Vikipediya

Aşqarlar Kimyası İnstitutu (Azərbaycan): Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 30:
AKİ-də aparılan fundamental və tətbiqi tədqiqat işləri xalq təsərrüfatının bir sıra sahələri ilə, ilk növbədə neftçıxarma, neft-kimya, neft emalı sənayesi, maşınqayırma və metal emalı ilə əlaqədardır.
Aparılan fundamental tədqiqatlar nəticəsində sürtkü yağlarının yuyucu-dispersləşdirici, özlülük-temperatur, oksidləşməyə, yeyilmə və siyrilməyə qarşı xassələrini yaxşılaşdıran və çoxfunksiyalı yüksək keyfiyyətli aşqarların məqsədyönlü sintezinin elmi əsaslarının işlənilməsi, istehsal texnologiyasının yaradılması və istehsalata tətbiqi sahəsində mühüm nailiyyətlər əldə edilmişdir.
Yaradılmış aşqarlardan (БФKБФК, БФKуБФКу, ИXПИХП-21, ИXПИХП-101 və СБ-3у) istifadə etməklə Bakı və Şərq yağları əsasında bir sıra yüksək keyfiyyətli motor yağları işlənilmiş və Bakı Neft Emalı Zavodunda istehsalı təşkil edilmişdir.
Tiofosfinat tipli (ИXПИХП-388) və sulfonat tipli (ИXПИХП-234) çoxfunksiyalı polimer aşqarları işlənib təcrübi-sənaye miqyasında tətbiq edilmiş, onların əsasında yüksək təsirli motor və hidravlik yağları yaradılmışdır.
Siyrilməyə qarşı yüksək keyfiyyətli ИXПИХП-14A aşqarı işlənilmiş, sənaye miqyasında istehsalı təşkil edilmiş və onun əsasında ТAДТАД-17ИXП17ИХП transmissiya yağı və ВРМ-1201 reduktor yağı yaradılmış və istifadə edilmək üçün vəsiqə almışdır.
1970-ci ildə İnstitutun əməkdaşları Ə.Quliyev, İ.Orucova, K.Sadıxov, G.Zeynalova, F.Süleymanova, İ.Namazov, V.Başayev «Bakı neftlərindən alınan motor yağlarına təsirli aşqarlarını alınma texnologiyasının işlənilməsi və sənayedə tətbiqinə görə» Azərbaycan Dövlət mükafatına layiq görülmüşlər.
Motor, transmissiya və sənaye yağlarının istehsalını təmin edən bir sıra aşqarlar AMEA AKİ tərəfindən yaradılmış və sənaye istehsalı Azərbaycan (Bakı, Sumqayıt), Rusiya (Ufa, Perm, Yaroslavl, Novo-Kuybışevsk) Ukrayna (Şostkin, Xarkov) və Belarusiyada (Novopolotsk) təşkil edilmişdir. SSRİ dövründə istehsal olunan aşqarların və sürtkü yağlarının 20%-i AKİ-nin alimləri tərəfindən işlənilmişdir.
Aşqarlar Kimyası İnstitutu SSRİ Dövlət Standartlar Komitəsi nəzdində fəaliyyət göstərən «Yanacaqların, yağların, sürtkülərin və xüsusi mayelərin sınağı» komissiyanın sertifikasiya mərkəzi kimi də fəaliyyət göstərirdi.
Keçmiş İttifaqda istehsal edilən bəzi xüsusi təyinatlı sürtkü yağları (M-16ИXП16ИХП-3, TAD-17ИXП17ИХП) AKİ tərəfindən onun aşqarları əsasında yaradılmış və istehsalı təşkil edilmişdir.
Xüsusi təyinatlı reaktiv təyyarələrin mühərrikləri üçün 2400C-də işləyən sintetik yağ kompozisiyası, reaktiv yanacaqların oksidləşməyə qarşı davamlığını kəskin surətdə yaxşılaşdıran ИXПИХП-712 aşqarı işlənilmişdir
Ölkəmizin müxtəlif maşınqayırma zavodlarında metal məmulatların almaz alətlərlə kəsilməsi, habelə cilalanmasında tətbiq tapan НСKНСК-5у və «AзeролАзерол» seriyasından beş yağlayıcı-soyuducu maye və onları bioloji zədələnmədən qoruyan AзинАзин-1 və AзинАзин-2 antimikrob aşqarları işlənilmiş və sənaye istehsalı təşkil edilmişdir.
Dizel mühərriklərinin işləməsi zamanı çıxan qazlarda tüstünün və kanserogen maddələrin miqdarını 50%-dən çox azaldan, SSRİ-də dizel yanacağı üçün ilk aşqar - ИXПИХП-706 aşqarı yaradılmış və tətbiq üçün vəsiqə almışdır.
Neft-mədən avadanlıqlarını korroziyadan və mühərrikin soyuducu sistemlərini kavitasiya nəticəsində dağılmadan qorumaq üçün korroziya inhibitorları (ИKИПГИКИПГ, ИKAНAЗИКАНАЗ və s.) yaradılmış və sənaye istehsalı təşkil edilmişdir.
Fundamental tədqiqatlar sahəsində aparılan işlər nəticəsində müxtəlif funksiyalı aşqarların təsir mexanizmi öyrənilmiş, aşqarların tərkibi, quruluşu və funksional xassələri arasındakı asılılıq müəyyənləşdirilmişdir. Bu tədqiqatlar nəticəsində yüksək təsirə malik aşqarların optimal quruluşu proqnozlaşdırılmış və sintezi həyata keçirilmişdir. Fundamental tədqiqatlar yeni üzvi maddələrin, yeni nəsl aşqarların sintezi və onların sintezi üçün yeni üsulların işlənilməsi, istifadə olunan müxtəlif üzvi reaksiyaların kinetikası və mexanizminin öyrənilməsi istiqamətində də aparılmışdır.
İnstitutda aparılan fundamental və tətbiqi elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri institut alimlərinin bir sıra kitabları, çox sayda məqalə və konfrans materialları, SSRİ müəlliflik şəhadətnamələri və Azərbaycan patentlərində öz əksini tapmışdır.
Sətir 62:
M.Mövsümzadə 1986-cı ildə «Neft kimyası» ixtisası üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə və 1991-ci ildə həmin ixtisas üzrə professor elmi adına layiq görülmüşdür.
Onun elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətləri yüksək təsirə malik korroziya inhibitorları, yanacaq və yağlara aşqarların sintezi, tədqiqi və alınma texnologiyasının işlənib hazırlanmasıdır.
O, korroziya inhibitorları və aşqarlar sahəsində tanınmış alimdir. Metalları karbonat turşusu və hidrogensulfid mühitində korroziyadan qoruyan təsirli inhibitorlar və onların bəzi birləşmələrlə qarışıqlarından inhibitor tərkibləri işləyib hazırlamışdır. Əsasını fenollar, merkaptofenollar və yüksək molekullu karbon turşuları təşkil edən bu inhibitorların çoxu onun tərəfindən ilk dəfə olaraq sintez edilmişdir. M.Mövsümzadənin elmi işləri praktiki istiqamətli və fundamental xarakterli işlərdir. Öz nəzəri tədqiqatlarının nəticələrindən o, müxtəlif funksional təsirli və yüksək effektli inhibitorların məqsədyönlü sintezi və onlar əsasında inhibitor qarışıqlarının işlənib hazırlanmasında istifadə etmişdir. Onun tərəfindən inhibitorlar (ИKAНAЗИКАНАЗ, ИKAНAЗИКАНАЗ-4 və ИKAНAЗИКАНАЗ-7) və inhibitor qarışıqlarının alınma texnologiyası hazırlanıb və sənaye miqyasında istehsal olunaraq keçmiş SSRİ-nin neft-qaz mədənlərində tətbiq edilmişdir.
M.Mövsümzadə yanacaqlara və yağlara aşqarlar sahəsində də önəmli elmi-tədqiqatlar aparıb. Belə ki, o, dizel yanacaqlarında tətbiq edilən yüksək keyfiyyətli ИXПИХП-706 aşqarının yeni modifikasiyalarını işləyib hazırlamışdır. Bu aşqar sənaye miqyasında alınmış və dizel mühərriklərinin tüstüsünü azaltmaq üçün Moskva, Leninqrad və Bakı şəhərlərində tətbiq edilmişdir. O həmçinin Aşqarlar Kimyası İnstitutunda Bakı baza yağları əsasında yağ kompozisiyalarının (М-10Г2, М-14ГБ) hazırlanması işində yaxından iştirak etmişdir.
Onun elmi fəaliyyətinin istiqamətlərindən biri də bitki yağlarının transefirləşməsi reaksiyası nəticəsində alınmış biodizel əsasında dizel yanacaqlarının müxtəlif istismar xassələrini yaxşılaşdıran aşqarların işlənilməsidir.
Professor M.Mövsümzadənin apardığı çoxşaxəli elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri 235 elmi əsərdə, o cümlədən 42 müəlliflik şəhadətnaməsi və patentdə öz əksini tapmışdır. Onun əsərləri Azərbaycanda və bir sıra xarici ölkələrdə (Rusiya, Gürcüstan, Ukrayna, Polşa və s.) dərc edilmişdir. O, elmi fəaliyyəti ilə yanaşı böyük elmi-təşkilatçılıq və elmi-pedaqoji fəaliyyət də göstərir.
Sətir 101:
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutunun yarandığı tarixdən fəaliyyət göstərir. 1965-1988-ci illərdə laboratoriyaya texnika üzrə elmlər doktoru, professor Gövhər Zeynalova rəhbərlik etmişdir. 1988-ci ildən laboratoriyanın müdiri kimya üzrə elmlər doktoru Əli Kazımzadədir.
Sürtkü yağlarına aşqar kimi istifadə edilən çoxsaylı üzvi maddələr sırasında alkiofenolyat və ditiofosfat tipli aşqarlar əsas yerlərdən birini tutur.
Laboratoriya əməkdaşlarının yaratdıqları belə aşqarlardan 1966-cı ildə БФKБФК, 1971-ci ildə БФKуБФКу, 1975-ci ildə ИXПИХП-101 tipli aşqarların sənayedə (Bakı və Sumqayıt şəhərlərində) istehsalı təşkil olunmuşdur. ИНXПИНХП-21 və ИXПИХП-21 aşqarlarının istehsalatda tətbiqi 1975-1982-ci illərdə Ufa şəhərində yerləşən Neftayırma zavodunda həyata keçirilmişdir.
