Vikipediya

Dərbənd qalasının işğalı: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Sefer azeri Dərbənd döyüşü səhifəsinin adını Dərbənd qalasının işğalı olaraq dəyişdi.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{İş gedir}}
{{Hərbi münaqişə
| münaqişə = Dərbənd döyüşü
Sətir 31 ⟶ 32:
'''Dərbənd döyüşü''' — [[Dərbənd|Dərbənd şəhəri]]<nowiki/>nin [[Narın-Qala|Narınqala]] adlı gücləndirilmış məntəqəsinə yiyələnmək məqsədi ilə həyata keçirilən əməliyyat. Qədim şəhər geosiyasi baxımdan olduqca əlverişli yerdə yerləşirdi. Şərqdən [[Xəzər dənizi]], qərbindən isə [[Qafqaz dağları]] ilə əhatələndiyindən bir keçid rolunu oynayırdı.
 
== Daxili vəziyyət ==
 
== ÖncəkiArxa vəziyyətplan ==
== HücumaYürüşə hazırlıq ==▼
[[1795]]-ci ildə Qacar dövlətinin başçısı [[Ağa Məhəmməd şah Qacar]] [[Azərbaycan xanlıqları]] və [[Kartli-Kaxetiya çarlığı]] üzərinə yürüş təşkil edir. 12 sentyabr [[1795]]-ci ildə [[Tbilisi|Tiflis şəhəri]]<nowiki/>ni işğal edir. Rusiya tərəfi 1783-cü ilin [[Georgiyevsk müqaviləsi (1783)|Georgiyevsk müqaviləsi]]<nowiki/>ni əsas gətirərək Azərbaycan xanlıqları üzərinə yürüşə çıxır.
== Yürüş ==
 
== Mühasirə ==
Bu yürüş üçün [[1796]]-cı ildən [[Dağıstan]]ın şimalındakı [[Qızılyar]]<nowiki/>dan güclü rus korpusu hazırlanır. İki piyada və iki kavaler briqadası şəxsən imperatriçanının şəxsi əmri ilə [[general-mayor]]<nowiki/>lar: [[knyaz]] [[Pavel Sisianov|Pavel Dmitriyeviç Sisianov]], Sergey Alekseyeviç Bulaqov, Aleksandr Mixayloviç Rimskiy, baron Leontiy Keinteviç Beginsen, qraf Stepan Apraksin və Matvey İvanoviç Platov təyin edilir. Ordu komandanlığı isə [[Valerian Zubov]]<nowiki/>a həvalə edilir. Sonra Zubov general İvan Dmitriyeviç Savelyevin izi ilə hərəkət edir. Savelyev Şeyx Əlixanın sarayına gələrək [[Rusiya İmperiyası]] ilə [[Qacarlar|Qacar İranı]]<nowiki/>na qarşı ittifaq qurmağı təklif edir. Xan məktubu cavablandırmır və rus dəstəsinə atəş açır.
 
 
 
Bu zaman Savelyev Dərbənd qalasının ətrafında gözləyirdi. O, Zubovun gəlməsini gözləyirdi. [[2 may]] [[1796]]-cı ildə Zubov Dərbəndə qoşun yeridir. [[Kazak|Kazak dəstələri]]<nowiki/>ni Dərbənd qüvvələri qarşılayır. Üç saatlıq döyüşdən sonra xanın qüvvələri qalaya çəkilir. Ruslar şəhəri mühasirəyə alaraq onu atəşə alır<ref name="Потто" />.
 
▲== Hücuma hazırlıq ==
[[Şəkil:Derbent gate.jpg|thumb|260x260px|Dərbənd şah sarayı, [[Narın-Qala|Narınqala]]]]
Dərbənd bir qalalar sistemi idi. Burada üç müdafiə xətti vardı.
[[Şəkil:Ворота Дубары-Капы.png|thumb|258x258px|Dərbənd şəhərinin Dübarı qapısı]]
Birinci güclü [[Narın-Qala|Narınqala]] idi ki, o dağlara qədər uzanırdı. İkinci şəhər ətrafında yerləşən qala olmuşdur. Üçüncü isə dəniz yaxınlığında yerləşən qala idi ki, o da ''Dübarı'' adlanırdı. Sədd boyunca 80 bürc var idi ki, bununda 10 böyük bürc idi. Hər bürcdə 100, orta 50 nəfər, ən azı isə 15-20 nəfər yerləşə bilərdi.
 
Zubov anlayır ki, ilk əvvəl ön divarı ələ keçirmək lazımdır. Bu məqsədlə 12 funtluq toplardan qalaya atəş açılır. Ancaq bu divarda bir təsir əmələ gətirmir. Onlar qalanı hücumla almağa qərarlaşırlar<ref name="Сборник" />.
 
== Qalaya hücum ==
[[Şəkil:Derbent winter.jpg|thumb|246x246px|[[Dərbənd qalası]].]]
[[3 may]]<nowiki/>da adaya hücumun qarşısı qətiyyətlə alınır. Polkovnik Krivtsov və onun batalyonundakı əsgərlərin böyük qismi yaralanır. General Rimskiy geri çəkilərək mövqe tutmaq məcburiyyətində qalır.
 
 
 
Növbəti gün Zubov qalaya yaxın mövqelər qurdurur.
 
[[8 may]]<nowiki/>da general Bulakovun qüvvələri adaya hücum çəkir. Qaladakıların güclü müqavimətinə baxmayaraq ruslar tədricən adanın ətraflarını ələ keçirirdi. Ruslar əsas hədəfi Narınqalaya yönəldirlər.
 
 
 
[[10 may]] tarixində qaladan ağ bayraq asılır. Şeyx Əlixan özü şəxsən rusların düşərgəsinə gedir. Rusların itkisi 107 əsgər və 11 zabit olur. Qənimət olaraq 28 top ələ keçirilir.
 
== Nəticəsi ==
== Xatirəsi ==
[[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyası]]<nowiki/>nın Dərbəndi ələ keçirməsi onlara Dərbənd keçidini əldə saxlamağa imkan vermişdi. Şeyx Əlixanın əsir düşməsi ilə [[Dərbənd xanlığı|Dərbənd]] və [[Quba xanlığı|Quba xanlıq]]<nowiki/>ları ələ keçirildi. Bu da öz növbəsində daha sonra rusların [[Bakı xanlığı|Bakı]] və [[Şirvan xanlığı|Şirvan (Şamaxı) xanlıq]]<nowiki/>larını işğal etmələrinə yol açdı.
 
[[I Pavel]] hakimiyyətə gəldikdən sonra rus qoşunlarını (1795-cı ilin dekabrı) [[Cənubi Qafqaz]]<nowiki/>dan çıxarır.
 
== MənbəƏdəbiyyat ==
* [http://wars175x.narod.ru/prs96_izv.html Историческое известие о походе Российских войск в 1796 году в Дагестане и Персии под командою Графа Валериана Александровича Зубова.]
* [http://wars175x.narod.ru/prs96_hron.html# Дела с Персией и экспедиция Графа В. Зубова. 1795—1796 гг.]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Dərbənd_qalasının_işğalı"