Azərbaycan Kommunist Partiyası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 28:
 
== Tarixi ==
Azərbaycanda birinci kommunist hərəkətin tərəfdarları 1898-ci ildə yaranıb.
{{Fotomontaj
| photo1a = Azərbaycan KP XXIX qurultayı.png{{!}}
Sətir 42:
| foot_montage =
}}
Azərbaycan Kommunist Partiyası öz tarixinətarixini 1920-ci il fevralın 20-də başlayıb., Onunonun tərkibinə "Hümmət" partiyası, "Ədalət" partiyası, "Aqrar" partiyası və Azərbaycan bolşeviklər partiyası aid idisığışmışdılar.
Bu məqsədlə AK(b)P-nin Bakıda şəhər və rayon partiya komitələri, eləcə də qəzalarda 14 qəza partiya komitəsi təşkil olundu. Hələ 1920-ci ilin yanvarından RK(b)P Bakı komitəsi yanında Ə. Qarayevin sədrliyi ilə AXC-ni devirmək üçün silahlı üsyan təşkil etmək məqsədilə “operativ qərargah" fəaliyyət göstərirdi. 1920-ci il aprelin 24-dən isə AK(b)P MK-nın hərbitexniki komissiyası silahlı üsyana hazırlığı öz üzərinə götürdü. AK(b)P-nin erməni daşnak üzvləri AzərbaycanınAzərb.-ın müxtəlif bölgələrində milli hökumətə qarşı təxribatçı dəstələrin təşkilində xüsusi fəallıq göstərirdilər.; Hücumaonlar hücuma keçmək üçün bolşevik-sovet qoşunlarının AzərbaycanaAzərb.-a daxil daxilsınıolmasını gözləyirdilər.
1920 il aprelin 24-də RK(b)P Qafqaz diyar komitəsi, AK(b)P MK-sı və Bakı komitəsinin birgə qərarı ilə Bakı r-nunun partiya təşkilatlarında hərbi vəziyyət elan edildi və bu təşkilatlarda birləşmiş bolşeviklər tam döyüş hazırlığına gətirildi. Silahlı üsyana rəhbərlik döyüş qərargahına tapşırıldı, AK(b)P-nin Mərkəzi və Bakı komitələri bütünlüklə qərargaha tabe edildi. Beləliklə, AXC-nin devrilməsində və 11-ci Qırmızı ordunun Azərb. xalqına qarşı həyata keçirdiyi qanlı qırğınlarda AK(b)P fəal rol oynadı. Aprel işğalından sonra AK(b)P respublikada yeganə hakim partiya oldu. Azərbaycanın hər yerində inqilab komitələri yaradılmış, milli müstəqillik şüurunu məhv edən kommunist diktaturası formalaşdırılmışdı.
 
 
1988 ildə başlanan Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Sov.İKP-nin tutduğu ermənipərəst mövqe Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının genişlənməsinə gətirib çıxardı. Bunun qarşısını almaq məqsədilə 1990 ildə Mərkəz Bakıya qoşun yeridərək qırğın törətdi. Bu hadisələrdən sonra AKP-yə olan etimad itirilmiş və minlərlə kommunist partiya sıralarını tərk etmişdi.
 
 
1991-ci il sentyabrın 1-də Azərbaycan KP ləğv edilib.
Sətir 66 ⟶ 68:
Bakıda 1921 il fevralın 11-17-də keçirilib. Qurultayda 278 nəfər həlledici səslə, 57 nəfər isə məşvərətçi səslə iştirak edib.
 
Qurultayda neft sənayesi bərpa etmək üçün və partiya möhkəmləşdirilməsi üçün bəzi tədbrilər müəyyən edildi. Böyük diqqət kənd təsərrüfatı probleması yetirdi. III qurultayda təyin edildi ki, Sovetlərin və həmkarlar ittifaqlarının hökumətdəhökümətdə əsas rolu var. MK-yə 23 üzv və 7 namizəd, MNK-yə 3 üzv və 1 namizəd, TK-yə 3 üzv və 1 namizəd seçilib.
 
=== Dördüncü qurultay ===
Sətir 171 ⟶ 173:
Bakıda 1960 il fevralın 16-18-də keçirilib. Qurultayda 572 nəfər həlledici səslə, 53 nəfər isə məşvərətçi səslə iştirak edib.
 
Qurultay respublikanın iqtisadiyyat və mədəniyyət sahəsindəki nailiyyətlərini qeyd edərək, Sovet hökumətininhökümətinin iqtisadi əməkdaşlığın genişləndririlməsi sayəsində mümkün olmuşdur, yeddiilliyin birinci ilin tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə yekun vurdu, kənd təsərrüfatının inkişafında yeni vəzifələr irəli sürdü. Zəhmətkeşlərin beynəlmiləlçilik ruhunda tərbiyə edilməsi, onların siyasi fəallığın və sosialist şüurluqunun artırılması zərurətini göstərilib. XXIV qurultay AKP-nin yaradılması və Azərbaycanda Sovet hakimiyəti qurulmasının 40-illik yubileyini yeni nailiyyətlərinə qarşılamağa çağırdı. MK-yə 105 üzv və 57 namizəd, TK-yə 39 üzv seçilib.
 
=== İyirmi beşinci qurultay ===
Sətir 209 ⟶ 211:
 
=== Otuz ikinci qurultay ===
Bakıda 1990 il iyunun 8-i — iyulun 27-də keçirilib.
 
Qurultayda yaxınlarda olan 1988 ilin Sumqayıt hadisələri, Qara yanvar faciəsi, Dağlıq Qarabağda vəziyyət və qaçqınların problemi müzakirə edilib. XXXII qurultay AKP-nin ilk qurultayı, haçan AKP baş hökuməthökümət partiyası kimi deyil. MK-yə axırıncı dəfə 168 üzv, TK-yə 92 üzv seçilib. Sov.İKP XXIV-ci qurultayına 96 nəfər nümayəndə seçilib.
 