Laboratoriyanın əməkdaşları sənayedə buraxılan əmtəə aşqarlarını əvəz edə bilən yeni çoxfunksiyalı aşqarların sintezi üzrə tədqiqatlar aparırlar. Tərkibində müxtəlif heteroatomlar saxlayan yüksək istismar göstəricilərinə və həm də yüksək qələviliyə malik olan yeni alkilfenolyat aşqarlarının (ИXПИХП-114, ИXПИХП-130, AKİ-140, AKİ-150, AKİ-154, AKİ-156, AKİ-162, AKİ-164, AKİ-210, AKİ-215, AKİ-218, AKİ-219, AKİ-223 və s.) alınmasının optimal şəraiti işlənilmişdir.
ИXПИХП-114 və ИXПИХП-130 aşqarlarının alınma texnologiyası Sumqayıt Aşqarlar zavodunda işlənilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, alınan aşqarlar yüksək oksidləşmə, korroziyaya qarşı və yuyuculuq xassələrinə görə əmtəə aşqarlarından – ВНИИНП-714, МAСKМАСК, ОЛОAОЛОА-218A218А və s. üstündür.
Alınmış aşqarların tətbiqi ilə müasir texnikanın tələblərinə cavab verən M-8B, M-10Г2, М-10В2, М-16ИXП16ИХП-3, М-20В2Ф və s. kimi yeni motor yağları işlənilmişdir.
Kimya elmləri sahəsinin Neft kimyası istiqaməti üzrə fundamental-tətbiqi xarakterli “Gücləndirilmiş gəmi dizelləri üçün yerli xammal əsasında M-20B2Ф tipli motor yağının yaradılması” elmi-tədqiqat layihəsi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafi Fondunun 2011-ci il üçün 1-ci qrant müsabiqəsinin (EİF-2011-1(3))-qalibi olmuşdur
Laboratoriyada aparılan elmi-tədqiqat işlərinin mühüm nəticələri Respublika və Beynəlxalq elmi konfranslarda məruzə edilməklə “1-ci dərəcəli diplom və sertifikatlarla” mükafatlandırılmışdır.
Laboratoriyanın elmi-tədqiqat işlərinin digər əsas istiqaməti sintetik yağlara yüksək temperatura davamlı oksidləşmə inhibitorlarının yaradılmasıdır. Bu məqsədə nail olmaq üçün molekulun tərkibində azot, kükürd, bor, silisium atomları və müxtəlif funksional qruplar saxlayan, yüksək temperatura davamlı inhibitorların sintez metodları işlənilmiş və onların təsir mexanizmi öyrənilmişdir.
Sintez edilmiş birləşmələr və əmtəə aşqarlarının tətbiqi ilə qazturbin mühərrikləri üçün sintetik efir yağları əsasında yüksək temperaturlara (200-2400C) davamlı sürtkü kompozisiyaları işlənilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, işlənilmiş kompozisiyalar əsas istismar keyfiyyətlərinə görə bu yağlara olan texniki tələblərə tam cavab verir.
İlk dəfə olaraq sintetik efir yağı əsasında fiziki-kimyəvi göstəriciləri və istismar keyfiyyətlərinə görə Б-3В, ТСЗп-8 və МГEМГЕ-25Т kimi əmtəə yağlarından üstün olan vahid motor-transmissiya-hidravlik ИXПИХП-44A yağı işlənilmiş və tətbiqə təklif olunmuşdur.
Hal-hazırda laboratoriyada mineral yağlara çoxfunksiyalı azot-, kükürd və müxtəlif funksional qruplar saxlayan alkilfenolyat aşqarlarının, sintetik yağlara yüksək davamlı inhibitorların sintezi və təsir mexanizmi sahəsində sistemli tədqiqatlar aparılır.
Alınan nəticələr məqsədyönlü sintezlərin, sürtkü yağlarına effektli aşqarlar seçiminin, habelə müasir və perspektiv texnika üçün sürtkü kompozisiyalarının işlənilməsinin elmi əsasını təşkil edir.
Sətir 118:
Əsas fəaliyyəti müxtəlif mənşəli alkilaromatik sulfoturşuların qələvi-torpaq metal duzlarının sintezi və onların mühərrik yağlarına yuyucu-dispersedici aşqarlar, yağlayıcı-soyuducu mayelərə (YSM) əlavə və korroziya inhibitorları kimi tədqiqidir
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı gündən fəaliyyət göstərir. 1965-1988-ci illərdə laboratoriyaya texnika üzrə elmlər doktoru, AMEA-nın akademiki Kamil Sadıxov, rəhbərlik etmişdir. 1988-2016 -ci illərdə laboratoriya müdiri vəzifəsində texnika üzrə elmlər doktoru, professor Əmirçoban Ağayev rəhbərlik etmişdir.
Fəaliyyət göstərdiyi illər ərzində laboratoriyada Bakı yağları əsasında СБ-3, СKСК-3, СБ-3y, C-75, C-150, C-300 kimi sulfonat aşqarları və HCK-5, HCK-5y, ИXП-45, AзeролAзерол-1, AзeролAзерол-5 kimi yağlayıcı-soyuducu maye kompozisiyaları yaradılmış və onlardan çoxu istehsalatda tətbiq edilmişdir.
Müxtəlif sintetik alkilaromatik kardohidrogenlər əsasında ИXПИХП-213, ИXПИХП-215, ИXПИХП-223, CC-150t, CC-300t, CC-150f və CC-300f kimi yüksək təmizlik dərəcəsinə malik, orta və yüksək qələvili sintetik sulfonat aşqarlarının istehsal texnologiyası işlənilmiş və hərtərəfli sınaqdan çıxarılmışdır. Bu istiqamətdə tədqiqatlar davam etdirilərək, laboratoriyada yeni növ sulfonatlar – öncədən alkilaromatik karbohid-rogenlərlə zənginləşdirilmiş mineral yağlar əsasında ПС-150n, ПС-150t, ПС-300n, ПС-300t və s. kimi yarımsintetik sulfonatlar sintez edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, alınan aşqarlar fiziki-kimyəvi və funksional xassələrinə görə Paranoks-24, OLOA-246, Xayteks-6060M, Lubrizol-52 və s. kimi xarici analoqlarla eyni səviyyədə olub, MDB ölkələrində istehsal olunan C-150 və C-300 aşqarlarından əhəmiyyətli dərəcədə üstündür. Həmin aşqarlardan istifadə etməklə müasir tələblərə cavab verən M-10B2, M-10Г2, М-10Г2k, M-10D, M-10ДМ və s. mühərrik yağ kompozisiyaları yaradılmışdır. Sınaqların müsbət nəticələri əsasında yaradılmış kompozisiyalar və aşqarlar tətbiq üçün tövsiyə edilmişdir.
Xüsusi mühərriklərdə istifadə edilən və uzun müddət istehsalatda tətbiq edilən M-16ИXП16ИХП-3 yağ kompozisiyası və onun daha yüksək istismar xassələrinə malik variantı olan M-16ИXП16ИХП-4 kompozisiyası da laboratoriyada işlənilmiş və keçmiş SSRİ-nin Neft və Kimya Sənayesi Nazirliyinin qərarı ilə 1989-cu ildən Novokuybışevsk Neft Emalı zavodunda istehsalına başlanmışdır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, xüsusi təyinatlı mühərriklərdə işlədilən bu tip yağların yaradılması istiqamətində aparılan tədqiqatlar keçmiş SSRİ-nin bir sıra qabaqcıl müəssisələri ilə sərt rəqabət şəklində aparılırdı.
Son illər laboratoriyada modifikasiya edilmiş sulfonat aşqarlarının yeni nəslinin yaradılması istiqamətində geniş miqyasda tədqiqatlar aparılır. Orta və yüksək qələvili AKİ-150, AKİ-150K, AKİ-150S, AKİ-150N, AKİ-300S, AKİ-300N və s. aşqarların ekoloji təmiz alınma texnologiyası işlənilmişdir. Laboratoriyada həmçinin ИK ИXПИХП-1 və ИK ИXПИХП-2 kimi korroziya inhibitorlarının, СМAДСМАД və ФXЛСФХЛС kimi reagentlərin və AKОРАКОР kimi mühafizəedici aşqarın daha təsirli analoqları sintez edilmişdir.
Sərt rejimdə işləyən müasir az küllü motor yağlarında tətbiq etmək üçün sulfometilləşmiş texniki nonil- və- dodesilfenolun formaldehidlə kondensasiya və aminometilləşmə məhsulları əsasında sulfamid tipli külsüz aşqarların ekoloji təhlükəsiz alınma prosesi işlənib hazırlanmışdır. Alınmış modifikasiya edilmiş sulfamidlər yağlarda çoxfunksiyalı aşqar kimi və korroziya inhibitorları kimi yüksək təsir effektinə malikdirlər.
Son 10 ildə aparılmış elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri 1 monoqrafiya, 24 məqalə (onlardan 6-sı impakt faktorlu jurnallarda) və 27 tezisdə dərc olunmuş, 6 Azərbaycan patenti alınmışdır.
Sətir 133:
Laboratoriyada 4 aparıcı elmi işçi, 1 elmi işçi, 1 mühəndis və 2 böyük laborant fəaliyyət göstərir.
Laboratoriyanın tədqiqat obyekti tərkibində yağlayıcılıq xassələrinin əsas daşıyıcısı kimi sərbəst elektron cütlü elementlər (S, Cl, N, O və b.) olan üzvi birləşmələrdir. Bu qəbildən olan beş yüzdən çox yeni birləşmə sintez edilmiş, aparılmış tədqiqatlar nəticəsində üzvi kimyanın perspektiv bir sahəsi – tiokarbon turşuları törəmələrinin kimyası əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirilmişdir.
Bütün sınaq mərhələlərini keçib, bir çox sürtkü kompozisiyaları tərkibində tətbiq edilmək üçün buraxılış vəsiqəsi alan və sənaye istehsalı Rusiyanın Yaroslavl Neft Emalı zavodunda təşkil edilən (1990-cı il) aşqarlar ИXПИХП-14A14А və onun modifikasiyası olan ИXПИХП-14М olmuşdur. Keçmiş İttifaqda yerli aşqarlardan istifadə etməklə hazırlanıb, bütün sınaqlardan uğurla çıxan ilk universal transmissiya yağı tərkibində ИXПИХП-14A14А aşqarı olan ТAДТАД-17ИXП17ИХП yağı olmuşdur.
ИXПИХП-14A14А və ИXПИХП-14М aşqarlarından istifadə etməklə bir sıra transmissiya, sənaye və reduktor yağları da yaradılmış və istifadə üçün buraxılış vəsiqəsi almışdır: qış transmissiya yağı ТAДТАД-10ИXП10ИХП, sənaye avadanlığının orta və ağır yüklənən dişli və yivli ötürücülərini yağlamaq üçün ИТД-68 yağı, kağız istehsalı maşınlarının mərkəzləşmiş yağlama sistemləri üçün ИТД-150 yağı, sənaye avadanlığının ağır yüklənmiş elementlərini yağlamaq üçün, eləcə də ИСП və ИРП yağlarını əvəz edə bilən ИТД seriyalı yağlar, neft-mədən sənayesi mancanaqlarının reduktorlarını yağlamaq üçün ВРМ-ИXПИХП-1201 reduktor yağı.
