Zəngibasar rayonu: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k clean up using AWB
Sətir 1:
{{Rayon məlumat qutusu
|status = Rayon
|Rayon adı = Zəngibasar rayonu
|Şəkil =
Sətir 22 ⟶ 23:
== Haqqında ==
 
İlk dəfə [[1937]]-ci il, dekabrın 31-də, ikinci dəfə isə [[1969]]-cu il yanvarın 14-də yaradılıb. Rayon mərkəzi Uluxanlı (dəyişdirilmiş adı Masis) rayonudur. Rayon mərkəzindən [[İrəvan]] şəhərinə olan məsafə 20 &nbsp;km-dir. <ref>[https://web.archive.org/save/http://www.ebooks.az/download/pe14UjKT.pdf PDF versiyası]. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: [[İbrahim Bayramov|İ. M. Bayramov]]; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2</ref>
 
Rayonun indiki ərazisi 428-640-cı illərdə Ararat qəzasının tərkibində, VII-XI əsrlərə qədər ərəb işğalı altında olmuşdur. XI əsrdən Səlcuq türklərinin, 1230 – cu ildə monqol-tatarlarının tabeliyində olmuşdur. XVI əsrdən Çuxur Səd bəylərbəyliyinin, XVIII əsrdən XIX əsrin əvvəllərinə kimi [[İrəvan xanlığı]]nın tərkibinə, XlX əsrdən XX əsrin 20-cı illərinə qədər [[İrəvan quberniyası]]nın İrəvan qəzasının tərkibinə daxil edilmişdir. <ref>Ermənistan Sovet Ensiklopediyası, VI c., İrəvan, 1980, s.269</ref>
 
[[Zəngibasar mahalı]] özünün Uluxanlı (sonradan Zəngibasar və Əzizbəyov adına məktəb) məktəbi ilə Azərbayan tarixində mühüm yer tutur. [[1887]]-ci ildə [[Cəlil Məmmədquluzadə]] bu məktəbdə işləmək üçün təyinat almış və uzun müddət burada çalışmışdır.
Sətir 38 ⟶ 39:
[[Şəkil:Argavand Tower Rear.JPG|thumb|250px|right|Rayon ərazisində yerləşən [[Qaraqoyunlular]] dövrünə aid [[Pir Hüseyin türbəsi (İrəvan)|Pir Hüseyin türbəsi]]]]
 
XIX əsrin əvvəllərində [[İrəvan xanlığı]] 15 mahaldan – [[Qırxbulaq]], [[Zəngibasar]], [[Gərnibasar]], [[Vedi]], [[Şərur]], [[Sürməli]], [[Dərəkənd-Parçanis]], [[Səədli]], [[Talın]], [[Seyidli-Axsaqqallı]], [[Sərdarabad]], [[Körpübasar]], [[Abaran]], [[Dərəçiçək]] və [[Göyçə]] mahallarından ibarət idi. Xanlığın mərkəzini – [[İrəvan]] şəhərini [[1804]]-[[1813]]-cü illərdə ruslar ələ keçirmək üçün iki dəfə cəhd göstərmişdilərsə də, buna nail olmamışdılar.
 
[[1828]]-ci ildə [[Rusiya]] ilə [[İran]] arasında imzalanan [[Türkmənçay müqaviləsi]]nə əsasən Şimali Azərbaycanın [[Naxçıvan]] və [[İrəvan xanlığı|İrəvan xanlıqları]] ərazisində Erməni vilayəti təşkil edilmişdir. Cəmisi 25 min erməninin yaşadığı həmin ərazilərə [[İran]] və [[Türkiyədən]] kütləvi surətdə ermənilər köçürülmüşdü ki, vilayətin etnik tərkibi ermənilərin say üstünlüyü ilə nəticələnsin və bununla da erməni vilayətinin inzibati-ərazi bölgüsü möhkəmləndirilsin.