Şahmar Ələkbərov: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
vikiləşdirmə |
k tənzimləmə using AWB |
||
Sətir 9:
|Atası = Zülfüqar Ələkbərov
|Anası = İzulət Ələkbərova
|Həyat yoldaşı = Kamilə Ələkbərova<ref name=
|Uşaqları = İzulət Ələkbərova<br>Ləman Ələkbərova<ref name=
|Vəfat səbəbi = Dil xərçəngi<ref name="Səlimqızı"/>
|Peşəsi = [[aktyor]]<br>[[rejissor]]<BR>[[ssenarist]]<br> səs aktyoru<br>mətn oxuyan<ref>Cəvahir. Yeddi oğuldan biri: Şahmar Ələkbərov xatırlandı //Mərkəz.- 2008.- 19 avqust.- S. 11.</ref>
Sətir 16:
|Fəaliyyət illəri = [[1966]]-[[1995]]
|İstiqamət =
|Təhsili = Azərbaycan Dövlət Teatr İnstutunun dram və kino aktyorluğu fakültəsi<ref name=
|Mükafatları = {{Azərbaycan SSR xalq artisti|1989}} {{Azərbaycan SSR əməkdar artisti|1976}} {{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı}}
|imdb_id = 0017873
Sətir 24:
'''Şahmar Zülfüqar oğlu Ələkbərov''' ({{DVTY}}) — Azərbaycanlı rejissor, aktyor, ssenarist, [[Azərbaycan SSR xalq artisti]] (1989), [[Azərbaycan SSR əməkdar artisti]] (1976),<ref name="23.12.1976"/> səs aktyoru, mətn oxuyan,<ref>Məhərrəmova T. Kinomuzun Şahmarı: O, yaradıcı insan kimi çərçivədə qalmaq istəmirdi //Kaspi.- 2008.- 19 avqust.- S. 11.</ref> [[1978]]-ci ildən [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası]]nın üzvü.<ref>[http://istoriya-kino.ru/kinematograf/item/f00/s00/e0000068/index.shtml АЛЕКПЕРОВ Шахмар Зульфугар оглы] Кино: Энциклопедический словарь/Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др.- М.: Сов. энциклопедия, 1987.- 640 с., 96 л. ил.</ref>
Teatrda ilk dəfə [[Uilyam Şekspir]]in ''"Lope de Veqa"'' tamaşasında çıxış edib. ''"Ustalar"'' tamaşasında qazandığı uğurdan sоnra böyük tamaşaçı auditоriyasının rəğbətini qazanıb. Səhnədə ilk rolu ''“[[Dağlarda döyüş (film, 1967)|Dağlarda döyüş]]”'' filmi ilə başlayıb. Son filmi ''“[[Yük (film, 1995)|Yük]]”'' olmuşdur. Filmin premyerasını görməsə də, film Şahmar Ələkbərovun ssenarisi əsasında baş tutmuşdu. Film Bakı milyonçusu [[Ağa Musa Nağıyev]]dən bəhs edirdi. Film Berlin Film Festivalında nümayiş etdirilmişdir.<ref>{{cite web|url=https://jam-news.net/?p=25327&lang=az-AZ|title=Azərbaycan kinosu: var ki, yox deyil|language={{az}}|date=15 mart 2017|accessdate=2018-05-26|publisher=jam-news.net}}</ref> ''"[[Azərbaycanfilm]]"'' kinostudiyasında aktyor və rejissor kimi fəaliyyət göstərib. Təhsilini başa vurduqdan sonra müəllim-assistent kimi institutda saxlanılıb. Şahmar Ələkbərоv teleradiо sahəsində də fəal оlub. Оnun radiоda ilk çıхışı ''"Ulduz" '' prоqramının aparıcısı kimi оlub. Bundan başqa оnlarca televiziya tamaşasında yadda qalan оbrazlar yaradıb. "Mоlla Nəsrəddin" radiо verilişinin aparıcısı оlub. Bir çох filmlərin dublyajında iştirak edib.<ref name=
|аuthor = Həsənzadə M.
