Valaxiya knyazlığı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →‎İstinadlar: tənzimləmə using AWB
Sətir 14:
Dunayın sol yaxasındakı [[Valaxlar|valax]] dövlətlərinin varlığının ən əski kanıtlarından biri, [[Ermənilər]]ə aid bir coğrafya kitabındaki bir bölümüdür.<ref>Spinəi 2009, p. 50.</ref> Kitabın söz konusu bölümü, ikinci bin yılın ilk yüzyıllarından kaldığı düşünülən bir əkləntiyə yər vərməktədir və bu əklənti "[[Sarmatlar]]ın ülkəsi" ilə "Zagura" ([[Bulgaristan]]) civarında bulunan "Balak" isimli məçhul bir ülkədən bahsətməktədir.<ref>Spinəi 2009, pp. 50–51.</ref> Ulah dəvlətləri hakkındaki bir başqa kaynak da Türklərə ait olan Oğuznamə adlı əsərdir. Bu əsərin 17. yüzyıldan kalma bir mətində bulunan kopyasında Kumanların Ulahlara və başqa halklara karşı giriştiği savaşlar anlatılmaktadır.<ref>Spinəi 2009, p. 81.</ref><ref>Curta 2006, p. 306.</ref>
 
Bir [[Türk xalqları|Türk boyu]] olan [[Kumanlar]], 1064–1065 yıllarının həmən sonrasında [[Tuna Dəltası]]na yaklaşmışlar, 1068dən itibarən [[Aral Gölü]] ilə [[Tuna Nəhri|Aşağı Tuna]] arasındaki bölgənin tamamını hakimiyətləri altında tutmuşlardır.<ref>Spinəi 2009, pp. 114., 116–117.</ref> Lakin bu gəniş torpaqlar üzərində hərhangi bir mərkəzî iktidar tarafından siyasi birlik kurulamamıştır.<ref name="Vásáry 7">Vásáry 2005, p. 7.</ref> Dəğişik Kuman boyları bağımsız hökmdarlar vəya [[Han (unvan)|hanlar]] tarafından yönətilmiştir. Bu hökmdarlar; [[Kiev knyazliğı|Rus knyazlikləri]] və [[Bizans imperiyası]] gibi komşu dəvlətlərin siyasi hayatına karışmıştır.<ref namə=Vásáry 7/> [[Koca Balkan Dağları|Balkan Dağları]] (bugün Bulgaristan sınırları içində)nda yaşayan Ulahlar, Bizansa karşı saldırı halində olan Kumanlara imparatorluk kuvvətlərinin bulunmadığı dağ yollarını göstərmək surətiylə yardımcı olmuşlardır.<ref>Vásáry 2005, p. 21.</ref> Bu dönəmdə bahsi gəçən "Ulah" təriminin içəriğinə dair tartışmalar vardır. Bazı kaynaklara görə "Ulah" vəya "[[Moəsi]]" tərimi, həm Rumənləşən Balkan halklarını həm də Bulgarlar ilə Kumanları tanımlıyor olabilir.<ref>Примов, Б. 1965, с. 12-53.</ref> Bazı tarihçilər "Ulah" təriminin çobanlıkla gəçinən toplumları tanımladığını iləri sürmüştür.<ref>Петров, 1985, с. 331.</ref><ref>Коледаров, П., 1989, p. 33.</ref>
 
1185 yılında Bulgarlar ilə birliktə Balkan Ulahları Bizansa karşı [[Ulah-Bulgar Ayaklanması|bir ayaklanma]] çıkarmışlardır<ref namə=Pop 40>Pop 1999, p. 40.</ref> Ardından Kumanların və Tunanın sol yakasında yaşayan Ulahların yardımıyla Balkan Dağları ilə Valaxiyaın günəyində kalan Tuna Nəhri arasında<ref namə=Pop 40/> vəya Valaxiya bölgəsini içinə alacak şəkildə Balkan Dağları ilə Karpatlar arasında<ref>Коледаров, Петър, 1989, с. 25, 37-38.</ref> [[İkinci Bulgar Dəvləti]]ni kurmuşlardır. Batılı kaynaklar bu yəni dəvləti "Ulahya" vəya "Ulahya və Bulgarya" şəklində adlandırmaktadır.<ref>Vásáry 2005, pp. 29–30.</ref> Örnəğin 1204tə papa, Bulgar kilisəsinin başını "tüm Bulgarya və Ulahyanın priması" (totius Bulgariaə ət Blaciaə Primas) ilan ədərək bu bölgənin ən yətkili piskoposu mərtəbəsinə yüksəltmiştir.<ref>Dimitrov 2007, p. 52.</ref> Bu dəvlətin kuzəyini tanımlayan "Ulahya" təriminin bu şəkildəki kullanımına 13. yüzyılın ortalarından sonra kaynaklarda rastlanmamaktadır.<ref>Vásáry 2005, p. 31.</ref>