Aktinidiya: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 31:
 
'''Aktinidiya''' ({{lang-la|Actinidia}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998. </ref> - {{lataz|Actinidiaceae}} fəsiləsinə aid [[bitki]] cinsi.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009. </ref>
'''Kivi''' və ya '''Aktinida''' — Actinidiaceae fəsiləsindəndir. Onun iki növünün meyvəsindən istifadə olunur. Bunlardan biri '''kişmiş''', digəri isə '''kolomikt aktinida'''dır. Adları çəkilən hər növ aktinida ağaclara sarılan incə budaqlı sarmaşıq bitkisidir. Bu növlərin ikisi də iyun ayında çiçəkləyir, meyvələri isə sentyabr – oktyabr aylarında yetişir. Meyvələri şirəlidir, xaşagələn şirin və ətirli dada malikdir.
 
Bu bitkilər bəzən dekorativ məqsəd üçün də becərilir. 1934-cü ildə bu bitkilərdən N. V. Miçurin seleksiya yolu ilə yeni, şaxtaya davamlı və məhsuldar meyvəli çeşidlər əldə etmişdir.
 
Aktinidanın meyvələri tam yetişən zaman toplanır. Uzaq məsafələrə göndərmək lazım gəldikdə vaqon soyuducularına yerləşdirilib yola salınır. Belə şəraitdə meyvələrin tərkibində olan C vitamini təmamilə saxlanır. Bundan başqa, aktinida meyvələri şəkərdə konservləşdirmək yolu ilə də mühafizə edilir. Yerli əhali isə meyvələri qurudaraq "izyum"ə və "kişmiş"ə çevirirlər.
 
== Əhəmiyyəti ==
Kivi bütünlüklə C vitamini mənbəyidir, bir ədəd kividə bir günlük alınması lazım olan C vitamini ehtiyacindan daha çoxu var.
 
Meyvələrdə olan C vitamininin miqdarı itburnu meyvələrinə nisbətən daha çoxdur. Bundan əlavə aktinida meyvəsində çoxlu miqdarda şəkər və üzvi turşular da vardır.
 
Aktinida meyvələrindən yerli əhali həm təzə-təzə, həm də qurudub istifadə edirlər. Meyvələrindən qənnadı sənayesində mürəbbə və şərbət hazırlanır.
 
Aktinida meyvələrindən sinqa xəstəliyində ən qiymətli və müalicə əhəmiyyətli xammal kimi istifadə edilir. Onun təzə dərilmiş və ya qəndə qatılmış meyvələri avitaminoz xəstəliklərinin ən gözəl dərmanı hesab olunur.
 
Qandakı şəkərin nəzarətdə saxlanması üçün yararlıdır.
Xərçəngin yaranmasına mane olur.
 
Qan təmizləyici xüsusiyyəti qan laxtalanması risqini əhəmiyyətli şəkildə azaldır.
 
==Növləri==