Səlcuqilər: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Etibarlılıq müddəti bitib |
k Typo fixing, typos fixed: şəkilin → şəklin using AWB |
||
Sətir 21:
== Səlcuqlar haqda mənbələrdə ==
Orta əsrlər dövrünün salnamələri olan «Sirat-əl-Məlik Toğrul bəy Səlcuqi», «Məliknamə», «Risala-i Məlikşahiyyə Səncərnamə», «Uyun-at-təvarix» dövrümüzə cəlib çatmasa da, Səlcuqların erkən tarixini əks etdirən ən mühüm mənbələrin bəziləri saxlanılmışdır. Səlcuq tarixinin öyrənilməsində mühüm mənbələrdən biri, tarix, adət və ənənələrin mahir bilicisi olan Əbu-əl Fərəçi Əbdür- Rəhman İbn əl Cəizinin (1114-1200) «Tarixi-əl-mülk-əl-Ülam» əsəridir. Bu əsərdə səlcuqların ilk dövrlərinə aid olan və dövrümüzə gəlib çatmayan bir çox müəlliflərin əsərlərinə istinad edilmişdir. Həmin müəlliflərdən Məhəmməd əl Həmədani Hilal-əs-Sabi, Heybətallah əs-Sabi və b. göstərmək olar.
Suriya mənbələri Səlcuqlular tarixinin önəmli hissəsidir. Bu mənbələrdə Səlcuqların XI-XII əsr tarixi, siyasi, sosial-iqtisadi, etnik problemlər, xalq hərəkatı, ideologiya, Suriya-Qafqaz əlaqələri, məişət və hərbi məsələlər yer almışdır. Səlcuq tarixi haqqında mühüm xəbərlər suriyalı salnaməçi Mixayıl Suriyalının əsərlərində, xüsusilə «Xronika» sında öz əksini tapmışdır. Müəllif özündən əvvəlki müəlliflərə istinad edərək səlcuqlara aid olan bir çox hadisələr haqqında məlumat verir.
Bar Ebreya 1226-cı ildə Melitendə anadan olmuşdur. Yaxşı təhsil almış, bir neçə dil, o cümlədən ərəb, fars və türk dillərini öyrənmişdir. Bar Ebreya ömrünü dini fəaliyyətə həsr etmiş, Şərqin yakoviti rütbəsinə yüksəlmişdir. Ön Asiyanı bir neçə dəfə gəzən Ebreya Qafqazda,Azərbaycan şəhərləri Marağa, Təbriz və Uşnuda olmuş,1286-cı ildə Marağada vəfat etmişdir. Onun əsərləri içərisində Suriya və ərəb dilində tərtib olunmuş «Ümumi tarix» əsəri öz sanbalına, faktların dürüstlüyünə və hadisələrə baxışı ilə seçilir.
Sətir 31:
Səlcuqlar dövlətinin tarixindən bəhs edən «Zubdat əl-nüsrə və Nüxbat əlusra» əsəri xüsusilə qiymətlidir. İbn əl-Tiktan (XIII-XIV əsrin əvvəlləri) 1297-ci ildə Azərbaycanın Marağa şəhərinə gəlmişdir. Onun «Kitab əl-Fəxri» iki hissədən ibarətdir. Birinci hissə siyasi traktaktdan ibarətdir. İkinci hissədə müsəlman sülalərinin tarixi toplanmışdır. Burada Səlcuqlar və Ön Asiya dünyası ilə qarşılıqlı əlaqələr haqqında məlumatlar vardır.
Səlcuqlulara münasibətdə farsdilli mənbələr xüsusi seçilir. Belələrindən biri Əbubəkr-Nəcməddin Məhəmməd ibn Əli Ravəndinin «Rahat əs-sudur və ayat əc sudur» («Səlcuq dövləti haqqında») məlumat əsəridir. Bu salnamə 1199-cu ilə qədər olan hadisələri əhatə edir. Ravəndi ata tərəfdən qohumu olan Səlcuq İrak sultanlarının sarayında qulluq etdiyindən əsərində İrak sultanlığına xüsusi yer ayırmışdır. İbn-Bibi XII əsr müəlliflərindəndir. Xarəzmşah Cəlaləddinin sarayında qulluq etmiş, sonra Kiçik Asiyaya getmiş, Konya sultanlığında dövlət qulluğunda olmuş, əmir titulu daşımışdır. «Səlcuqnamə» ni («Səlcuqlar haqqında kitab») tərtib etmişdir. Səlcuqlara dair mənbələr içərisində Böyük Səlcuq imperiyasınınbaş vəziri olan Nizamülmülkün «Siyasətnamə» əsəri müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Nizamülmülk Səlcuq saray cəmiyyətini müşahidə etməkdə müstəsna imkanlara malik olduğundan bir növ Məlik şaha nəsihət kimi yazılmış əsərində təcrübədən çıxış edərək məlumatları qısa, lakin canlı təhkiyə
== Qalereya ==
| |||