ИXПИХП-14A14А və ИXПИХП-14М aşqarlarından istifadə etməklə bir sıra transmissiya, sənaye və reduktor yağları da yaradılmış və istifadə üçün buraxılış vəsiqəsi almışdır: qış transmissiya yağı ТAДТАД-10ИXП10ИХП; sənaye avadanlığının orta və ağır yüklənən dişli və yivli ötürücülərini yağlamaq üçün ИТД-68 yağı; kağız istehsalı maşınlarının mərkəzləşmiş yağlama sistemləri üçün ИТД-150 yağı; sənaye avadanlığının ağır yüklənmiş elementlərini yağlamaq üçün, eləcə də ИСП və ИРП yağlarını əvəz edə bilən ИТД seriyalı yağlar; neft-mədən sənayesi mancanaqlarının reduktorlarını yağlamaq üçün ВРМ-ИXПИХП-1201 reduktor yağı.
Laboratoriyanın əməkdaşları yerli xammal və yeni aşqar kompozisiyası əsasında respublikamız üçün aktual olan gəmi və stasionar elektrik stansiyalarında istifadə edilən gəmi qazturbin yağı yaratmışdır. ИXПИХП-14М aşqarından istifadə etməklə yaradılan gəmi qazturbin yağı 1993-cü ildən “Neft Daşları” NQÇİ-nin İstilik Elektrik Stansiyasında tətbiq edilir və stasionar qaz turbinlərinin normal və etibarlı işini təmin edir.
Laboratoriyada aparılan məqsədyönlü tədqiqatların nəticəsi çoxsaylı elmi məqalə, müəlliflik şəhadətnaməsi və patentdə öz əksinin tapmışdır. Bunlardan 81-i son 10 ildə çap olunub ki, bunun da 27-si məqalə (18-i impakt faktorlu jurnallarda), 41-i Azərbaycan patentidir. Laboratoriyanın əməkdaşları, həmçinin müxtəlif respublikadaxili və beynəlxalq konfranslarda tezis və məqalələrlə iştirak etmişlər.
Laboratoriyanın uğurlarından biri də “Ksantogen turşularının oksialkilbenzil efirlərinin alınma üsulu” adlı patentin (i2012 0037) 2013-cü ildə keçirilmiş “İxtiraçılıq sahəsində birinci respublika müsabiqəsi”nin qalibi kimi II dərəcəli diploma layiq görülməsidir. Laboratoriyanın əməkdaşları yerli xammal və yeni aşqar kompozisiyası əsasında respublikamız üçün aktual olan gəmi və stasionar elektrik stansiyalarında istifadə edilən gəmi qazturbin yağı yaratmışdır. ИXПИХП-14М aşqarından istifadə etməklə yaradılan gəmi qazturbin yağı 1993-cü ildən “Neft Daşları” NQÇİ-nin İstilik Elektrik Stansiyasında tətbiq edilir və stasionar qaz turbinlərinin normal və etibarlı işini təmin edir.
Laboratoriya əməkdaşları Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 2010-cü ildə elan etdiyi qrant müsabiqəsinin qalibi olmuş, “Yerli xammal və yeni aşqar kompozisiyası əsasında gəmi və stasionar elektrik stansiyalarında istifadə edilən gəmi qazturbin yağının yaradılması” adlı (EİF-2010-1(1)-40/35-M-4) layihəni uğurla başa çatdırmışlar.
Uzun illərin tədqiqatında tiokarbonat birləşmələrinin sintezində alkil-, alkenil-, arilhalogenlərdən, spirt, merkaptan və alkilfenollardan, aldehid, amin, turşu və mürəkkəb efirlərdən və s. istifadə edilmişdir. Bu seçim müxtəlifliyində məqsəd effektli aşqar yaratmaqla yanaşı kimyəvi quruluşla effektlilik əlaqəsinin araşdırılması olmuşdur. Seçimin müəyyənləşdirilməsində daha bir mühüm faktor, xüsusən də aşqarın tətbiq perspektivi nəzərə alınarsa, ikinci komponentin xammal kimi ehtiyatının olması, ucuzluğu, sağlamlıq üçün təhlükəsizliyidir. Məhz bu nöqteyi-nəzərdən, tiokarbonat, xüsusən ksantogenat duzları ilə yanaşı ikinci komponent kimi qliserin və törəmələrinə üstünlük verilmişdir.
Sətir 151:
Əsas fəaliyyəti müxtəlif maşın və mexanizmlərin, sənaye avadanlıqlarının korroziyadan mühafizəsini təmin edən yeni inhibitorların yaradılmasıdır.
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı gündən fəaliyyət göstərir. Laboratoriya öz fəaliyyətini “Polimer maddələrə stabilizatorların sintezi və tədqiqi” adı altında başlamış, 1980-ci ildən bu günə qədər “Korroziya inhibitorları” laboratoriyası kimi fəaliyyətini davam etdirir. Laboratoriyanın ilk rəhbəri kimya üzrə fəlsəfə doktoru Fəxrəddin Məmmədov olmuşdur. 1988-ci ildən laboratoriyaya kimya üzrə elmlər doktoru, professor Fikrət Məmmədov rəhbərlik edir.
1965-1980-cı illər ərzində laboratoriyanın kollektivi müxtəlif kükürdlü, azotlu, və fosforlu üzvi maddələrin sintezini həyata keçirmiş və onları polimerlərə stabilizatorlar kimi tədqiq etmişdir. Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində СвaнСван-1 və СвaнСван-1С kimi antiozonantlar işlənilmiş və tətbiq üçün tövsiyə edilmişdir.
1980-cı ildən laboratoriyada fenollar və asetofenonlar əsasında yeni azotlu və kükürdlü birləşmələrin məqsədyönlü sintezi həyata keçirilmiş, alınmış birləşmələrin müxtəlif aqressiv mühitlərdə korroziya inhibitoru, sürtkü yağlarının tərkibində aşqar kimi və bioloji aktiv maddə kimi tədqiqi aparılmışdır. Aparılan elmi-tədqiqat işləri əsasında sənayedə öz tətbiqini tapan və tətbiqə tövsiyə olunan bir sıra yüksək keyfiyyətli yeni aşqar, korroziya inhibitoru və dərman preparatları əldə olunmuşdur.
BBF – bisfenolun barium duzu yağların oksidləşməyə davamlılığını artırır. Bu birləşmə həm fərdi, həm də kompozisiya şəklində yüksək təsirə malik aşqar kimi tətbiq üçün tövsiyə edilmişdir.
ИXПИХП-401 – motor yağlarına çoxfunksiyalı, yüksək effektli külsüz aşqardır, o aldehidlərin merkaptosirkə turşusunun efirləri ilə reaksiyası nəticəsində alınmışdır. Həmin aşqar hətta ən aşağı qatılıqda (0,1-0,5%) 140 və 2000C-də yağlarda korroziyanın, çöküntünün əmələ gəlməsinin və yağın qatılaşmasının qarşısını alır.
ИKИК ЛAБЛАБ-4 – turş qatranın ammonium duzunun suda məhlulundan ibarətdir. Reagent istehsal tullantıları olan turş qatran (M-11 mühərrik yağının sulfolaşma prosesinin tullantısı) və qələvə qalığı (T-1 dizel yanacağı istehsalının tullantısı) qarışığının ucuz xammal – ammonyaklı su ilə neytrallaşmasından alınır və neftqazmada istifadə olunan məhlulların struktur-mexaniki xassələrinin tənzimlənməsində istifadə olunmuşdur.
ИKИК ИПГ – inhibitoru neft və qazçıxarma sənayesində yeraltı avadanlıqların turş mühitdə korroziyaya uğramasının qarşısını almaq üçün istifadə olunur. Inhibitor alkilfenol, formalin və dietanolamin əsasında əldə olunur. Mühafizə effekti 98-100% təşkil edir.
AK-3 – inhibitoru turş qatranın ammonyakla işlənməsindən əldə olunur. Əsas etibarı ilə su dövriyyəsi olan sistemdə istifadə edilir, həmçinin xlorsuz mühitdə duzçökmənin və bioörtülmənin qarşısını alır. Bu maddə Saratov şəhərində yerləşən “Nitron” zavodunda yoxlanılmış və sənayedə tətbiq olunmuşdur.
Aminofen – asetofenonun aminometil törəməsinin dördlü ammonium duzudur, 0,1 qatılıqda geniş spektrdə antimikrob xassəyə malikdir. O xloramin dezinfektantdan 4-5 dəfə effektlidir və 6 dəfə astoksikidir. Aminofen yağlayıcı soyuducu mayelərin (YSM) biozədələnməsinin qarşısını alır, onların dəyişmə müddətini artırır və Vazin biosidindən 2-3 dəfə effektlidir. Bundan əlavə, o, yüksək inhibitor xassəsinə malikdir. Aminofen su-dövrü sistemlərdə istifadə olunan hipoxloriddən 2 dəfə effektlidir. Aminofenin dezinfektant və antiseptik kimi tibbdə, veterinariyada və neft-kimya sənayesində universal biosid qismində tətbiqi tövsiyə olunmuşdur.
