Şuşa: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k FutureProgrammers R tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Toghrul Rahimli tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
k Professional -> Peşəkar using AWB |
||
Sətir 67:
XVIII əsrdə Şuşa şəhəri Azərbaycanın ən mühüm şəhərlərindən birinə çevrilmişdi.<ref name=1news/> Onun dövrəsində böyük və güclü sədd çəkilib, çoxsaylı sənətkar məhəllələri yaranıb.<ref name=1news/> Şuşalı tacirlər [[İran]] şəhərləri və [[Moskva]] ilə ticarət əlaqələri saxlayır burada Pənahabadi adlanan gümüş sikkə zərb edilirdi.<ref name=1news/>
XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Şuşa Qafqazın musiqi mərkəzinə çevrilmişdi.<ref name="conserve"/> Şuşanı "Kiçik Paris", "Qafqazın sənət məbədi", "Azərbaycan musiqisinin beşiyi" və "Zaqafqaziyanın konservatoriyası" adlandırırdılar.<ref name="conserve"/> XX əsrin əvvəllərinədək Azərbaycanda, o cümlədən Şuşada musiqi sənəti, ilk növbədə xanəndə və sazəndələr ustad-şəyird zəminində inkişaf edirdisə, artıq XX əsrdən başlayaraq peşəkar musiqi təhsili daha geniş sahələri əhatə edərək, sistemləşdirilməyə və kütləviləşməyə doğru istiqamət götürmüşdü.<ref name="conserve"/> O dövrdə Azərbaycanda bəstəkar [[Üzeyir Hacıbəyov]]un böyük əməyi sayəsində
1905, 1920 və 1992-ci illərdə Şuşa üç dəfə tamamilə yandırılmışdı.<ref name=waal/> Birinci dəfə onu hər iki icma, ikinci dəfə [[azərbaycanlılar]], üçünü dəfə isə [[ermənilər]] yandırmışdı.<ref name=waal/> Etnik qərəzliyə baxmayaraq, hər iki icmanın nümayəndələri arasında qarışıq nikahlar yer almışdı.<ref name=waal/> Ticarət və [[Rusiya]]nın hökmranlığı hər iki icmanı bir-biri ilə bağlayan tellər idi.<ref name=waal/> Bu tellərdən birincisi təbii, ikincisi isə süni idi.<ref name=waal/>
Sətir 73:
Şuşa şəhəri 1992-ci il may ayının 8-də erməni birləşmələri tərəfindən [[Şuşanın işğalı|işğal]] edilmişdir.<ref name="virtualkarabakh"/> Şuşanın işğalı nəticəsində şəhərdə 195 nəfər Azərbaycan vətəndaşı xüsusi amansızlıqla qətlə yetirilmiş, 165 nəfər yaralanmış, onlardan 150 nəfəri əlil olmuş, 552 körpə valideynlərini itirmiş, 20 mindən artıq əhali isə doğma yuvasını tərk edərək məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüşdür.<ref name="invader"/> Əsir və girov götürülmüş 58 azərbaycanlının taleyi barədə bu günə qədər məlumat yoxdur.<ref name="invader"/>
[[Şuşanın işğalı]] nəticəsində azərbaycanlıların tarixi izlərini silmək məqsədilə vandallar 600 yaxın tarixi memarlıq abidəsini, o cümlədən [[Pənahəli xan]]ın sarayını, [[Yuxarı Gövhər ağa məscidi]]ni, [[Aşağı Gövhər ağa məscidi]], [[Xurşidbanu Natəvan]]ın evini, [[Molla Pənah Vaqif]]in məqbərəsini yerlə-yeksan etmiş, 7 məktəbəqədər uşaq müəssisəsini, 22 ümumtəhsil məktəbini, mədəni-maarif, kənd təsərrüfatı texnikumlarını, orta ixtisas musiqi məktəbini, 8 mədəniyyət evinin, 22 klubu, 31 kitabxananı, 2 kinoteatrı, 8 muzeyi, o cümlədən [[Şuşa Tarix Muzeyi]], [[Azərbaycan Xalça Muzeyi]]nin filialı və xalq tətbiqi sənəti muzeyi, Qarabağ dövlət tarix muzeyi, turist bazasını, Qafqazda yeganə Şərq musiqi alətləri fabrikini dağıtmış, buradakı nadir sənət incilərini talamış və məhv etmişlər.<ref name="invader"/> Şəhərin tarixi muzeyinin 5 minədək əşyası, Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət muzeyi Şuşa filialı, Dövlət Qarabağ Tarixi muzeyinin 1000-dək əşyası,
== Tarix ==
Sətir 392:
== Mədəniyyət ==
