Tarix: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 31.170.250.67 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Defender tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 10:
 
Tarixi hadisələr mütləq mənada səbəb və nəticə baxımından bir-biri ilə əlaqəlidirlər. Tarixi hadisələrin inkişaf dinamikası baxımından determinik bir təşəkkül içində olduğu şübhəsizdir. Tarixçilər tarixi hadisələri mənbə materiallarına istinadən qələmə alarkən hər şeydən əvvəl həmin mənbə materiallarını təsnif etmə, onlara tənqidi yanaşma bacarığına, qabiliyyətinə malik olmalıdırlar. Hadisənin meydana gəldiyi coğrafi məkan və baş verdiyi zamanın tarixçi tərəfindən dəqiq müəyyənləşdirilməsi də həmin hadisəyə tarixi kimlik, qazandıran mümüh xüsuslardan biridir.Beləliklə, buraya qədər sadaladıqlarımızı aşağıdakı kimi xülasə etsək “tarix nədir?” sualını bu cür cavablandıra bilərik: “Tarix-insanların cəmiyyət həyatına təsir edən fəaliyyətləri nəticəsində meydana gəlmiş hadisələri, səbəb və nəticə əlaqələrini müəyyən edərək, mənbə materiallarının tənqidi təhlilinə əsaslanaraq, məkan və zaman bildirərək öyrənən ictimai elm sahəsidir”.
 
[[Şəkil:Tarixsozu1.jpg|right|thumbnail|Tarix sözünün ərəbcə yazılışı]]
 
Nə [[Cahiliyyə dövrü]] [[Ərəb ədəbiyyatı]]na aid nümunələrdə, nə də [[Qurani-Kərim]]də “tarix” kəlməsinə rast gəlinmədiyi üçün bunun ərəbcədə alınma söz olduğu düşünülür. Tarix” qədim [[Semit]] sözüdür, mənası Ay (səma cismi - Yerin ətrafına dolanan [[Ay]]) deməkdir. Mahiyyətcə həyatda baş verən hadisələrin qeydə alınması, hesablanmasıdır. [[Xronologiya]] müəyyən etməkdir (ən qədimlərdə təqvimin əsasında [[Günəş]]in deyil, Ayın durduğu məlumdur). Məzmun cəhətdən hekayə söyləmək, anlatmaq mənasında işlənilmişdir.“Tarix” və “[[İlm əl-əxbar]]” (xəbərlər elmi) kəlmələri eyni mənanı daşımışlar. Tarix sözünün ilk dəfə [[Əl-Buxari]] (810-870) tərəfindən işlənildiyi ( nüfuzlu din xadimlərinin həyat hekayələri məcmuəsinə bu adı vermişdi), “[[İlm əl-əxbar]]” ifadəsinə əl Xarəzmidə (təqribən 780-850) rast gəlindiyi deyilir. Dilimizə ərəb mənşəli söz olaraq keçmiş “tarix” kəlməsi qaynağını sami dillərindəki “ərx” kökündən almaqdadır. Bu kəlmə akkad dilində “ərxu”, ibrani dilində isə “yərxu” olaraq səslənir və “ay” mənasını ifadə edirdi. [[Ərəb dili]]ndə bu kökün törəməsi “[[ay təqvimi]]nin hesablanması” və ya “[[xronologiya]]” anlamında (تاريخ) “tarix”, cəm formasında isə (تواريخ təvarix)olaraq səslənmişdir."Ərəb tarixinin atası" [[İbn Xəldun]] tarixlə əlaqədar 7 cildlik əsərinin 1-ci cildi olan məşhur "Müqəddimə"sində tarix elminin mahiyyətini, məqsədini və faydasını möhtəşəm bir şəkildə izah etmişdir. O elm aləmində məşhur "Müqəddimə" əsəri ilə tanınmışdır.