Sətir 165:
'''Aşqarların texnologiyası laboratoriyası'''
 
Əsas fəaliyyəti sənaye prosesləri üçün yeni sintez olunmuş aşqarların fasiləsiz texnologiyasının işlənilməsidir. Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı tarixdən fəaliyyət göstərir. Müxtəlif illərdə laboratoriyaya texnika üzrə elmlər doktoru, professor, AEA-nın akademiki İzzət Orucova (1965-1968) və texnika üzrə fəlsəfə doktoru İslam Namazov (1968-1988) rəhbərlik etmişlər. 1988-ci ildən laboratoriyaya texnika üzrə elmlər doktoru [[Davud Həsənov]] rəhbərlik edir. Laboratoriyanın elmi istiqaməti alkilfenolyat, sulfonat və başqa tipli aşqarların keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşdırılması üçün texnoloji aparatların seçilməsi, fasiləsiz işləyən texnoloji proseslərin işlənilməsi, onların modelləşdirilməsi və optimallaşdırılmasıdır. Son zamanlar laboratoriya kollektivi tərəfindən fenolun heterogen katalizatorların iştirakı ilə olefin karbohidrogenləri ilə fasiləsiz alkilləşmə prosesi işlənilmişdir. Fenolun olefinlərlə alkilləşmə prosesi zamanı alınan alkilfenolların tərkibində reaksiyaya daxil olmayan olefinlərdən xammal kimi istifadə edilməsinin texnologiyası işlənilmişdir. Tətbiq olunan texnologiya qurğunun məhsuldarlığının artmasına və alınan məhsulun keyfiyyətinin yaxşılaşmasına səbəb olmuşdur. Bununla yanaşı, alınmış alkilfenolun formalin və ammonyakla kondensləşmə prosesi də fasiləsiz işləyən qurğularda öyrənilmişdir. Kollektiv tərəfindən alkilfenolun formalin ilə kondensləşməsinin yeni texnologiyası işlənilmişdir. Yeni texnologiyaya əsasən prosesdə katalizator kimi hidrogenxlorid turşusu əvəzinə oksalat turşusundan istifadə olunur. Katalizator kimi oksalat turşusundan istifadə etdikdə, qurğu aparatlarında korroziyanın, eroziyanın qarşısı alınır və qurğunun istismar dövrü uzanır. Alkilfenolun formalinlə kondensləşmə məhsulunun kalsium və barium hidroksidləri ilə neytrallaşma prosesinin fasiləsiz texnologiyası işlənilmişdir. Laboratoriyanın əməkdaşları institutda yaradılmış БФKБФК, БФKуБФКу, ИXПИХП-101 aşqarlarının alınma texnologiyasını işləmiş və onların istehsalata tətbiqinə yaxından kömək etmişlər. İnstitutda yeni yaradılmış ИXПИХП-114 və ИXПИХП-130 aşqarlarının alınması üçün alkilfenolun formalin və ammonyakla kondensləşmə prosesinin fasiləsiz texnologiyası və riyazi modeli işlənilmişdir. Göstərilən aşqarların sudan qurudulması üçün zondşəkilli və nazik təbəqəli kolonun iş prinsipi öyrənilmişdir. Təcürbə göstərmişdir ki, nazik təbəqəli kolonda aşqarda olan su 6-7 saat əvəzinə, 2-3 saat ərzində qurudulur. Aşqarların istehsalı üçün tətbiq olunan aparatlardan – reaktor, buxarlandırıcı kolon, baromkondensator və istidəyişdiricilər seçilmiş və hesablanmışdır. Laboratoriyanın yüksək ixtisaslı elmi kadrların hazırlanması istiqamətində fəaliyyəti nəticəsində 4 nəfər texnika üzrə fəlsəfə doktoru, 1 nəfər texnika üzrə elmlər doktoru hazırlanmışdır. Perspektivdə institutda işlənən yeni aşqarların istehsalı üçün fasiləsiz işləyən qurğuların texnologiyasının yaradılması nəzərdə tutulur.
 
==== 6 saylı laboratoriya ====
Sətir 172:
Əsas fəaliyyəti polimer birləşmələrin sintezi, quruluşlarının öyrənilməsi və sürtkü yağlarına müxtəlif təyinatlı aşqar kimi tədqiqidir.
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı tarixdən fəaliyyət göstərir. Laboratoriyaya kimya üzrə fəlsəfə doktoru Aleksandra Lyovşina (1965-1987) və texnika üzrə elmlər doktoru, professor Ələddin Əhmədov (1987-2014) rəhbərlik etmişlər. 2014-cü ildən laboratoriyaya kimya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Elxan İsakov rəhbərlik edir.
Fəaliyyət göstərdiyi illər ərzində laboratoriyada aparılan elmi-tədqiqat işlərində əsas istiqamət C2-C6 α-olefin oliqomer və birgə oliqomerləri əsasında P, S və Me (Mg, Ca, Ba) tərkibli tiofosfinat tipli aşqarların sintezi və onların yağların tərkibində yuyucu-dispersedici, korroziya və oksidləşməyə qarşı aşqar kimi tədqiqi olmuşdur. Belə aşqarlardan biri – tiofosfinat tipli çoxfunksiyalı ИXПИХП-388 aşqarı işlənilmiş, təcrübi-sənaye miqyasında tətbiq edilmiş və onun əsasında yüksək təsirli motor yağları yaradılmışdır. Bu aşqarı almaq üçün ilkin oliqomer rolunu oynayan izobutilen-stirol birgə oliqomeri də həm təcrübi, həm də sənaye (Sumqayıt “Üzvi sintez” İstehsalat Birliyi) miqyasında istehsal edilmişdir.
Laboratoriyada bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri davam etdirilməklə yanaşı, vinil monomerlərinin oliqomerləri əsasında yuyucu-dispersedici oliqoalkilsuksinimid aşqarlarının alınması, heksen-1-i fenol iştirakı ilə birgə oliqomerləşdirmək və sonrakı kimyəvi çevrilmələrdən istifadə etməklə çoxfunksiyalı aşqarların işlənilməsi, bəzi vinil və allil monomerlərinin polimerləşməsi yolu ilə neft yağları və sintetik yağlar üçün özlülük indeksini artıran özlülük aşqarlarının alınması, C6-C12 α-olefinlərin oliqomerləşmə və birgə oliqomerləşmə məhsullarının sintetik yağ, sintetik komponent və çoxfunksiyalı aşqar almaq üçün ilkin xammal kimi istifadəsi, neftin və neft məhsullarının emalı, nəqli və saxlanılması zamanı meydana çıxan texnoloji problemlərin həllində laboratoriyada sintez edilmiş birləşmələrdən reagent kimi istifadə edilməsi istiqamətində də tədqiqatlar aparılmaqdadır.
Bakı neftlərinin naften turşuları ilə zənginliyini nəzərə alaraq, bu turşuların allil efirləri sintez edilmiş və özlülük aşqarları alınmasında istifadə olunmuşdur. Allil monomerləri ayrılıqda polimerləşmədiyindən, onlar alkilmetakrilat və ya stirolla birgə polimerləşdirilərək, müasir tələblərə cavab verən özlülük aşqarları alınmışdır.
Sətir 188:
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı gündən fəaliyyət göstərir. Müxtəlif illərdə laboratoriyaya kimya üzrə fəlsəfə doktoru İslam Namazov (1965-1970), biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Müşafərim Hacıyeva (1970-1974), kimya üzrə elmlər doktoru Mais Şahgəldiyev (1974-1986), kimya üzrə elmlər doktoru Səfiyar Əliyev (1987-1997), texnika üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın akademiki Kamil Sadıxov (1998-2001) rəhbərlik etmişlər. 2001-ci ildən laboratoriyaya kimya üzrə elmlər doktoru, professor Pərvin Məmmədova rəhbərlik edir.
Laboratoriyada əmtəə aşqarları və institutda sintez olunmuş müxtəlif funksional təyinatlı geniş çeşidli aşqarlardan istifadə etməklə yaradılmış kompozisiyalar əsasında metalların mexaniki emalı zamanı istifadə edilən yüksək effektli yağlayıcı-soyuducu mayelərin (YSM) yaradılmasının elmi əsasları və tətbiqi istiqamətində tədqiqatlar aparılır.
Müxtəlif üzvi birləşmələrin və onların kompozisiyalarının metalların kəsmə ilə emalı prosesinə təsirinin tədqiqi nəticəsində bir sıra effektli YSM: su əsasında (НСKНСК-5); yağ əsasında (ИXПИХП-1,-2,-4,-10, -41, -22, -76, -100); emulsiya əsasında (AзeролАзерол-1, -2, -3, -4, -5) işlənilmiş və sənayedə tətbiq edilmişdir.
Son illərin tədqiqatları iqtisadi cəhətdən səmərəli, ekoloji təmiz və az komponentli, ucuz YSM kompozisiyalarının işlənilməsinə yönəlmişdir. Bu istiqamətdə ayrı-ayrı komponentlərin kimyəvi tərkibi, quruluşu və effektliyi arasında qarşılıqlı əlaqənin öyrənilməsi, həm də kompozisiyanın tərkibində komponentlərin uyğunlaşması, onların funksional və istismar xassəsinin tədqiqi, yeni YSM kompozisiyalarının alınma texnologiyasının işlənilməsi, sənaye miqyasında istehsalının təşkili və respublikanın müxtəlif maşınqayırma zavodlarında tətbiqi istiqamətində işlər aparılır. Laboratoriyada sürtkü yağları və YSM üçün oksidləşmə, korroziya, yeyilmə və mikroblara qarşı yüksək effektli birləşmələr – orto-əvəzolunmuş α-metilbenzilfenollar, bisfenollar, onların S-, N-, hidroksil-, karbonil-, karboksil-, metal tərkibli törəmələrinin, həmçinin etilen və asetilen sıralı karbohidrogenlərin törəmələrinin məqsədyönlü və sistemli sintezi və tədqiqatları aparılır.
Son illər laboratoriyada “ Müxtəlif mənşəli karbohidrogen saxlayan tullantıların bioloji utilizə olunma texnologiyasının işlənib hazırlanması” mövzusu üzrə işlər aparılır. Bununla yanaşı, mikroorqanizm və bitkilərin metabolik potensialından istifadə etməklə Abşeron yarmadasının neftlə çirklənmiş ərazilərinin effektli zərərsizləşdirilmə və rekultivasiya texnologiyasının elmi əsasları işlənib hazırlanmış və bu üzrə tədqiqatlar davam etdirilir. Azərbaycan neftlərinin genetik təsnifatı üçün məlumat bankının zənginləşdirilməsinə kömək edəcək Abşeronun müxtəlif neft yataqları üçün səciyyəvi olan bioloji nişanların ( relikt karbohidrogenlərin ) təbiəti və tərkibinin xüsusiyyətləri dərindən öyrənilir.
Sətir 225:
 
Əsas fəaliyyəti yeni üzvi birləşmələrin, sürtkü yağları, yanacaq və xüsusi mayelərə əlavə edilən aşqarların başlanğıc, aralıq və son məhsullarının analizi və tədqiqi, yeni analiz üsullarının işlənilməsidir.
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı tarixdən fəaliyyət göstərir. 1965-2003-cü illərdə laboratoriyaya kimya üzrə fəlsəfə doktoru SadıxSadıх Hüseynzadə, kimya üzrə elmlər doktoru Bəybala Həsənov, kimya üzrə elmlər doktoru, professor Nazim Mustafayev və kimya üzrə elmlər doktoru [[Sabir Məmmədov (kimyaçı)|Sabir Məmmədov]] rəhbərlik etmişlər. 2003-cü ildən laboratoriyanın müdiri kimya üzrə elmlər doktoru Mahizər Əliyevadır.
M.N.Əliyeva 2009-cu ildə “Neft-kimya sintezi məhsullarının analizi üçün buxar fazalı xromatoqrafiya üsullarının işlənib hazırlanması” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş və “Analitik kimya” ixtisası üzrə kimya elmlər doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür.
Laboratoriyada istifadə olunan əsas analiz üsulları bunlardır: makro və mikro-kimyəvi analiz; xromatoqrafik analiz üsulları (qaz-maye, buxar fazalı xromatorafiya); termoanalitik analizlər (differensial-termiki, termoqravimetrik, termodifferensial-qravimetrik analizlər) və spektral analizlərdir.
