İstehsalat: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
orfoqrafik dəyişiklik və edebiyyata elave |
k Ehtiyyat → Ehtiyat using AWB |
||
Sətir 20:
* hansı məqsədlər üçün və hansı yolla riyazi – iqtisadi metodları daha effektiv qəbul etmək olar;
* layihə idarə metodlarından necə istifadə etmək olar.
İstehsalatın idarə olunmasının optimallaşdırılması və yuxarıda göstərilən problemlərin həllinin mümkünlüyü məqsədi ilə hələ keçən əsrin 60 – cı illərin ortalarında Amerika istehsalatın və
* istehsalat prosesinin modeli qarşılıqlı əlaqəli sifarişlərin axını kimi təsvir edilir;
* istehsalat dövriyyələrinin və
* təchizat sifarişləri və istehsalat, reallaşdırılan sifarişlərin, eləcə də istehsalat cizgilərinin əsasında formalaşdırılır;
* sifarişlərin hərəkəti iqtisadi göstəricilərlə əlaqələndirilir;
Sətir 34:
=== Müəssisənin avtomatlaşdırılmasının dünəni və bu günü ===
Bu gün bilinmir ki, müasir texnoloji proseslərin avtomatlaşdırmasının müəyyən mərhələlər ilə xarakterizə olunması qanuna uyğunluqdur yoxsa təsadüfüdür. Çünki zəmanəmizdə ideoloji, təşkilati və texniki planda ciddi dəyişiklər getməkdə-dir. Sifarişçilərin səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlmişdir, avtomatlaşdırılmış sistemlərə qarşı qoyulan tələblər formalaşır, prinsipcə yeni texnologiyalar meydana çıxır, avtomatlaşdırma sistemlərində liderlik roluna iddiaçıların sayı artır və s. Hazırki dövrə qədər sənaye müəssisələrinin avtomatlaşdırmasının üç tipik səviyyəsi – AİS (idarəetmə, maliyyə - təsərrüfat fəaliyyətinin avtomatlaşdırılmış sistemləri) ayrıca və bir – birindən asılı olmayan şəkildə inkişaf etmişdir. Onlar müəssisənin müxtəlif bölmələrinin tələblərinə və müxtəlif «oyun qaydaları» – na uyğun olaraq layihələndirilmiş və yaradılmışdır. Əvvəllər, onlar vahid bir məqsədə və müəssisələrə fiziki, eləcə də informasiya baxımından çox zəif, əksər hallarda isə tamamilə bağlı deyildilər. Bundan əlavə bu sistemlərdən hər biri ənənəvi olaraq öz daxili qanunlarına görə qurulurdular. Buna görə də onlar praktiki olaraq bir – biri ilə öz ara¬larında ünsiyyətdə olmurdular, necə deyərlər bir –birini başa düşmədən müxtəlif dillərdə danışırdılar. Vəziyyət onunla daha da çətinləşirdi ki, əksər hallarda bu sistemlər müxtəlif cihazlar, proqramlar və informasiya standartları əsasında reallaşdırılırdı. Belə bir şəraitlər də müəssisənin rəhbərlərini çox çətin seçim qarşısında qoyurdu - avtomatlaşdırmanı nədən başlamalı? AİS – dən, ALS – dən yoxsa TP AİS – dən, hansı standartlara həvalə etmək, kimə qulaq asmaq? Təbiidir ki, qeyri – müəyyənlik və məhdud
=== ERP ilə TP AİS arasındakı funksional uyğunsuzluq ===
MAİS – in sənaye müəssisələrində yaradılması zamanı meydana çıxan çoxsaylı problemlərdən biri də ERP sisteminin tətbiqi zamanı yaranan bəzi uyğunsuzluqlardır. ERP sisteminin tətbiqi ilə yanaşı MAİS – in yaradılmasında, biznes – proseslərinin avtomatlaşdırılması və informasiyalaşdırılması, bununla yanaşı əsas istehsalat proseslərinin və səviyyəsinin
Lakin bu heçdə o demək deyil ki, strateji plan üçün götürülmüş məqsəd (tez – tez dəyişən bazar şəraitlərində effektiv istehsalata çatmaq) informasiyalaşdırma və kompyuter avtomatlaşdırılması vasitəsi ilə bu məqsədə çatmaq üçün götürülmüş kurs düzgün deyil. Göründüyü kimi uğursuzluğun səbəbi templərin, metodların adekvatlılıqları və sənaye müəssisələrinin hazırlıq səviyyəsidir. Müasir informasiya texnologiyalarının dinamiki inkişafı konservantiv istehsalat bazarı üçün anlaşılmazdır.
