Şahsevən eli: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixi tədqiqatlar və eləcə də mənbələr təsdiq edir ki, şahsevənlər, əsasən, [[Azərbaycan]]la bağlı olmuşdur. Azərbaycanda şahsevənlərlə əlaqədar yaranan yer adlarının geniş yayılması da fikrimizinbu iddianın təsdiqi kimi səslənir. Şahsevən eli türk tayfalarının birləşməsi nəticəsində yaranmış qurumdur. Elin yaranmasında oğuz kökənli qızılbaş tayfalarından avşar və bəydililərin desəkböyük səhvrolu etmərikvar.

[[Səfəvilər dövləti]]nin yaranması və siyasi cəhətdən möhkəmləndirməsində böyük rola malik olan [[qızılbaşlar]] müəyyən mərhələdən sonra, tədricən dövlətin mərkəzləşməsi qarşısında maneəyə çevrildi. [[I Şah Abbas]] hakimiyyətinin ilk dövründə dövləti möhkəmləndirmək üçün bir sıra islahatlar keçirdi.<ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00090/47200.htm БoльшаяБольшая сoветскаясоветская энциклoпедияэнциклопедия, ст. "Шахсевены"]</ref>. Bu islahatlarda əsas məqsəd mərkəzdən qaçma meyllərinə son qoymaq, dövlətdə mərkəzləşdirməni təmin etmək idi. Şahsevən tayfası və onların Azərbaycanın siyasi həyatındakı mövqeyindən bəhs edən H.Ə. Dəlili yazır ki, "Nəhayət, [[Səfəvi]] hökmdarı müxtəlif vilayətlərdə ayrı-ayrı tayfalar tərkibində şah tərəfdarlaını öz ətrafında birləşdirmək və onlardan yeni bir tayfa yaratmaq qərarına gəldi. I Şah Abbas öz planını həyata keçirmək məqsədi ilə bütün ölkədə "şahın mübarək başını sevənlər şah ətrafında toplaşsınlar" şüarını irəli sürdü." Şahın planı istənilən nəticəni Verdi. Şahsevən tayfalarına daxil olmaq istəyi genişləndi və Dəlilinin yazdığı kimi, "az bir müddət içərisində onun sayı 100000-dən çox ailəyə çatdı".

[[Cənubi Azərbaycan]]ın [[Ərdəbil]] və [[Muğan]] vilayətlərində otuziki, [[Meşkin]] vilayətində qırx, [[Qaradağ]]daQaradağda onsəkkiz oymaq Şahsevən elinə bağlıdır.

Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında şahsevənlər haqqında bilgi var. Orda yazılır: Şasevənlər. [[Azərbaycanlılar]]ın etnoqrafik qrupu. [[I Şah Abbas ]] (1587-1629) [[Azərbaycan]]ın güclü tayfa başçılarının mərkəzi hakimiyyətə tabe olmamaq cəhdlərinin qarşısını almaq və mərkəzi hakimiyyəti gücləndirmək məqsədi ilə bəzi tayfaları (avşar, qacar və başqaları) öz tərəfinə çəkərək şahsevən adlı xüsusi şah qvardiyası yaratdı. Səfəvilərin əsas hərbi qüvvəsinə çevrilən şahsevənlər sonralar Azərbaycanın siyasi həyatında mühüm rol oynamışdır. Onlarla tirə, tayfa və qoldan (dursunxocalılar, məstalıbəylilər, zərgərlilər, quzatlılar, inanlılar, rzabəylilər, poladlılar, talışmikayıllılar, novruzbəylilər və başqaları) ibarətdilər.<ref name="">ASE, X-cu cild, Bakı, 1987, səh.478</ref>.

Başqa mənbələrdə də şahsevənlər haqqında bilgilər var. Yeri gəldikcə həmin bilgilərdən istifadə edəciyik. Qaynaqlarda yazılır: "ŞaxsevenıШахсевены, şaxsevenskaəшахсевенская konniüaконница. TörkskoeТюркское pleməплемя, orqanizovannoeорганизованное şaxomшахом AbbasomАббасом I VelikimВеликим (1587—1628) izиз çislaчисла semiсеми qlavnıxглавных takтак nazıvaemıxназываемых kızılbaşskixкызылбашских plemenплемён, poselennıxпоселённых TimuromТимуром в v XIV vв. vв AzerbaydcaneАзербайджане. DelətsəДелится naна ardebilğskieардебильские iи meşkinskieмешкинские plemenaплемена; koçuötкочуют meşkinskieмешкинские plemenaплемена, bolğşinstvoбольшинство ceже ardebilğskixардебильских plemenплемён oseloосело naна zemlöземлю. ObheeОбщее koliçestvoколичество iи texтех iи druqixдругих doдо 76500 duşдуш. KoçuötКочуют otот ArdebilğskoqoАрдебильского rayonaрайона iи otот severnıxсеверных sklonovсклонов qorıгоры SavalanСавалан (letomлетом) naна MuqanМуган, qdeгде provodətпроводят zimuзиму". <ref>LЛ. FФ. TiqranovТигранов. IzИз obhestvennoобщественно-эkonomiçeskixэкономических otnoşeniyотношений vв PersiiПерсии. SPbСПб., 1909, strстр. 105—127, 132—144;</ref> <ref>Kihan, Jughrafiya, II, r. 112; SovetskaəСоветская gtnoqrafiəэтнография, 1933, № 3;—4, strстр. 88—118.</ref>

*[[ Ənvər Çingizoğlu]],. "Şahsevən eli",. [[Soy (jurnal)|"Soy" dərgisi]], № 4 (12), [[Bakı]],: [[2008]].