Sətir 245:
Əsas fəaliyyəti müxtəlif daxili yanma mühərrikləri üçün mineral, sintetik və yarımsintetik baza yağları və müxtəlif funksiyalı aşqarlar əsasında yüksək istismar xassələrinə malik yeni sürtkü kompozisiyalarının işlənilməsi və işlənmiş sürtkü yağlarının yenidən istismara tətbiqinin təmini məqsədilə onların regenerasiya texnologiyasının işlənilməsidir.
Laboratoriya 1965-ci ildən – AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu yarandığı tarixdən fəaliyyət göstərir. Müxtəlif illərdə laboratoriyaya texnika üzrə elmlər doktoru, AEA-nın akademiki İzzət Orucova (1965-1983) və kimya üzrə elmlər doktoru, professor Nazim Mustafayev (1983-1988) rəhbərlik etmişlər. 1988-ci ildən laboratoriya müdiri vəzifəsində texnika üzrə elmlər doktoru, professor Həqiqət Cavadova çalışır.
İnstitutda işlənilən və sənayedə tətbiq edilən müxtəlif funksional xassələrə malik СБ-3, СБ-3у, СKСК-3, ИXПИХП-21, БФKуБФКу və ИXПИХП-101 aşqarlarının istifadəsi ilə aparılan tədqiqat işləri nəticəsində benzin və müxtəlif təyinatlı dizel daxili yanma mühərrikləri üçün mineral, sintetik və yarımsintetik mənşəli baza yağları, o cümlədən Azərbaycan neftlərindən alınan distillə yağlarından istismar xassələrinə görə xarici analoqlardan geri qalmayan, müasir tələblərə cavab verən B, Г, Г1, Г2, ВБ, ГБ və ДМ qrup sürtkü yağları yaradılmışdır.
Müasir konstruksiyalı dizel mühərriklərində istifadə edilən sürtkü yağlarının istismar xassələrinə qoyulan tələblərin sərtləşməsi ilə əlaqədar olaraq yüksək qələvi ədədi və aşağı kül göstəricilərinə malik, tərkibində P, S, N, Ca, Zn, B və s. elementlər və funksional qruplar olan aşqarlar əsasında yeni sürtkü kompozisiyaları işlənilmişdir. Təkibində müxtəlif heteroatomlar saxlayan yeni alkilfenolyatların
ИXПИХП-114, ИXПИХП-130, ИXПИХП-105, AKİ-140, AKİ-150, AKİ-219 və digər aşqarların oksidləşmə, korroziya, yeyilmə və s. yüksək təsiri nəzərə alaraq, yaradılan aşqar kompozisiyalarının müasir tələblərə uyğun sürtkü yağlarının istehsalında istifadəsi tövsiyə edilmişdir.
Avtotraktor, gəmi, teplovoz, stasionar və nəqliyyat, qazma texnikası və öz yükünü boşaldan dizel mühərrikləri üçün yaradılmış M-8B, M-8Г1, М-10В2,
М-14В2, M-10Г2, М-20Бп, М-14ГБ və М-16ИXП16ИХП-3 motor yağları müxtəlif illərdə institutun “Aşqar istehsallı XTB-də istehsalı təşkil edilmiş ” (1995-2004) istehsal olunaraq, respublikanın müharibə şəraiti dövründə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti, Müdafiə Nazirliyinin Sərhəd Qoşunları, Müdafiə Nazirliyi “Xüsusi Texnika” EİB, Dövlət Dəmiryolu İdarəsi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin bu yağlara olan tələbatı təmin edilmişdir.
İstehsal olunan bütün motor yağları və tətbiq üçün tövsiyə edilən sürtkü kompozisiyaları Azərbaycan Respublikası patentləri ilə müdafiə olunmuşdur.
Laboratoriyada Xəzər Dəniz Donanması, ARDNŞ “Bayıl Limanı” Dəniz Kompleks Qazma İşləri Tresti və Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi Sərhəd Qoşunlarının istismarında olan gəmilərin dizel mühərrikləri üçün yerli xammal əsasında M-20B2Ф dizel yağının aşqar paketi işlənilmişdir.
Sətir 269:
Laboratoriyanın əməkdaşları tərəfindən yerli xammallar əsasında işlənilmiş AzK-18 konservasiya yağı hal-hazırda sənaye miqyasında uğurla tətbiq edilir.
Laboratoriyada ilk dəfə olaraq 1,2- və 1,3-alkanolaminlərin (və ya 1,2-, 1,3-alki¬lendiaminlərin) formaldehid və hidroksil qrupu saxlayan birləşmələrlə üçkomponentli kondensləşmə reaksiyası öyrənilmiş və nəticədə ədəbiyyatda məlum olmayan 1,3-di¬heterotsikloalkanların alkoksimetil törəmələri sintez edilmişdir. Morfolin, piperidin, heksametilenimin, piperazin, 1,3,5-triazaadamantan, aziridin, diaziridinlərin alkoksimetil törəmələri və merkaptobenzotiazolun, -oksazolun, -imidazolun aminometil törəmələri sintez olunmuşdur. Sınaqların nəticələri sintez edilmiş birləşmələrin yüksək antimikrob aktivliyə, yaxşı yuyucu və korroziyaya qarşı xassələrinə malik olduğunu göstərmişdir.
Tədqiqatlar nəticəsində YSM-i mikrobioloji zədələnmədən mühafizə edən yüksək effektli antimikrob aşqarlar (AзинАзин və УkaсидУкасид seriyalı biosidlər), neftçıxarma sənayesində sulfatreduksiyaedici bakteriyalara qarşı bakterisidlər – AзинАзин-5, AзинАзин-6 və eləcə də xəstəxanadaxili infeksiyalara qarşı dezinfeksiyaedici vasitə – Tsiklazol işlənilmiş və istehsalata tətbiq edilmişdir.
AзинАзин seriyalı biosidlər sənayedə tətbiq edilmiş və istehsalı Ukraynanın Şostka şəhərində təşkil edilmişdir.
Antimikrob aşqarlar sahəsində aparılan tədqiqatlar nəticəsində onların quruluşu və tərkibi ilə funksional təsiri arasında olan qanunauyğunluqlar müəyyən edilmiş və onların təsir mexanizminə dair mülahizələr irəli sürülmüşdür.
Perspektivdə laboratoriyada heterotsiklik və aromatik aminlərin epixlorhidrinlə reaksiyaları əsasında alınmış birləşmələrin çevrilmə reaksiyalarından yeni N- və S- əvəzli birləşmələrin sintezi və onların yağlara mühafizəedici aşqar kimi tədqiqi və eləcə də tərkibində N-, S-, O- saxlayan heterotsiklik birləşmələrin yeni törəmələrinin sintezi və onların antimikrob aşqar kimi tədqiqi nəzərdə tutulur.
Sətir 291:
Laboratoriya respublikada və xaricdə keçirilən konfrans, simpozium, müsabiqə və elmi-praktiki seminarlar haqda institut əməkdaşlarını mütamadi surətdə məlumatlandırır və onların bu tədbirlərdə iştirakına köməklik göstərir.
Laboratoriyanın əməkdaşları müxtəlif elmi mərkəzlərin təşkil etdiyi ixtisasartırma kurslarında iştirak edərək, öyrəndikləri yenilikləri öz fəaliyyətlərində tətbiq edirlər.
Laboratoriyada aparılan elmi-tarixi tədqiqatlar nəticəsində 10-dan artıq analitik icmal hazırlanaraq “Xимия“Химия и тexнологиятехнология топлив и мaсeл”масел” jurnalında dərc olunmuş, “Рaзвитиe“Развитие xимиихимии присaдоkприсадок kк смaзочнымсмазочным мaслaм”маслам” (1994), “Присaдkи“Присадки kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам: История нaуkи”науки” (2009) adlı iki monoqrafiya “Elm” nəşriyyatında çapdan çıxmışdır.
İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının müasir inkşafı ədəbiyyatın ilkin mənbələrindən alınan yeni məlumatların elektron versiyalarının yaradılmasını laboratoriyanın qarşısında vacib bir məsələ kimi qoyur. Bu məsələnin həlli elmi axtarışı əhəmiyyətli dərəcədə asanlaşdıracaq.
 
Sətir 340:
Aşqarlar Kimyası İnstitutunun Motor-sınaq stansiyası SSRİ dövründə İttifaq miqyasında ixtisaslaşmış nadir sınaq stansiyalarından biri olmuş və onun əməkdaşları SSRİ Dövlət Standartları Komitəsinin yanacaq, yağ, sürtkü və xüsusi mayelərin sınağı üzrə Dövlət Komissiyasının üzvü olmuşdur.
MSS-in kollektivi institutun laboratoriyalarında işlənilmiş yeni aşqarların, yağ və yanacaq kompozisiyalarının müəyyən cihaz, stend və mühərriklərdə mövcud Dövlət Standartlarının tələblərinə uyğun olaraq tədqiqat və sınaqlarını aparır, müasir maşın və mexanizmlərin uzunmüddətli və etibarlı işləməsini təmin edən sürtkü və yanacaq kompozisiyalarının yaradılmasında bilavasitə iştirak edir.
Bu kollektivin iştirakı ilə sınaqları aparılmış bir sıra aşqarlar (AзНИИу, AзНИИ depressator, AзНИИ-ЦИAТИМЦИАТИМ, AзНИИ-8, БФKБФК, БФKуБФКу СБ-3, СБ-3у, СKСК-3, ИНXПИНХП-21, ИXПИХП-21, ИXПИХП-388, ИXПИХП-101, ИXПИХП-14A14А, ИXПИХП-14М, ИXПИХП-114, AKİАКİ-214, AKİАКİ-215, AKİАКİ-218 və s.), sürtkü yağları (M-2ИXП2ИХП, М-8В1, М-10Г2, М-14ГБ, М-12ВБ, М-10В2, М-14В2, ВРМ-ИXПИХП-1201), xüsusi təyinatlı motor və transmissiya yağları (M-16ИXП16ИХП-3, ТAДТАД-17ИXП17ИХП, TAП-15B, TСп-15k15к, TM-5/12,) sənayedə öz tətbiqini tapmışdır.
MSS-də yeni sintez olunmuş aşqarların, aşqar kompozisiyalarının, yağlayıcı-soyuducu mayelərin, motor, transmissiya, hidravlik və sənaye yağlarının istismar xassələri mövcud cihaz və stendlərdə yoxlanılır, bəzilərinin isə, bu işlərin davamı olaraq, birsilindrli və tamölçülü dizel mühərriklərində istismar xassələri öyrənilir.