Həqiqətən qısa bir aralıq müddətində MAİS – in tətbiqi məqsədi koleydoskopik tezliklə dəyişmişdir: əvvəlcə müəssisənin inzibati – maliyyə idarəsinin effektivliyinin yüksəldilməsinə, sonra isə müəssisənin
Eyni zamanda MAİS – in bazarında praktiki olaraq eyni vaxtda nəyinki potensial istehlakçılar, hətda ixtisasçılar tərəfin-dən izlənməsi mürəkkəb bir məsələ olan çoxlu sayda məhsullar buraxılmışdır. İdarəetmə sinfi «yenicə görünmüş möcüzəli məhsulu» öyrənməmiş və adını yadda saxlanmamış onu əvəzləyən yenisi meydana gəlmişdir. Eyni zamanda, müəssisənin
Bütün bunların hamısı heç də istehsalat rəhbərlərinin yaxşı təşkilatçı, bacarıqlı menecment olmamaları üzündən baş vermir. İş ondadır ki, onların öz problemlərini həll etmələri üçün faktiki situasiyanı da nəzərə almaqla istehsalat proseslərinin operativ idarəsi mütləq lazımdır. Hansı ki, bunlar da indiki şəraitlərdə əhəmiyyətli və tez – tez dəyişiklərə meyllidir. Belə sistemsiz istehsalatın idarəsini çoxlu sayda cari problemlərin fonunda səsvermənin köməyi və şəxsi intuisiyaya ilə idarə etmək lazım gəlir.
Nəyi olar və nə lazımdır? İstehsalat prosesinin nəzarətini və idarəsini təmin etmək üçün heç olmasa iki məsələni həll etmək lazımdır:
* birincisi, öhdəsində istehsalat
* ikincisi isə istehsalat proseslərini və
İstehsalatın idarəsinin yüksək effektliyi üçün seçilmiş ölçmə və idarə avadanlıq-larının, uyğun keyfiyyəti təmin olunmalı istehsalat informasiyaları, idarə məqsəd funksiyasının idarə sisteminə adekvatlığı, əlbəttə qəbul edilmiş idarəetmə qərarlarının keyfiyyətli olması təmin edilməlidir. Bu faktorlardan hər hansı birindən imtina sonda idarənin effektliyini qaçılmaz həddə gətirib çıxara bilər. Təbiidir ki, bunların hamısı MAİS – in digər elementlərinə aid edilə bilər, lakin istehsalat səviyyəsi üçün belə yanaşma xüsusilə aktualdır.
Əsasən bu halda idarə qərarları qəbul etmək üçün lazım olan və kifayət qədər keyfiyyətli informasiya almaq olar. Bu informasiyanın keyfiyyət göstəriciləri isə onun operativliyi və obyektivliyidir:
# Operativlik imkan verir: istehsalatın məhdud və problemli yerlərini vaxtında üzə çıxartmaqla prosesə operativ təsir göstərmək imkanını təmin etmək; istehsalat avadanlıqlarının yüklənməsinə və texniki vəziyyətinə real vaxt rejimində nəzarət etmək; istehsalatın əsas göstəriciləri olan normativ parametrlərə görə yox, onların real cari vəziyyətinə görə idarə etmək
# Obyektivlik təmin edir: istehsalat proseslərini onların obyektiv analizi əsasında optimallaşdırmaq; istehsalat göstəricilərini, məhsuldarlığı, məhsulun keyfiyyətini, maya dəyərini verilmiş qiymətlərdə saxlamaq; hesaba alınma məsələlərinin həlli zamanı insan faktorunu kənarlaşdırmaq.