=== Otuz üçüncü qurultay ===
Bakıda 1991 il sentyabrın 1-14-də keçirilib.
 
Qurultayda Azərbaycanda ağır vəziyyət və Sovet İttifaqının dağılması sonra AKP-nin həyatı müzakirə edilib. XXXIII qurultay 1991 il sentyabrın 14-də özünü və Azərbaycan Kommunist Partiyasını buraxıb. MK-yə və TK-yə seçkilər keçirilməyib.
 
 
{{div col end}}
Sətir 284 ⟶ 287:
* Lənkəran qəza partiya komitəsi
* Nuxa qəza partiya komitəsi
* SalyanSəlyan qəza partiya komitəsi
* Tovuz qəza partiya komitəsi (1923-cü ildə ləğv olunub)
* Şamxor qəza partiya komitəsi (1926-cı ildə ləğv olunub)
Sətir 422 ⟶ 425:
| foot_montage =
}}
 
 
Daha da Azərbaycanda olan respublika tabeli şəhərlərdə öz partiya komitəsin var idi:
Sətir 435 ⟶ 439:
* Naftalan şəhər partiya komitəsi (1967-1991)
* Lənkəran şəhər partiya komitəsi (1971-1991)
 
 
1953-ci ildə bir sıra rayonlar Bakı və Gəncə vilayətlərinə birləşib, Bakı və Gəncə partiya vilayət komitələri yaranıb. 1954-ci ildə ləğv olunmuşdur.
Sətir 443 ⟶ 448:
Ali Sovetinə seçilən AKP üzvlərin də sayı artırırdı — VIII çağırışda — 269 üzv, IX - 277, X və XI çağırışlarda — 311 üzv. Amma 1990-ci ildə, birinci demokratik seçkilər keçirəndə, Ali Sovetinə ancaq 280 nəfər AKP üzvü seçilib.
 
{{Gizli|Qrafik|[[Şəkil:AKP üzvlərinin sayı.JPG|thumb|center|700px]]|left}}
 
=== <center>AKP rəhbərləri</center> ===
Sətir 461 ⟶ 466:
| miqyas3 = 152
| izah3 = <center>Y. D. Stasova<br/>(09.09.1920-15.09.1920)</center>
| şəkil4 = Vladimir Dumbadze.png
| miqyas4 = 143
| izah4 = <center>V. Y. Dumbadze<br/>(15.09.1920-24.11.1920)</center>
Sətir 504 ⟶ 509:
| miqyas6 = 150
| izah6 = <center>H. Ə. Əliyev<br/>(15.07.1969—03.12.1982)</center>
| şəkil7 = Kamran Bağırov Kamran.png
| miqyas7 = 148
| izah7 = <center>K. M. Bağırov<br/>(04.12.1982-21.05.1988)</center>
Sətir 514 ⟶ 519:
| izah9 = <center>A. N. Mütəllibov<br/>(20.01.1990-14.09.1991)</center>
}}
 
 
=== <center>Mərkəzi komitəsinin üzvləri</center> ===
{{Gizli|<big><big>1960</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. Ə.
Sətir 623 ⟶ 629:
* Əfəndiyev H. Ş.
{{div col end}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov D. X.
Sətir 752 ⟶ 757:
* Yusova Y. İ.
{{div col end}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov N. X.
Sətir 882 ⟶ 886:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1981</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov Q. A.
Sətir 1.015 ⟶ 1.019:
* Yusifzadə Z. M.
{{div col end}}
{{Gizli|<big><big>1986</big></big>|
}}
{{Gizli|<big><big>1986</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov F. M.
Sətir 1.164 ⟶ 1.167:
* Juk V. F.
{{div col end}}
 
}}
{{Gizli|<big><big>1990</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abasov Q. A.
Sətir 1.339 ⟶ 1.342:
 
=== <center>Mərkəzi komitəsi üzvlüyünə namizədləri</center> ===
{{Gizli|<big><big>1960</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev Ə. M.
Sətir 1.400 ⟶ 1.403:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev Z. S.
Sətir 1.479 ⟶ 1.482:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasova İ. L.
Sətir 1.558 ⟶ 1.561:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1981</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev K. M.
Sətir 1.639 ⟶ 1.642:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1986</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. N.
Sətir 1.729 ⟶ 1.732:
 
=== <center>Təftiş komissiyasının üzvləri</center> ===
{{Gizli|<big><big>1960</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev Ə. H.
Sətir 1.772 ⟶ 1.775:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov Q. A.
Sətir 1.831 ⟶ 1.834:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov Q. A.
Sətir 1.888 ⟶ 1.891:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1981</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. N.
Sətir 1.949 ⟶ 1.952:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1990</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. A.
Sətir 2.046 ⟶ 2.049:
}}
 
== İşlənmiş ədəbiyyat ==
== Ədəbiyyat ==
* {{ASE|1|151-156|Azərbaycan Kommunist Partiyasının qurultayları}}
* {{ASE|1|156-157|Azərbaycan Kommunist Partiyasının konfransları}}
Sətir 2.066 ⟶ 2.069:
* {{Kitab3 |müəllif= КП Азербайджана. Съезд (30)|başlıq= Материалы XXX съезда Компартии Азербайджана|yer= Баку|nəşriyyat= Азернешр|il= 1981|страницы = }}
 
== Həmçinin bax ==
 
== Xarici keçidlər ==
{{Kommunizm Azərbaycanda}}
{{Azərbaycanın siyasi partiyaları}}
{{1920-ci ilə qədər Azərbaycanda siyasi fəaliyyət}}
 
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR]]