Şuşada XIX əsrdə 95 şair, 22 musiqişünas, 58 xanəndə, 12 nüsxabənd, 19 xəttat, 16 nəqqaş, 8 memar, 5 astronom, 16 həkim, 42-yə qədər müəllim və s. olmuşdur.<ref name="radius">{{cite web|title=Böyük tarzən Mirzə Sadıq Əsədoğlunun tar islahatları IV|url=http://www.musigi-dunya.az/new/read_magazine.asp?id=32&page=4|website=www.musigi-dunya.az|publisher=www.musigi-dunya.az}}</ref> [[Şuşanın işğalı]] nəticəsində azərbaycanlıların tarixi izlərini silmək məqsədilə vandallar 600 yaxın tarixi memarlıq abidəsini, o cümlədən [[Pənahəli xan]]ın sarayını, [[Yuxarı Gövhər ağa məscidi]]ni, [[Aşağı Gövhər ağa məscidi]], [[Xurşidbanu Natəvan]]ın evini, [[Molla Pənah Vaqif]]in məqbərəsini yerlə-yeksan etmiş, 7 məktəbəqədər uşaq müəssisəsini, 22 ümumtəhsil məktəbini, mədəni-maarif, kənd təsərrüfatı texnikumlarını, orta ixtisas musiqi məktəbini, 8 mədəniyyət evinin, 22 klubu, 31 kitabxananı, 2 kinoteatrı, 8 muzeyi, o cümlədən [[Şuşa Tarix Muzeyi]], [[Azərbaycan Xalça Muzeyi]]nin filialı və xalq tətbiqi sənəti muzeyi, Qarabağ dövlət tarix muzeyi, turist bazasını, Qafqazda yeganə Şərq musiqi alətləri fabrikini dağıtmış, buradakı nadir sənət incilərini talamış və məhv etmişlər.<ref name="invader"/> Şəhərin tarixi muzeyinin 5 minədək əşyası, Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət muzeyi Şuşa filialı, Dövlət Qarabağ Tarixi muzeyinin 1000-dək əşyası,
=== Musiqi səhnəsi ===
Sətir 418:
XIX əsrin axırlarında Şuşada Molla İbrahim adlı bir şəxs musiqi məktəbi yaratmışdır.<ref name="khalif"/> Bu məktəbdə özündən əvvəl fəaliyyət göstərən musiqi məktəbləri kimi dini xarakterli idi.<ref name="khalif"/> Bura yalnız gözəl səsli, poeziyaya xüsusi həvəsi olan istedadlı gənclər seçilib götürülürdü.<ref name="khalif"/> Məktəbdə gənclərə klassik muğamlardan dərs keçilir, fars, ərəb dilləri, dini mərasimlər öyrədilir, [[Hafiz Şirazi]], [[Nizami Gəncəvi]], [[Sədi Şirazi]], [[Ömər Xəyyam]], [[Məhəmməd Füzuli]], [[Qasım bəy Zakir]], [[Seyid Əzim Şirvani]] kimi Şərq şairlərinin qəzəlləri tədris olunurdu.<ref name="khalif"/> Qarabağın bir çox musiqi xadimləri, muğam ustaları, o cümlədən, [[Bahadur Mehralı oğlu]], [[Bülbül (müğənni)|Bülbül]] və başqa sənətkarlar musiqi təhsilini Molla İbrahimin musiqi məktəbində almışlar.<ref name="khalif"/> Məktəb təxminən 1920-ci illərinə qədər fəaliyyətini davam etdirmişdir.<ref name="khalif"/>
XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Şuşa Qafqazın musiqi mərkəzinə çevrilmişdi.<ref>Mattew O'Brien. ''Uzeir Hajibeyov and His Role in the Development of Musical Life in Azerbaijan''. – Routledge, 2004. – С. 211. – {{ISBN|0-415-30219-6}}, 9780415302197 <blockquote>But later writers have preferred to emphasise the importance of Shusha, one of the leading centres of Azeri culture, as providing a 'creative cradle' for the young boy.</blockquote></ref> Şuşanı "Kiçik Paris", "Qafqazın sənət məbədi", "Azərbaycan musiqisinin beşiyi" və "Zaqafqaziyanın konservatoriyası" adlandırırdılar.<ref name="conserve"/><ref>{{cite web|title=Dağlıq Qarabağ münaqişəsi|url=http://cls.az/front/1099/az/more/text/17491|publisher=cls.az|accessdate=14 oktyabr 2017}}</ref> XX əsrin əvvəllərinədək Azərbaycanda, o cümlədən Şuşada musiqi sənəti, ilk növbədə xanəndə və sazəndələr ustad-şəyird zəminində inkişaf edirdisə, artıq XX əsrdən başlayaraq peşəkar musiqi təhsili daha geniş sahələri əhatə edərək, sistemləşdirilməyə və kütləviləşməyə doğru istiqamət götürmüşdü.<ref name="conserve"/> O dövrdə Azərbaycanda bəstəkar [[Üzeyir Hacıbəyov]]un böyük əməyi sayəsində
=== Kino səhnəsi ===
| |||