QULAQ: Redaktələr arasındakı fərq

}}

[[Şəkil:Gulag Location Map.svg|400px|thumbnail|right|[[1923]]-[[1961-ci il]]lərdə mövcud olmuş QULAQ düşərgələrinin xəritəsi.]]

 

QULAQ, ''Гла́вное управле́ние лагере́й'' ('''Baş Düşərgə İdarəsi''') üçün akronim idi. Bu, ''Гла́вное управле́ние исправи́тельно-трудовы́х лагере́й и коло́ний'' ('''İslah Əmək Düşərgələri Baş İdarəsi''') rəsmi adının qısa forması idi. İlk dövrlərdə Dövlət Siyasi Bürosu, sonralar [[NKVD]] və son illərdə isə Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən idarə olunurdu. İlk islah əmək düşərgələri, inqilabdan sonra [[1918-ci il]]də yaradılmışdı və [[1919-cu il]]in [[15 aprel]]ində məcburi əmək düşərgələrinin yaradılması haqqında olan dekretlə qanuniləşdirildi.

Təxminən 14 milyon insan, [[1929-cu il]]dən [[1953-cü il]]ə qədər QULAQ əmək düşərgələrində olmuşdur. 6-7 milyondan çox insan, [[SSRİ]]-nin uzaq ərazilərinə sürgün olunmuşdur.<ref name="ConquestGRZ">Robert Conquest in [http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf "Victims of Stalinism: A Comment."] ''Europe-Asia Studies,'' Vol. 49, No. 7 (Nov., 1997), pp. 1317-1319 states: "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4-5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year'</ref> Bəzi hesablamalara əsasən, düşərgələrdəki insanların ümumi sayı, 1934-cü ildə 510,307 nəfər idi, lakin bu rəqəm artıq 1953-cü ildə 1,727,970 nəfər idi.<ref name="GRZ"/> Digər hesablamalara əsasən, [[1953-cü il]]in əvvəlində məhbusların ümumi sayı, 2.4 milyondan çox idi. Bunların 465.000 nəfəri, siyasi məhbus idi.<ref>"Repressions". Publicist.n1.by. Retrieved 2009-01-06.</ref> Sovet düşərgələri sisteminin təhlili, QULAQ və [[Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə]] arasında formal fərqlənməni qəlizləşdirirdi. [[Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə]], [[İkinci dünya müharibəsi]] dövründə və ondan sonra [[SSRİ]]-də hərbi əsirlər üzrə [[NKVD]]-nin şöbəsi idi. Çox cəhətlərdə QUPVİ sistemi, QULAQ-a oxşar idi.<ref>{{cite web|url=http://www.h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=9539851382536|title=H-Net Reviews|publisher=}}</ref> Əsas fərqləndirici xüsusiyyət, [[Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə]]nin düşərgələrində [[katorqa]]ya məhkum olunmuş cinayətkarların olmaması idi. Başqa hallarda isə oxşarlıqlar var idi: gərgin əmək, zəif qidalanma, yaşayış şəraiti və yüksək ölüm faizi.<ref>http://www.memo.ru/HISTORY/POLAcy/g_3.htm</ref>

 

 

Sovet arxiv məlumatına əsasən, 1.053,829 insan [[1934]]-[[1953-cü il]]lərdə QULAQ-da ölmüşdü ([[1919]]-[[1934-cü il]]lər dövrünə aid arxiv məlumatı yoxdur).<ref name="GRZ"/> Bəzi müstəqil hesablamalara görə, [[1929]]-[[1953-cü il]]lərdə 1.6 milyon insan ölmüşdü,<ref name="Rosefielde7677">[[Steven Rosefielde]]. ''[[Red Holocaust (2009 book)|Red Holocaust]].'' [[Routledge]], 2009. ISBN 0-415-77757-7 pg. 67 ''"...more complete archival data increases camp deaths by 19.4 percent to 1,258,537"''; pg 77: ''"The best archivally based estimate of Gulag excess deaths at present is 1.6 million from 1929 to 1953." ''</ref> lakin 10 milyona qədər olduğu da ehtimal edilir.<ref>Robert Conquest, Preface, ''The Great Terror: A Reassessment: 40th Anniversary Edition'', Oxford University Press, USA, 2007. p. xvi</ref>