|title = «Məşhur tələbə yoldaşım» — «Şahmarın ölüm xəbərini sükan arxasında eşidəndə, qəzaya uğradım»
Sətir 43:
|year = 2011
|page = 11
}}</ref> Atası əslən [[
|title = Yeddi oğullardan biri
|url = http://regionplus.az/az/articles/view/2701
Sətir 52:
}}</ref> Orta məktəbi 15 yaşında bitirib. Evdə bildirir ki, sənədlərini Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinə verəcək, amma məlum olduğu kimi belə etmir və anası İzulət xanım buna bərk əsəbləşir, çünki İzulət Ələkbərova Azərbaycanda açılmış ilk pedaqoji texnikumun birinci məzunlarından idi və oğlunu səhnədə görmək istəmirdi.<ref>{{cite web|url=http://lacin.info/xeber/maraqli/898-dish-hekiminin-gudazina-geden-senetkar-shahmar-elekberov-haqda-maraqli-faktlar.html|title=Diş həkiminin güdazına gedən sənətkar: Şahmar Ələkbərov|publisher=lacin.info.az|accessdate=2018-05-26|date=17 mart 2015}}</ref>
Həyat yoldaşı teatrşünas Kamilə Ələkbərova idi.<ref name=
Cəmi 50 il ömür yaşadı. Amma bu müddətdə yaratdığı obrazlar, çəkdiyi filmlər çox idi. Teatr İnstitutunun aktyorluq fakültəsində [[Rza Təhmasib]]in kursunda təhsil alıb. [[1964-cü il]]də [[Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti|Azərbaycan İncəsənət İnstitutunu]] bitirib. Hələ III kursda ikən [[Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı]]na işə götürülüb. Bundan sоnra məşhur sənətkar [[Adil İsgəndərov]] оnu kinоstudiyanın nəzdində özünün yaratdığı ''"kinо aktyоrluğu"'' studiyasına dəvət edib.<ref>Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 13.</ref>
Sətir 71:
}}
''"[[Dağlarda döyüş (film, 1967)|Dağlarda döyüş]]"'' filmindəndən başlamışdı onun ilk aktyor karyerası. İncəsənət İnstitutunu təzəcə bitirsə də, kinoya hədsiz həvəsi onu studiyaya gətirmişdi. Həm də bu institutda Rza Təhmasibin kursunda təhsil almışdı. Bu o demək idi ki, Şahmar Ələkbərov artıq püxtələşmiş bir aktyor idi və elə ''"[[Dağlarda döyüş (film, 1967)|Dağlarda döyüş]]"'' filmindəki debütündə də bu aydın görünür. [[1967]]-ci ildə bu filmə kinorejissor [[Kamil Rüstəmbəyov]] quruluş vermişdi.<ref>{{cite web |url=http://darksite.az/post/samyj-kassovyj-azerbajdzhanskij-film |title=Самый кассовый Азербайджанский фильм |author=DarkSite |date= 02.08.2016|work= |publisher=[http://www.darksite.az Darksite.az] |accessdate=2016-08-03 |language=ru }}</ref> Mərhum yazıçı-jurnalist [[Əhmədağa Qurbanov]] özünün ''"Tikanlı məftillər"'' povesti əsasında ssenarini yazmışdı. Şahmar Ələkbərovun da qəhrəmanı sərhəd qoşunlarında xidmət edən sıravi əsgərdir.<ref name="Səlimqızı"/> Maraqlı macəra süjeti var filmin. Sərhədi keçən bir nəfərin izinə düşən Fərrux böyük çətinliklərdən sonra onu yaxalayır və məlum olur ki, bu onun bir vaxtlar müharibə dövrü Vətəndən qaçaq düşmüş öz atasıdır. İlk rol, ilk çətinlik, ilk sınaq. Bunlar hamısı Şahmarın taleyində uğurlu alınmışdı və onun qəhrəmanı Fərruxun bütün xarakterik cizgiləri məhz aktyor məharətinin nəticəsi olaraq rəssam dəqiqliyi ilə yaradılmışdı. Bəli, sərhədçi obrazı ilə onun yaradıcılıq məkanının sərhədi başladı. Və bu sərhəd onun rejissor kimi tamamladığı ''"[[Qəzəlxan (film, 1991)|Qəzəlxan]]"'' filminə qədər uzun və keşməkeşli bir yol keçdi.<ref>Ə. Mövsüm. "Əliağa Vahid haqqında film" //Odlar yurdu.- 1990, avqust.- № 15.- səh. 1.</ref>