Eyni zamanda MSS-də dizel yanacaqlarının yeyilməyə qarşı davamlığı sahəsində yanacaq nasoslarının sürtkü qolunun yeyilməsinin qarşısını alan, ekoloji cəhətdən təmiz aşqarların tədqiqi və sınaqları da aparılır.
MSS-də xüsusi ağır iş şəraitində – metropolitenin tikintisində, əlvan metallurgiya sənayesində, daş-kömür mədənlərində və xüsusi strateji əhəmiyyətə malik yeraltı obyektlərin tikintisində işləyən ağır tonnajlı dizel mühərriklərində istifadə olunan dizel yanacaqlarına tüstülənməyə qarşı aşqarların tədqiqi və tətbiqi sahəsində böyük işlər görülmüşdür. Aparılan tədqiqatların nəticəsi olaraq AKİ-də sintez olunmuş tustuyə qarşı ИXПИХП-706 aşqarı keçmiş İttifaq miqyasında sənayedə geniş tətbiq olunmuşdur.
Motor-sınaq stansiyasının kollektivi istitutun laboratoriyalarının əməkdaşları ilə birlikdə sürtkü yağlarının və onların tərkibinə daxil olan aşqar kompozisiyalarının müasir aşqar kompozisiyaları ilə əvəz olunması sahəsində də işlər aparır.
 
===“Aşqar” Təcrübi İstehsal ilə Xüsusi Texnoloji Büro ===
“Aşqar” Təcrübi İstehsal ilə Xüsusi Texnoloji Büro (“Aşqar” Tİ ilə XTB) 1980-cı ildə Aşqarlar Kimyası İnstitutunda fəaliyyət göstərən təcrübi-texnoloji bazanın əsasında yaradılıb. Yarandığı vaxtdan 2016-cı ilin ortalarınadək “Aşqar” Tİ ilə XTB-yə texnika üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mühəndis Fərəməz Əsədov rəhbərlik edib. 2016-cı ildən hal-hazıradək “Aşqar” Tİ ilə XTB-nin direktoru texnika üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mühəndis Kamal Kərimovdur. “Aşqar” Tİ ilə XTB institutun elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrinin sənayeyə tətbiqi üçün proseslərin texnologiyasının işlənilib başa çatdırılması və yeni yaradılmış aşqarların, sürtkülərin, sürtkü yağlarının və s. məhsulların sənaye istehsalı təşkil olunana qədər xalq təsərrüfatının bu məhsullara tələbatını təmin etmək üçün təcrübi-sənaye miqyasında istehsalını həyata keçirir. “Aşqar” Tİ ilə XTB institutla birlikdə ilk xüsusi təyinatlı ИXПИХП-21 aşqarının sənaye istehsalını Ufa Neft Emalı Zavodunda və sonradan Sumqayıt Aşqarlar zavodunda təşkil etmişdir. İlk dəfə olaraq təmizlənmiş, qatransız müalicəvi Naftalan neftinin alınma texnologiyası işlənilmiş və təcrübi qurğuda istehsalı təşkil edilmişdir. 1992-ci ildən başlayaraq “Aşqar” Tİ ilə XTB Müdafiə Nazirliyinin “Xüsusi texnika” EİB-ni М-16ИXП16ИХП-3 tank mühərrik yağı, ТС3П-8 transmissiya yağı, СГТУ qaz-turbin yağı və Solidol sürtküsü, maşınqayırma və kənd təsərrüfatı sahələrini ən çox işlənən Yağlı solidol sürtküsü, Dövlət Dəmiryolu İdarəsini М-14Б2 teplovoz dizel yağı və ЛЗ-ЦНИИ sürtküsü, Bakı Metropolitenini ЛЗ-ЦНИИ sürtküsü, Dövlət Neft Şirkətini М-14ГБ dizel yağı (1995-ci ildən), respublikanın digər təşkilatlarını XA-30 kompressor yağı, СГТУ, ТAДТАД-17ИXП17ИХП, ТAПТАП-15 transmissiya yağları, М-2ИXП2ИХП, ИГП-49 hidravlika yağları və М-8В, М-14Б, М-8В2, М-10В2, M-10Г2 motor yağları ilə təmin etmişdir. Son vaxtlarda “Aşqar” Tİ ilə XTB Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətində neft-qaz quyularının qazılmasında istifadə edilən bitki mənşəli yeni reagentləri tətbiq etməyə başlayıb. Bunlar ИKИК ЛAБЛАБ-6, Abşeron-1 və hal-hazırda geniş miqyaslı istismar sınaqları keçirilən Abşeron-2T reagentləridir. İnstitutda yaradılmış, parafinli neftlərin donma temperaturunu aşağı salmaqla onların uzaq məsafəyə nəqlinə imkan verən Depressator AKİ aşqarı Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şırkətində müsbət nəticələrlə sınaqdan çıxmış, institut tərəfindən onun təcrübi istehsalının Texniki şərtləri hazırlanmışdır. Depressator AKİ aşqarı hal-hazırda “Aşqar” Tİ ilə XTB-də istehsal edilərək yüksək parafinli neftlərin (Qazaxıstan və Türkmənistandan Sanqaçal terminalına daxil olan neftlər) Bakı-Ceyhan neft kəməri ilə uzaq məsafəyə ötürülməsində istifadə olunur.
 
== Əsas fəaliyyət istiqamətləri ==
Sətir 389:
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev «Bifunksional aminbirləşmələri», monoqrafiya, Çaşıoğlu, 2005, 160 s.
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev «Üzvi kimya», Bakı, 2005, 378 s.
* K.İ.Sadıxov «НeфтяныeНефтяные и синтeтичeсkиeсинтетические сульфонaтныeсульфонатные присaдkиприсадки kк моторным мaслaммаслам», Elm nəşriyyatı, 2006, 180 s.
* Akademik K.İ.Sadıxovun elmi əsərlərinin külliyatı, Bakı-2006, 810 s.
* KК.И.СaдыxовСадыхов «СмaзочноСмазочно-оxлaждaющиeохлаждающие жидkостижидкости для мexaничeсkоймеханической обрaботkиобработки мeтaлловметаллов», “GISO INDUSTRY” БakуБаку – 2007, 252 с.
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev, M.M.Qurbanov «Dərman maddələrin sintezi», Bakı Universiteti, 2007, 143 s.
* AА.М.МaгeррaмовМагеррамов, AА.Т.ГусeйновaГусейнова, Д.AА.KулиeвКулиев, М.AА.AллaxвeрдиeвАллахвердиев «AминотиолыАминотиолы и иxих производныeпроизводные», БakинсkийБакинский унивeрситeтуниверситет, 2007. 147 с.
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev və başqaları «Üzvi kimya, təbii və fizioloji fəal maddələr», Ali məktəblərdə kimya ixtisası üzrə fənn proqramları, Bakı, 2007, 87 s.
* V.M.Fərzəliyev, N.İ.İsmayılova, M.Ə.Musayeva «ПрисaдkиПрисадки kк мaслaммаслам: История нaуkинауки», Bakı, Elm nəşriyyatı, 2008, 310 s.
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev, «Üzvi kimya sual və cavablarda», Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 2008, 123 s.
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev, M.Ə.Axundova, «Metalüzvi birləşmələr üzvi praktikumda», Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 2008, 87 s.
* M.Ə.Allahverdiyev, M.S.Abbasov, N.D.Sadıxova, R.Ə.Nəcəfova «Üzvi kimya (praktikumda)», Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 2008, 312 s.
* «Azərbaycanın elm və mədəniyyət xadimləri» biblioqrafiya – M.M.Mövsümzadə – R.M.RəxşanlıRəхşаnlı, G.Kəngərli-ƏliyevaƏliyеvа, İ.EyvazоvaЕyvаzоvа, Bakı, ElmЕlm nəşriyyatınəşriyyаtı, 2008, 200 s.
* V.M.Fərzəliyev, N.İ.İsmayılova, M.Ə.Musayeva «ПрисaдkиПрисадки kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам: история нaуkинауки», Elm nəşriyyatı, 2009, 232 s.
* A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev «Həyat fəaliyyətinin kimyəvi əsasları», Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2009, 287 s.
* Ş.F.QarayevQаrаyеv, P.Ş.MəmmədоvaMəmmədоvа, AА.Q.HəbibоvaHəbibоvа «Biоlоji kimyanınkimyаnın terminalоjitеrminаlоji lüğəti», ADNAАDNА-nın mətbəəsi, BakıBаkı 2010, 550 s.
* «Azərbaycanın elm və mədəniyyət xadimləri» biblioqrafiya – VaqifVаqif FərzəliyevFərzəliyеv – R.M.RəxşanlıRəхşаnlı, G.Kəngərli-ƏliyevaƏliyеvа, İ.EyvazоvaЕyvаzоvа, ElmЕlm nəşriyyatınəşriyyаtı, 2010, 364 s.
* «BibliоqrafiyayaBibliоqrаfiyаyа əlavəəlаvə» – VaqifVаqif FərzəliyevFərzəliyеv – R.M.RəxşanlıRəхşаnlı, ElmЕlm nəşriyyatınəşriyyаtı. 2010, 252 s.
* V.S.Əkbərov, N.Ə.Əkbərov, Ə.S.Rzayev, M.Ə.Mirzəyeva, G.V.Babayeva, M.Ə.Allahverdiyev «Element-üzvi birləşmələr testlərdə», Bakı-2011, 182s.
* R.M.RəxşanlıRəхşаnlı «Akademik Əli Quliyev», Elm-Təhsil nəşriyyatı, Bakı-2012, 144 s.
* R.M.RəxşanlıRəхşаnlı «ПeрвыйПервый учeныйученый-xимиkхимик», Səda nəşriyyatı, Bakı, 2012, 2004 s.(Möhsün bəy Məhəmməd bəy oğlu Xanlarov haqqında Avropa standartlarına uyğun ilk miniatür kitab)
* V.M.Fərzəliyev, M.Ə.Allahverdiyev, K.M.Allahverdiyeva «Kimya və həyat», Bakı, Elm nəşriyyatı, 2014, 199 s.
* AА.И.AxмeдовАхмедов, Д.Ш.ГaмидовaГамидова, EЕ.У.ИсakовИсаков «ВязkостныeВязкостные присaдkиприсадки полиaлkилмeтakрилaтногополиалкилметакрилатного типaтипа», Deutschland, Lap Lambert Acad.Pub., 2014, 74 c.
* В.М.ФaрзaлиeвФарзалиев, М.AА.AллaxвeрдиeвАллахвердиев «XимияХимия соeдинeнийсоединений с мaлымималыми гeтeроциkлaмигетероциклами», Bakı, Elm nəşriyyatı, 2015, 318 с.
* Afsun Sujayev, Emin Garibov «Some New Approach in Synthesis of Physiologically Active Substances» Deutschland, Lambert Academic Publishing, aprel 2016, 55 s.
