[hidrogen]]-[[kükürd]] tərkibli sularla müalicə edən Bərpa-müalicə mərkəzi vardır. Bura revmatizm, [[dəri]], dayaq-hərəkət, artrit və d. [[Xəstəlik|xəstəliklərinxəstəlik]]lərin müalicəsində istifadə edilir. Qəsəbədə [[Suraxanı]] rayon İH binası, H.Əliyev mərkəzi, istirahət parkları, idman kompleksi, [[stadion]] fəaliyyət göstərir. Burada S. Bəhlulzadənin ev muzeyi, [[Atəşgah|Atəşgah qoruğ muzeyi]], 2 poliklinika, özəl tibb müəssisəsi, internat, musiqi məktəbi, 1 ATS, mədəniyyət və gənclər evi, poçt məntəqəsi, 2 kitabxana və digər sosial binalar vardır. Burada 6 məktəbdə 5676 şagird təhsil alır və 6 uşaq bağçasında 472 uşaq tərbiyə alır(2011).

Əmircanda məhəllə sistemi əsasən [[XIX əsr|XIX əsrdə]]də formalaşmağa başlamışdır. Buradakı 5 məhəllə-Naxır bulağı, Meydan yeri, Soltanabadlılar, Əsədli, Bünyadlılar məhəlləsi adı ilə tanınan kiçik məhəllə ümumiyyətlə, Əmircanda 4 [[məscid]] fəaliyyət göstərmişdir. [[Nizaməddin məscidi]] XIV əsrə, digər üç məscid: Muxtarov, Bünyadlılar və Tutağacı məscidi isə XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərinə aid edilir. Əmircan kəndinin şəhərsalma strukturunda [[Türbə|türbələrintürbə]]lərin və [[Ovdan|ovdanlarınovdan]]ların da özünəməxsus rolu var. “Əmirhac”, “Şıx Nəcəfəli”, “Göyçək”, “Səkinə” türbələri etiqad olunan dini ocaq kimi əmircanlılar arasında məşhurdur.<ref>R.Əliyeva, E.Bədəlov name="Abşeronda məskunlaşma və memarlıqReferenceA". Bakı - "Avropa" - 2016.264 səh.</ref>