Şahmar Ələkbərovun yaradıcılıq bioqrafiyasında elə filmlər var ki, onlar milli mənəvi dəyərlərimizin ən qiymətli nümunələri sırasındadır. Bunun səbəbi isə bu filmlərin milli-mənəvi dəyərlərimizə söykənərək tariximizin müəyyən dövrünün real ab-havasını canlı əks etdirməsidir. Şahmar Ələkbərovun yaradıcılığında Məzahirin özünəməxsus yeri var.<ref>Ələsgərov, Ə. “Səidənin taleyi” [Bayram Bayramovun "Mən ki gözəl deyildim" povestinin ekranlaşdırılması] //Kommunist.- 1969.- 8 may.</ref> ''"[[Mən ki, gözəl deyildim (film, 1968)|Mən ki, gözəl deyildim]]"'' filminin qəhrəmanı, sadə, səmimi gənc Məzahirin obrazı elə bil Şahmar Ələkbərovun xarakterinə biçilmişdi.<ref>R. Heydər. Azərbaycan bədii ədəbiyyatı və kino sənətinin qarşılıqlı əlaqələri problemləri. Bakı, 1997, səh. 186.</ref> Aktyor heç bir impovizəyə yol vermədən bu sadə sürücünün bütün daxili dünyasını, ətrafdakılara münasibətini çox canlı ştrixlərlə tamaşaçılara çatdırır. Müharibənin ağır günlərində uzaq dağ kəndlərindən birində baş verən hadisələri əks etdirən bu lirik-dramatik filmin qəhrəmanları arasında nikbin xarakteri ilə seçilən Məzahirin öz yeri var. Məzahir kinomuzda yeni bir obraz idi.<ref name="Təhsil 2004">M. Əmrahov. "Müharibə illərinin kino salnaməsi (1941-1945-ci illər)". //Təhsil, mədəniyyət, incəsənət.- 2004.- № 1.- səh. 126-129.</ref> Bu sürücü oğlanın nikbin ruhu filmin faciəvi yükünü xeyli azaldır. O, həmişə gülür, zarafat edir, sanki insanların qəlbinə çökmüş müharibə ağrılarını dəf etmək istəyir. Məzahirin sevgisində də bir səmimiyyət var. Filmi rejissor [[Tofiq Tağızadə]] çəkmişdi. Ümumiyyətlə, Şahmar Ələkbərov [[Tofiq Tağızadə]]nin filmlərində çox az çəkilmişdir. ''"[[Qızıl qaz (film, 1972)|Qızılqaz]]"'' və bir də ''"[[Mən ki, gözəl deyildim (film, 1968)|Mən ki, gözəl deyildim]]"''. Hər ikisində də çox maraqlı obrazlar yaratmışdır.<ref>[http://www.kinopoisk.ru/film/497888/ Красавицей я не была. Знаете ли вы, что...]</ref><ref>[http://kulis.lent.az/m/news/16001 Bu Azərbaycan filminin ssenaristi ölü tapıldı - “Naməlum kino”]</ref>
==== Rejissor kimi ====
Sətir 80:
Sonra isə [[Elçin]] özünün ''"Toyuğun diri qalması"'' povesti əsasında ssenarisini yazdığı ''"[[Sahilsiz gecə (film, 1989)|Sahilsiz gecə]]"''ni çəkdi. Bu isə [[1989]]-cu il idi. O vaxt Şahmar Ələkbərova dəhşətli xəstəlik əzab versə də, işləyirdi. Elə bil tələsirdi. Filmi çox az müddətə çəkdi. Amma film hazır olanda çox ciddi münaqişələrlə qarşılandı. Səbəb isə müharibə dövründə qadınların həyatında bəzi məqamların göstərilməsi idi.