Göstərilən bütün məsələlərin həlli istehsalatın effektiv-liyini yüksəltmək üçün ən çox aktualdır və onlara ancaq istehsalat icra sistemlərinin MES – sistemin köməyi ilə həll etmək olar. Hazırki vaxtda bu sistemlər (ERP, TP AİS) istehsalatın icra sistemlərində (MES – manufakturing Execution Systems) sistemində mövqeləşdirilmiş və istehsalatın operativ planlaş-dırılması və idarəsi məsələlərinin informasiyalaşdırılmasına, istehsalat proseslərinin və
MES – sistemin əsas funksiyaları, qeyd edildiyi kimi müəssisənin planlaşdırma, iqtisadi təsərrüfat funksiyalarını yerinə yetirən ERP sistemindən fərqli olaraq avtomatik layihələndirmənin, proqramlaşdırmanın (CAD/CAM) və texnoloji proseslərin avtomatlaşdırılmış idarəetmə sisteminin (TP AİS) birgə toplumu kimi təyin edilir. MESA – assosiatsiyası MES – in əsas 11 funksiyasını müəyyən etmişdir və bunlar aşağıdakılardır:
# Ehtiyyatların vəziyyətinə və paylanmasına nəzarət (RAS). MES sistemin bu funksionallığı istehsalatın
# Operativ/ətraflı planlaşdırma (ODS). Bu funksiya, konkret məhsul növünün prioritetlərinə, atributlarına, xarakteristikalarına və xassələrinə əsaslanmış işinin operativ və ətraflı planlaşdırılmasını təmin edir, eləcə də konkret növbənin işi zamanı avadanlıqların yüklənməsini ətraflı və optimal hesablayır;
# İstehsalatın dispetçerləşdirilməsi (DPU). Əməliyyatların yerinə yetirilməsini. Avadanlıqların və insanların məşğuliyyətlərini, sifarişlərin, həcmlərin, partiyaların yerinə yetirilməsini izləyərək istehsalat prosesinin cari monitorinqi və dispetçerləşdirilməsini təmin edir. Real vaxt rejimində plana uyğun olaraq işlərin yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. Real vaxt rejimində baş vermiş bütün dəyişikliklər izlənir və sexin planına müəyyən korrektirovkalar daxil edilir;
Sətir 63 ⟶ 62:
# İstehsalat fondlarının idarə olunması (MM), (texniki xidmət). Bütün istehsalat prosesi ərzində texniki xidmət prosesinin, istehsalat və texnoloji avadanlıqların eləcə də alətlərin planlı və operativ təmirinin saxlanması;
# Məhsulun tarixinin izlənməsi (PTG). Verilmiş məhsulla işin harda hansı ardıcıllıqla aparılması haqqında informasiya təqdim edir. Bu informasiya isə özündə aşağıdakıları birləşdirir: bu növ məhsulla işləyən işçi personal haqqında hesabat, məhsulun komponentləri, tədarükçüdən alınan materiallar, partiya (məhsulun), seriya sayı, istehsalatın cari şərti, qoyulmuş normalara uyğunsuzluq, məmulatın individual texnoloji pasportu;
# Məhsuldarlığın analizi (AA). İstehsalat əməliyyat-ların real nəticələri haqqında hesabatlar təqdim edir, eləcə də əvvəlki və gözlənilən nəticələrlə müqayisə aparır. Təqdim edilmiş hesabatlar aşağıdakıları əhatə edir:
Qərbdə MES – sistemindən istifadə göz qabağındadır və müəssisənin kompleks avtomatlaşdırılmasına qərar verildikdə eyni zamanda idarəetmənin üç qarşılıqlı əlaqəli səviyyələrinin həlli axtarılır: TP AİS, MES və ERP.
MES – sistemlərində reallaşdırılan funksiyalar ERP – sistemlərindəki idarə metodlarının oxşarıdır, lakin fərq ondan ibarətdir ki,bu sistemdə proses həm digər vaxt rejimlərində, həm də digər nəzarət və idarə obyektlərində aparılır. MES istehsalat səviyyəsinin avtomatlaşdırılmış icra sistemidir və ERP – sisteminin funksiyalarına əlavə olunan, eləcə də bunu genişləndirən bir sıra imkanları təqdim edir.
Sətir 69 ⟶ 68:
Buradan da belə nəticə çıxarmaq olar ki, sənaye müəssisəsinin inteqrallanmış – avtomatlaşdırılmış idarəetmə sisteminin üç qarşılıqlı əlaqədə olan idarə səviyyələrini şəkildəki kimi təsvir etmək olar.
Bu zaman hər bir səviyyə öz əsas idarə funksiyasını aşağıdakı kimi yerinə yetirir:
* müəssisənin idarə olunmasının yuxarı səviyyəsi (inzibati təsərrüfat) strateji məsələləri həll etməklə yanaşı, həm də ERP sistemin uyğun olaraq istehsalatın saxlanması funksiyalarının müəyyən bir hissəsini (uzunmüddətli planlaşdırma və miqyas-da, illik, rüblük, aylıq miqyasında strateji idarə) və tam müəssisə miqyasında
* idarənin orta səviyyəsi (istehsalat səviyyəsi) istehsalat prosesinin operativ idarə olunması məsələlərini həll edir, uyğun avtomatlaşdırılmış sistem isə
* texnoloji idarənin aşağı səviyyəsi isə texnoloji prosesin idarə olunmasının klassik məsələlərini həll edir.
=== Müəssisənin idarə konturlarının vahid, rasional orqanizm şəklində reallaşdırılması ===
|