Frank krallığı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 351:
Ancaq müxalifət hərəkatları barədə
olduqca az məlumatlar vardır. Karlın varisi Luinin başçılığı altında hazırlanmış imperiyanın tarixi göstərir ki, ən görkəmli qabiliyyətlərə malik olan şəxsdən belə, siyasi sistem asılı olduqda, onun yoxa çıxması ilə hökmən bu sistem üçün iflas təhlükəsi yaranır. Artıq kralın sağlığında sahil regionları normanların hədələrinə məruz qaldı. Ölümündən xeyli əvvəl, [[806]]-cı ildə Karl imperiyanı öz oğlanları arasında bölməyi planlaşdırırdı. İki böyük oğlu öldükdən sonra o, Lui
Akvitaniyalını həmimperator və yeganə vəliəhd kimi taclandırdı. Bir neçə ay sonra, [[814]]-cü ilin [[yanvar]]ında Karl vəfat etdi. Germanların ya fransızların Şarlemanın həqiqi varisi olması barədəki mübahisə orta əsrlərdən başlayaraq müasir dövrə qədər davam edir.▼
▲Akvitaniyalını həmimperator və yeganə vəliəhd kimi taclandırdı. Bir neçə ay sonra, [[814]]-cü ilin [[yanvar]]ında Karl vəfat etdi.
Napoleon özünü Şarlemanın varisi adlandırırdı. İkinci Dünya müharibəsindən sonra “Qərbi” Avropanın birləşməsi barədəki müzakirələr onun modelini dirçəldirdi. Karl haqqında populyar əfsanələr və şeirlər meydana gəldi, onların zirvəsini “Roland haqqında nəğmə” epik poeması təşkil edir. Qay Yuli Sezarın adından kayzer, çar, qeysər titulları yarandığı kimi, Karlın adından slavyan dillərində – çex dilində “kral”, polyak dilində “krol”, rus dilində “korolğ” və sairə sözlər meydana gəlmişdir
Karlın sarayında yaşayan Eynhard Şarlemanın xarakterik cəhətlərini belə təsvir edir: “O, qeyri-adi hündürlükdə olan geniş və möhkəm bədənə, lakin yaxşı proporsiyaya malik idi. Onun sifəti dəyirmi idi, gözləri canlı, saçları gümüşü və sıx idi, üzü xoş və şən idi. Oturanda və ya duranda o, yaxşı təəssürat bağışlayırdı, baxmayaraq ki, o, yoğun bədənə malik idi, boynu gödək idi, qarnı bir qədər qabağa çıxırdı, lakin bədənin yaxşı proporsiyası bunu gizlədirdi. O, möhkəm addımlarla addımlayırdı. Özünü adi adam kimi aparırdı. Ucadan danışırdı. O, yaxşı sağlamlığa malik idi, ölümündən dörd il əvvəl qızdırmadan dəfələrlə əziyyət çəkmişdi. O, ölümünə yaxın bir ayağını çəkirdi”.
Onun sarayındakı şairlərdən biri onu “rex pater Europae” – “Avropanın kral atası” adlandırmışdı. Həqiqətən də, heç kəs Avropa tarixinə orta əsrlər ərzində onun kimi bir damğa vura bilməmişdi. Böyük fransız mütəfəkkiri Şarl Monteskye isə özünün “Qanunların ruhu haqqında” dahiyanə əsərində Böyük Karla xüsusilə yüksək qiymət verir, tərifli sözlər bir növ panegirika xarakteri daşısa da, həqiqətin heç də təhrif olunması kimi qəbul edilmir. Tomas Moru düşündüklərindən daha çox oxuduqları haqqında danışmağına görə tənqid edən Monteskye, bu nəhəng sima haqqında daha çox düşündüklərini danışsa da, obyektivlikdən azacıq da olsa uzaq qaçmır, axı onun qiyməti də başlıca olaraq oxuduqlarına, tədqiqatına əsaslanır. O, Böyük Karlı erkən orta əsrlərin qəhrəmanı və əfsanəvi şəxsiyyəti, həm də Qərbi Avropada ilk xristian dövlətinin yaradıcı hesab edir. Çünki Karl həqiqətən də xristian dəyərlərinə əsaslanan dövlət qurmağa səmimi qaydada cəhd etmişdi. İcma adətləri əsasında deyil, həqiqət ruhunda qanunlar təsis etmişdi. O, hesab edirdi ki, dövlətin möhkəmliyi, tabeliyə əsaslanan hakimiyyətin gücündən asılı olduğu kimi, həm də▼
▲Napoleon özünü Şarlemanın varisi adlandırırdı. İkinci Dünya müharibəsindən sonra “Qərbi” Avropanın birləşməsi barədəki müzakirələr onun modelini dirçəldirdi. Karl haqqında populyar əfsanələr və şeirlər meydana gəldi, onların zirvəsini “Roland haqqında nəğmə” epik poeması təşkil edir. Qay Yuli Sezarın adından kayzer, çar, qeysər titulları yarandığı kimi, Karlın adından slavyan dillərində – çex dilində “kral”, polyak dilində “krol”, rus dilində “korolğ” və sairə sözlər meydana gəlmişdir<ref name="500"/><ref name="500"/>.
▲bu nəhəng sima haqqında daha çox düşündüklərini danışsa da, obyektivlikdən azacıq da olsa uzaq qaçmır, axı onun qiyməti də başlıca olaraq oxuduqlarına, tədqiqatına əsaslanır. O, Böyük Karlı erkən orta əsrlərin qəhrəmanı və əfsanəvi şəxsiyyəti, həm də Qərbi Avropada ilk xristian dövlətinin yaradıcı hesab edir. Çünki Karl həqiqətən də xristian dəyərlərinə əsaslanan dövlət qurmağa səmimi qaydada cəhd etmişdi. İcma adətləri əsasında deyil, həqiqət ruhunda qanunlar təsis etmişdi. O, hesab edirdi ki, dövlətin möhkəmliyi, tabeliyə əsaslanan hakimiyyətin gücündən asılı olduğu kimi, həm də
təbəələrin sədaqətindən, onların etimadından və məhəbbətindən asılıdır. Əgər gələcək hökmdarlar da Böyük Karldan nümunə götürsəydilər, onda xalqların həyatı, heç şübhəsiz, xoşbəxtlik naxışları ilə bəzənərdi<ref>{{cite web |url=http://www.lvmh.com/news-documents/press-releases/excellent-performance-of-lvmh-in-2014/|title=LVMH press release|accessdate=1 December 2015 |publisher=LVMH.com}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.kering.com/en/finance/group/group-key-figures#anchor0|title=Kering web site key figures|accessdate=1 December 2015}}</ref>.
| |||