Studiyanın qarşısına toplanan qadınlar piket keçirir, filmi ləğv etdirmək istəyirdilər. Bu film ekrana çıxdığı gündən böyük mübahisələr doğurdu. “Azərbaycan qadınının keşiyində duran” bəzi şəxslər Şahmar Ələkbərovun ekran işini “daşqalaq etdilər”. “Sahilsiz gecə” cəmi bir neçə dəfə nümayiş olunduqdan sonra ekranlardan biryolluq itdi. Ona münasibət bu gün də birmənalı deyil. Şahmar Ələkbərovun yaxın dostu və tələbə yoldaşı [[Tariyel Qasımov]] film haqqında bu cür demişdi.<ref name=
<blockquote> “[[Elçin]]in ssenarisində ifa etdiyim rol yox idi. Onu rəhmətlik Şahmar Ələkbərovun özü əlavə etdi ssenariyə. Dedi ki, həm filmdə iştirak edərsən, həm də gedib [[Riqa]]nı görərsən. Mənim çəkildiyim səhnə [[Riqa]]da çəkilib. O vaxt da rəhmətlik Şahmar çox xəstə idi, əziyyət çəkirdi. Amma çox gözəl film alındı. Düzdür, sovet dövründə çox tənqid etdilər o filmi”.<ref name=
[[Xalq artisti]] və filmdə Roza rolunun ifaçısı [[Nuriyyə Əhmədova]] isə fikirlərini bu cür izah etmişdi.<ref name=
<blockquote>“Bir dəfə Şahmar zəng elədi ki, kinostudiyaya gəlmə, burda millət doludur, səni öldürərlər. Demə, qadınlar kinostudiyanın həyətinə yığışaraq etiraz edib qışqırırmışlar. Sonradan məlum oldu ki, bu piketin keçirilməsində kinostudiyada işləyən ermənilərin də əli varmış. Əslində filmdə etiraz ediləsi məqam yox idi. Orda sadəcə olaraq qadınların müharibə vaxtı düşdüyü mühit göstərilirdi. Göstərilirdi ki, müharibə qadınları özləri istəmədən fahişəliyə düçar edir. Və o vaxt elə mövzuda film çəkmək çətin bir iş idi. Çox təəssüf ki, o cür ekran əsəri yiyəsiz qaldı”.<ref name=
[[Əməkdar artist]] [[Mehriban Xanlarova]].<ref name=
<blockquote>“Film nümayiş olunanda bəzi etirazlara səbəb oldu. Həmin vaxt Şahmar Ələkbərov bərk xəstə olsa da, belə şeylərə fikir vermirdi. Çox peşəkar yanaşırdı və deyirdi ki, belə şeylər olur. Amma mənim haqqımda da deyirdilər ki, guya o filmdən sonra məni döyüblər. Bu tamamilə yalandı. Amma mən bu gün də sevinirəm ki, “Sahilsiz gecə”yə çəkilmişəm. Çünki Şahmar Ələkbərov kimi bir adamla işləmişəm”.<ref name=
</blockquote>
Sətir 95:
Çoxdan qəlbində gəzdirdiyi bir arzunu reallaşdırmaq istəyirdi. Bu məşhur qəzəlxan [[Əliağa Vahid]]in ekran obrazını yaratmaqdan ibarət idi. Və günlərin birində Şahmar Ələkbərov öz ssenarisi əsasında ''"[[Qəzəlxan (film, 1991)|Qəzəlxan]]"''ı çəkməyə başlayıb. [[1990]]-cı il idi. O, xəstəhal vəziyyətdə işləyirdi. Yenə də elə bil harasa tələsirdi. Baş rola gənc aktyor [[Loğman Kərimov]]u dəvət etmişdi. Çəkilişlər dayanmadan gedir, hər şey öz qaydasında idi. Film qurtaranda məlum oldu ki, material çoxdur. Şahmar Ələkbərov filmi iki hissədə çəkməyi qərara aldı. [[1991]]-ci ildə isə film ekranlara çıxdı. ''"[[Qəzəlxan (film, 1991)|Qəzəlxan]]"''
Azərbaycanın görkəmli şairi [[Əliağa Vahid]]in həyat və yaradıcılığının müxtəlif anlarını canlandırır. Burada [[Bakı]] kəndlərinin adət-ənənələri, [[XX əsr]] ədəbi mühiti çox real əks olunmuşdu.<ref>
==== Aktyor kimi ====