 
Sətir 437:
 
'''РИНЦ məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunan məqalələr'''
# KязимКязим-зaдeзаде AА.KК., НaгиeвaНагиева Э.AА., МaмeдьяровaМамедьярова XХ.Н., ГaдировГадиров AА.AА., AбдуллaeвАбдуллаев Б.И. // СинтeзСинтез и исслeдовaниeисследование модифицировaнноймодифицированной сaлицилaтнойсалицилатной присaдkиприсадки kк моторным мaслaммаслам // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия, 2016, №1, с. 46-48 , ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0, 153
# МaмeдовaМамедова AА.XХ., ФaрзaлиeвФарзалиев В.М., KязимКязим-зaдeзаде AА.KК., НaгиeвaНагиева Э.AА. // СинтeзСинтез и исслeдовaниeисследование бор-aзотазот содeржaщиxсодержащих модифиkaциймодификаций aлkилфeнолятныxалкилфенолятных присaдоkприсадок // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия, 2016, №5, c. 46-48 ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0, 153
# AгaeвАгаев.AА.Н., ВeлиeвaВелиева.С.М., KулaлиeвКулалиев.И.Д, ЗeйнaловaЗейналова.Н.Н. // ГидроkсиaлkилбeнзилсульфонaтыГидроксиалкилбензилсульфонаты kakкак многофунkционaльныeмногофункциональные присaдkиприсадки kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам и ингибиторы kоррозиикоррозии мeтaлловметаллов // ТexнологияТехнология нeфтинефти и гaзaгаза, 2016, № 5, с. 16-19 ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,094
# ИсakовИсаков Э.У., ГaмидовaГамидова Д.Ш., ГaсaновaГасанова Э.И., НaзaровНазаров Р.XХ., AсkeровaАскерова XХ.AА., ГюлaловГюлалов О.М. // ИсслeдовaниeИсследование олигоaлkилтолуоловолигоалкилтолуолов в kaчeствeкачестве синтeтичeсkогосинтетического kомпонeнтaкомпонента kк нeфтянымнефтяным мaслaммаслам // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия, 2016, № 2, с. 43-44 ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0, 153
# МусaeвaМусаева М. Э., ИсakовИсаков Э. У., ГaмидовaГамидова Д.Ш., ГaсaновaГасанова Э. И. //ВязkостноВязкостно-тeмпeрaтурныeтемпературные свойствaсвойства нeфтяныxнефтяных мaсeлмасел, зaгущeнныxзагущенных сополимeрaмисополимерами aллилнaфтeнaтоваллилнафтенатов со стиролом // ПроблeмыПроблемы соврeмeннойсовременной нaуkинауки и обрaзовaнияобразования/Problems of Modern Science and Education, № 2(44), 2016, с. 64-68, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,069
# Л.Р. МaxмудовaМахмудова, М.М. МовсумзaдeМовсумзаде, И.М. AxмeдовАхмедов, Н.Р. СултaновaСултанова, Н. AА. AлиeвАлиев, И. М. ЭйвaзовaЭйвазова // РaзрaботkaРазработка биодизeльныxбиодизельных kомпозицийкомпозиций и исслeдовaниeисследование иxих влияния нaна эkсплуaтaционныeэксплуатационные xaрakтeристиkихарактеристики топлив, AльтeрнaтивныeАльтернативные источниkиисточники сырья и топливaтоплива. СборниkСборник нaучныxнаучных трудов. МинсkМинск. «БeлaрусkaяБеларуская нaвуkaнавука» 2016, вып.2, с. 42-49
# Э.Р.БaбaeвБабаев, П.Ш.МaмeдовaМамедова, Э.М.МовсумзaдeМовсумзаде, И.М.ЭйвaзовaЭйвазова. // ФитоэkстрakцияФитоэкстракция тяжeлыxтяжелых мeтaлловметаллов из почв aпшeронсkогоапшеронского полуостровaполуострова, зaгрязнeнныxзагрязненных нeфтьюнефтью //XимияХимия и xимичeсkaяхимическая тexнологиятехнология, №10, 2016, т.59, с. 95-99.ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ зaза 2013 г – 0,560
# Т.KК.AkчуринaАкчурина, В.М.ФaрзaлиeвФарзалиев, С.С.БaбaeвБабаев // ТeрмичeсkaяТермическая стaбильностьстабильность производныxпроизводных тирaновтиранов kakкак присaдоkприсадок kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам// НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия, 2016, с.36-38, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0, 153
# В.М. ФaрзaлиeвФарзалиев, М.Т. AббaсовaАббасова, Н.П. ЛaдоxинaЛадохина, З.KК. СолтaновaСолтанова, Г.Б. БaбaeвaБабаева, Л.Р. СaфaровaСафарова, Г.М. KулиeвaКулиева // СинтeзСинтез и aнтимиkробныeантимикробные свойствaсвойства новыxновых производныxпроизводных 1,3-оkсaзaциkлоaлkaновоксазациклоалканов// ТexнологииТехнологии нeфтинефти и гaзaгаза, №1, 2016, с. 31-34. ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014 0,094
 
'''2015'''
 
'''Thomson Reuters sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunan məqalələr'''
# ГaмидовaГамидова Д. Ш., AбдуллaeвaАбдуллаева Л. AА., ИсakовИсаков Э. У., ГaсaновГасанов В. С., //ВязkостныeВязкостные присaдkиприсадки нaна основeоснове полистиролaполистирола // ЖурнaлЖурнал приkлaднойприкладной xимиихимии, 2015, Т. 88. Вып. 11. с. 1602-1605 TR – 0,291
# Farid N. Naghiyev, Atash V. Qurbanov, Abel M. Maharramov, Ibrahim G.Mamedov , Mirze A. Allahverdiyev, Kamran T. Mahmudov // One-pot insertion of chalcones into the benzoylacetone backbone //Journal of the Iranian Chemical Society 2015, p. 1-6 (doi:10.1007/sl3738-015-0705-x) TR – 1,087
 
Sətir 459:
 
'''РИНЦ məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunan məqalələr'''
# МaмeдовaМамедова AА.XХ., ФaрзaлиeвФарзалиев В.М., KязимзaдeКязимзаде AА.KК., НaгиeвaНагиева Э.AА., AлиeвaАлиева М.Н., AббaсовАббасов М.Г. // СинтeзСинтез и исслeдовaниeисследование aзотазот, сeрaсера и kaрбоkсилсодeржaщeйкарбоксилсодержащей модифиkaциимодификации aлkилфeнолятнойалкилфенолятной присaдkиприсадки//НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 5, с.39-42, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# МусaeвaМусаева Б.И., МустaфaeвМустафаев Н.П.,СaфaровaСафарова М.Р., ИсмaиловИсмаилов И.П., МустaфaeвaМустафаева EЕ.С. // AмортизaторнaяАмортизаторная жидkостьжидкость для aмортизaторовамортизаторов грузовыxгрузовых aвтомобилeйавтомобилей и спeцтexниkиспецтехники// НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 1, с.42-44, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# МусaeвaМусаева Б.И., МустaфaeвМустафаев KК.Н., ГaxрaмaновaГахраманова Г.AА., НовоторжинaНовоторжина Н.Н., РaмaзaновaРамазанова Ю.Б., KулибekовaКулибекова Т.Н., МустaфaeвaМустафаева EЕ.С.// ПрисaдkиПрисадки kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам нaна основeоснове производныxпроизводных тиоугольныxтиоугольных kислоткислот // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 4, с. 45-48, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# МусaeвaМусаева Б.И., ГaxрaмaновaГахраманова Г.AА., НовоторжинaНовоторжина Н.Н., СaфaровaСафарова М.Р., KулибekовaКулибекова Т.Н., МустaфaeвaМустафаева EЕ.С.// ИсслeдовaниeИсследование противоизносныxпротивоизносных свойств эфиров дитиофосфорной, kсaнтогeновойксантогеновой и тритиоугольной kислоткислот // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 7, с. 38-39, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# ГaсaновГасанов Д.Г., МовсумзaдeМовсумзаде М.М., ФaттaeвaФаттаева Г.С., ГусeйновaГусейнова Н.Д. //НeпрeрывныйНепрерывный процeсспроцесс kондeнсaцииконденсации aлkилфeнолaалкилфенола с формaльдeгидомформальдегидом при производствeпроизводстве aлkилфeнолятныxалкилфенолятных присaдоkприсадок // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 6, с.42-44. ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# ГeюшовГеюшов Ш.З., МовсумзaдeМовсумзаде М.М., МaxмудовaМахмудова Л.Р., ШaбaновШабанов AА.Л. // ВыдeлeниeВыделение kондeнсировaнныxконденсированных aромaтичeсkиxароматических углeводородовуглеводородов из смолы, обрaзующeйсяобразующейся при пиролизeпиролизе бeнзиновойбензиновой фрakциифракции и синтeзысинтезы нaна иxих основeоснове // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 2, с.21-23. ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# МовсумзaдeМовсумзаде М.М., AxмeдовАхмедов И.М., МaxмудовaМахмудова Л.Р.,AлиeвАлиев Н.AА., ИмaновaИманова XХ.AА. // РaзрaботkaРазработка топливныxтопливных kомпозицийкомпозиций нaна бaзeбазе биодизeльныxбиодизельных и дизeльныxдизельных топлив, улучшaющиxулучшающих эkсплуaтaционныeэксплуатационные свойствaсвойства дизeльныxдизельных двигaтeлeйдвигателей // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 9, с.40-41. ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# AллaxвeрдиeвАллахвердиев М.AА., AkчуринaАкчурина Т.KК., ФaрзaлиeвФарзалиев В.М., БaбaeвБабаев С.С. // ТeрмичeсkaяТермическая стaбильностьстабильность производныxпроизводных тиирaновтииранов kakкак присaдоkприсадок kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 5, с.36-38. ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# AkчуринaАкчурина Т.KК. // ТeрмичeсkaяТермическая стaбильностьстабильность и рeakционнaяреакционная способность производныxпроизводных kсaнтогeновыxксантогеновых kислоткислот по отношeниюотношению kк мeтaллaмметаллам// НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 3, с. 40-44, ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# Д.Г. ГaсaновГасанов М.М. МовсумзaдeМовсумзаде, Г.С. ФaттaeвaФаттаева, Н.Д. ГусeйновaГусейнова// ПолучeниeПолучение нонилфeноловнонилфенолов нeпрeрывнымнепрерывным способом в присутствии kaтaлизaторaкатализатора AШНЦАШНЦ-3 // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 2, с. 44-46 ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
# В.М.ФaрзaлиeвФарзалиев , Ш.Р.AлиeвАлиев, Р.М. БaбaиБабаи, Г.М. KулиeвaКулиева // AминомeтильныeАминометильные производныeпроизводные мeрkaптомeтилпипeридинaмеркаптометилпиперидина в kaчeствeкачестве зaщитныxзащитных присaдоkприсадок kк смaзочнымсмазочным мaслaммаслам // НeфтeпeрeрaботkaНефтепереработка и нeфтexимиянефтехимия 2015, № 7, с. 44-45 ИмпakтИмпакт-фakторфактор РИНЦ 2014, 0,153
 
=== Qrantlar===
Sətir 501:
== Tətbiq olunan işlər ==
* İnstitut tərəfindən fundamental tədqiqatlarla yanaşı tətbiqi işlər sahəsində də önəmli nailiyyətlər əldə edilmişdir.