[[Şəkil:İntizar (1970).jpg|right|thumb|250px|[[1969]]-cü ildə istehsal edilmiş “[[İntizar (film, 1969)|İntizar]]” filmindən bir səhnə. Şahmar Ələkbərov “oğul”, [[Leyla Bədirbəyli]] “ana” rolunda.<ref name="Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi 2004">Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 220.</ref>]]
Şahmar Ələkbərovun bəzi rolları: Qəzənfər<ref>Azəri, L. “Yeddi oğul istərəm”: 45 il əvvəl çəkilən ekran əsəri bu gün də maraqla seyr edilir: [rejissor Tofiq Tağızadənin eyniadlı filminin 50 illiyi haqqında] //Mədəniyyət.- 2015.- 7 avqust.- S.10.</ref> (''"[[Yeddi oğul istərəm... (film, 1970)|Yeddi oğul istərəm]]..."<ref>"Kino yenilikləri" qəzeti. 21 sentyabr 1976-cı il.</ref>''), Oğul (''"[[İntizar (film, 1969)|İntizar]]"<ref
''"[[Yeddi oğul istərəm... (film, 1970)|Yeddi oğul istərəm]]..."'' filmində Qəqəninin "Ölmə, Qəzənfər dayı, ölmə!" deyə onu yaralı halda qucaqladığı gözəl səhnələrdən biridir. Bu çox nadir səhnələrdəndir ki, hətta ölüm anında aktyor tamaşaçını faciənin içərisindən qoparıb, təbəssümə qovuşdurur. Şahmar Ələkbərov bunu bacarırdı, bu hər aktyora xas olan keyfiyyət deyildi.<ref>Fərhad İsrafilov: "İçimdəki "ağlamaq mexanizmini" işə saldım və..." : Azərbaycanın məşhur "Yeddi oğul istərəm" filmində Qəqəni obrazını canlandıran aktyor Fərhad İsrafilovun Milli.Az xəbər portalına müsahibəsi //Ədalət.- 2010.- 2 noyabr.- S. 8.</ref>
Sətir 106:
=== Vəfatı ===
[[
Yeddi il əzab-əziyyətli xəstəlik davam etdi. ''"[[Firəngiz (film, 1975)|Firəngiz]]"'' filminin çəkilişlərindən başlamışdı. Stomatoloqda dili zədələnmişdi, çəkilişlərdə soyuqladığı üçün xoraya çevrilmişdi. Şahmar Ələkbərov mürəkkəb müalicə terapiyalarına, xəstəliyinin fəsadlarına mətinliklə dözürdü. Çox möhkəm iradəli adam idi. [[1992]]-ci ilin qışında ailəsi tərəfindən [[Hamburq]]a aparılıb, amma orda bir çarə tapılmayıb.<ref name=
Bakıya qayıdanda Şahmar Ələkbərov xəstəxanaya yerləşdirildi. Həyat yoldaşı Kamilla Ələkbərova və qızları İzulətlə Ləman (əkiz qızları) onunla xəstəxanada qalıb.<ref name=
|title= Xalq Artisti Şahmar Ələkbərovun xatirəsi anılıb
|url = http://www.itv.az/index.php/az/khalzh-artisti-shahmar-aelaekbaerovun-khatiraesi-an-l-b
Sətir 117:
== İrsi ==
Şahmar Ələkbərov o qədər qayğıkeş, o qədər səmimi insan idi ki, onunla həmsöhbət olan hər kəs məmnunluqla ayrılardı ondan, həm də uzun müddət unutmazdı bu görüşün xoş məqamlarını. Bu nikbinlik ona tanrı vergisi idi. İnsanları sevirdi və bu sevgi onun təbiətində idi. Onun xoşhal, insanpərvər, humanist duyğuları sənətinə də keçmişdi. Rolları da elə özünə oxşayırdı. Hansı rolunu götürürsən götür, elə Şahmardı ki, durub. [[Həsən Əbluc]], [[Tariyel Qasımov]] ilə yaxın dost olmuşdur.<ref name=
=== Xatirəsi ===
Sətir 130:
* "[[Azərbaycan SSR xalq artisti]]" fəxri adı — 1989
* [[Azərbaycan SSR dövlət mükafatı]]
* Ən yaxşı bədii filmə görə mükafat – 1991<ref
== Filmoqrafiya ==
Sətir 433:
*{{imdb name|id=0017873|name=Şahmar Ələkbərov}}
*[http://ok.ru/video/348163737036 Ürəklərdə yaşayan sənətkar. Şahmar Ələkbərov filmi]
[[Kateqoriya:Azərbaycan kinorejissorları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan aktyorları]]
| |||