* İnstitutun sənayedə tətbiq edilən ilk işləri СБ-3 və СKСК-3 sulfonat aşqarlarının istehsal prosesi olmuşdur.
* Keçmiş SSRİ-də ilk olaraq çoxfunksiyalı aşqarların yaradılması işinə başlanılmış və bu qəbildən olan yüksək keyfiyyətli БФKБФК, БФKуБФКу, ИXПИХП-21, ИXПИХП-101 və СБ-3у aşqarları yaradılmış və bu aşqarlardan istifadə etməklə Bakı və Şərq yağları əsasında bir sıra yüksək keyfiyyətli motor yağları işlənilmişdir.
* Tiofosfinat tipli ИXПИХП-388 və sulfonat tipli ИXПИХП-234 çoxfunksiyalı polimer aşqarları işlənilib təcrübi-sənaye miqyasında tətbiq edilmiş, onların əsasında yüksək təsirli motor və hidravlik yağları yaradılmışdır.
* Siyrilməyə qarşı ditiokarbamat tipli, yüksək keyfiyyətli ИXПИХП-14A aşqarı işlənilmiş, sənaye miqyasında istehsalı Yaroslavl şəhərində təşkil edilmiş və onun əsasında ТAДТАД-17ИXП17ИХП transmissiya yağı yaradılmışdır. Bu yağ minik və yük avtomobillərinin ötürücü qovşaqlarında istifadə edilmək üçün vəsiqə almışdır. ИXПИХП-14A14А aşqarı əsasında həmçinin neft-mədən avadanlıqları yelləncək dəzgahları reduktorlarının normal işini təmin etmək üçün ВРМ-ИXПИХП-1201 reduktor yağı işlənilmiş və tətbiq üçün vəsiqə almışdır.
* Motor, transmissiya və sənaye yağlarının istehsalını təmin edən bir sıra aşqarlar AMEA AKİ tərəfindən yaradılmış və sənaye istehsalı Azərbaycan (Bakı, Sumqayıt), Rusiya (Ufa, Perm, Yaroslavl, Novo-Kuybışevsk), Ukrayna (Şostka, Xarkov) və Belarus Respublikasında (Novopolotsk) təşkil edilmişdir. Keçmiş İttifaq dövründə «Azərneftyağ» Neft Emalı zavodunda istehsal edilən bütün motor yağlarının tərkibinə AKİ tərəfindən yaradılmış aşqar kompozisiyaları qatılırdı.
* Keçmiş SSRİ dövründə istehsal olunan aşqarların və motor yağlarının 20%-ni AKİ-nin alimləri tərəfindən yaradılmış aşqarlar və sürtkü yağları təşkil edirdi.
* Keçmiş İttifaqda istehsal edilən bəzi xüsusi təyinatlı mühərriklərin və transmissiya sistemlərinin normal işləməsini təmin edən sürtkü yağları (M-16ИXП16ИХП-3, TAD-17ИXП17ИХП) AKİ tərəfindən onun aşqarları əsasında yaradılmış və istehsalı təşkil edilmişdir.
* Yüksək temperaturda (2200C-dən yuxarı) işləyən xüsusi təyinatlı sintetik yağlara təsirli aşqarların sintezi və onların əsasında yüksək keyfiyyətli sintetik yağ kompozisiyalarının yaradılması sahəsində aparilan tədqiqatlar nəticəsində xüsusi təyinatlı reaktiv təyyarələrin mühərrikləri üçün 2400C-də işləyən sintetik yağ kompozisiyası işlənilmişdir.
* Reaktiv yanacaqların oksidləşməyə qarşı davamlığını kəskin surətdə yaxşılaşdıran ИXПИХП-712 aşqarı işlənilmiş və sınaqlardan müsbət nəticə ilə keçmişdir.
* Keçmiş SSRİ-də tüstü əleyhinə ilk aşqar − ИXПИХП-706 aşqarı işlənilmiş və tətbiq üçün vəsiqə almışdır. ИXПИХП-706 aşqarı dizel yanacaqlarında tətbiq edildikdə, çıxan qazlarda tüstünün və kanserogen maddələrin miqdarı 50%-dən çox azalır.
* Ölkəmizin müxtəlif maşınqayırma zavodlarında metal məmulatların almaz alətlərlə kəsilməsi, habelə cilalanmasında tətbiq tapan НСKНСК-5у və AзeролАзерол seriyasından beş yağlayıcı-soyuducu maye işlənilmişdir.
* Yağlayıcı-soyuducu mayeləri və neft məhsullarını bioloji zədələnmədən qoruyan AзинАзин-1, AзинАзин-2, AзинАзин-3 və AзинАзин-4 antimikrob aşqarların sənaye istehsalı təşkil edilmişdir.
* Neft-mədən avadanlıqlarını korroziyadan və mühərrikin soyuducu sistemlərini kavitasiya nəticəsində dağılmadan qorumaq üçün korroziya inhibitorları (ИKИПГИКИПГ, ИKAНAЗИКАНАЗ və s.) yaradılmış, istehsal texnologiyası işlənilmiş və təcrübi-sənaye istehsalı təşkil edilmişdir.
* Ölkəmizin suverenliyinin ilk illərində respublikamızda aşqarlar və sürtkü materialları sahəsində vəziyyətin çox çətinləşdiyi bir şəraitdə respublikanın müxtəlif növ sürtkü yağlarına olan tələbatını ödəmək məqsədilə qısa bir müddətdə Bakı baza yağları, AKİ-də yaradılmış və istehsalı mövcud olan və həmçinin xaricdən gətirilən aşqarlar əsasında müxtəlif təyinatlı (o cümlədən xüsusi təyinatlı) dizel mühərrikləri üçün bir sıra motor yağları, müxtəlif növ nəqliyyat vasitələri üçün transmissiya yağları yaradılmış, istehsalı sənaye və təcrübi-sənaye miqyasında təşkil edilmişdir. Bunlara misal olaraq М-10B2, М-10Г2, М-14Г2, М-14В2, М-14ГБ, xüsusi təyinatlı M-16ИXП16ИХП-3 yağlarının analoqları olan yeni motor yağlarını, xaricdən gətirilmiş avtobus və mikroavtobusların istismarını təmin etmək üçün xarici analoqlara uyğun yaradılmış motor və transmissiya yağlarını göstərmək olar.
* Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin Dənizdə Neft və Qazçıxarma İstehsalat Birliyində istifadə edilən və xaricdən gətirilən M-14ГБ motor yağının yeni analoqu institut tərəfindən yaradılmış və istehsalı institutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Aşqar” Təcrübi İstehsal ilə Xüsusi Texnoloji Büroda təşkil edilmişdir.
* Bakı Məişət Kondisionerləri zavodunda işlədilən yapon yağlayıcı-soyuducu mayesini əvəz edən yeni yağlayıcı-soyuducu maye yaradılmışdır.
Sətir 525:
== Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası ==
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin “AMEA-nın Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının yaradılması” haqqında 17 oktyabr 2013-cü il tarixli, 21/3 №-li qərarına uyğun olaraq akademik Əli Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutunda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası yaradılmışdır. Şuranın sədri kimya üzrə fəlsəfə doktoru Əfsun Sucayevdir.
ŞuraŞurа gənclərin elmiеlmi pоtensialınınpоtеnsiаlının artırılmasıаrtırılmаsı məqsədi ilə mütəmadi tədbirlər həyatahəyаtа keçirirkеçirir və bu istiqamətdəistiqаmətdə təkliflərini institut rəhbərliyinə təqdim edirеdir. Gənclərin elmə marağının artırılması üçün müxtəlif stimullaşdırıcı tədbirlər – məruzə, məqalə müsabiqələri və digər intellektualintеllеktuаl layihələrlаyihələr hazırlayıbhаzırlаyıb reallaşdırır, istedadlıistеdаdlı gənclərin yaradıcıyаrаdıcı mühitinin yaxşılaşdırılmasıyахşılаşdırılmаsı istiqamətindəistiqаmətində təkliflər verirvеrir, gənclərə metоdikimеtоdiki və infоrmasiyainfоrmаsiyа yardımıyаrdımı göstərir, gənc tədqiqatçılarıntədqiqаtçılаrın əldə etdikləriеtdikləri elmiеlmi yeniliklərinyеniliklərin müxtəlif kütləvi informasiya vasitələrində və internetintеrnеt səhifələrində yerləşdirilməsiniyеrləşdirilməsini təmin edirеdir, təlim kurslarıkurslаrı, dəyirmi masalarmаsаlаr, kоnfranslarkоnfrаnslаr, seminarlarsеminаrlаr, müzakirələr təşkil edirеdir, gənclərə beynəlxalqbеynəlхаlq elmiеlmi əməkdaşlıqəməkdаşlıq istiqamətindəistiqаmətində köməklik edirеdir.
AKİ Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşəbbüsü ilə kimya üzrə elmi-tədqiqat institutları arasında ilk dəfə AKİ-də gənc alimlərin elmi müsabiqəsi təşkil olunmuşdur. İndiyə qədər iki dəfə “Ən yaxşı analitik məqalə” müsabiqəsi müvəffəqiyyətlə başa çatmış, qaliblər diplom və pul mükafatı ilə təltif edilmişdir. Bu layihənin davamı olaraq “Ən yaxşı məruzə” müsabiqəsi də keçirilir. Ümummilli lider H.Əliyevin anadan olmasının 91 illiyi ilə əlaqədar olaraq keçirilən müsabiqə AKİ-nin doktorant və dissertantları arasında uğurla yekunlaşmışdır.
Bu layihənin də məqsədi gənc alimlərin həm beynəlxalq konfranslara hazırlığını, həm də elmi tədqiqatlara marağını stimullaşdırmaqdır.
Sətir 554:
== Xarici keçidlər ==
* http://www.elm.az/az/asqarkimya/index.htm
*[http://www.elm.az AzərbaycanАzərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]
*[http://www.csl-az.com/ruindex.html AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanası]
*[http://www.dendrary.in-baku.com/ AMEA Mərdəkan Dendrarisi]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Aşqarlar_Kimyası_İnstitutu_(Azərbaycan)"