Uzunbığlar: Redaktələr arasındakı fərq

{{Takson

| aləmi = Heyvanlar

| şəkil = Fúzač_alpský_Rosalia_longicorn_(cropped).jpg

}}

 

== Ümumi xüsusiyyətlər ==

Uzunbığ böcəklərin sürfələri başqa böcəklərin sürfələrindən asanlıqla seçilir. Sürfələrin bədəni yoğun, uzunsov-silindrşəkilli olub, 12 buğumdan ibarətdir. Baş, döş və qarıncıq hissələrindən ibarət olan bədənin baş hissəsi tünd rəngdə, yerdə qalan hissələr isə ağ və ya sarımtıl olur. Başdan sonrakı üç buğum sürfənin döşünü, 9 buğum isə qarıncıq hissəsini təşkil edir. Sürfənin başı möhkəm, tünd rəngdə olub, xitin örtüklə örtülmüşdür.

Uzunbığ böcək sürfələrinin birinci yeddi qarın buğumlarının və çox zaman orta və arxa döşlərin buğumlarının üst və alt tərəflərində döyənəyə oxşar qaba çıxıntılar yerləşmişdir ki, onlar vasitəsilə sürfələr hərəkət edir. Sürfə bədəninin yan tərəflərində 9 cüt kiçik qara ləkələr şəklində tənəffüs dəlikləri yerləşmişdir.

 

Uzunbığ böcəklərdə cinsi dimorfizm yaxşı inkişaf etmiş, erkək və dişi fərdlər öz xarici görünüşlərinə görə asanlıqla fərqlənirlər. Dişi fərdlərin bədəni erkəklərə nisbətən iri və enli olur. Qanadüstlükləri qismən təpə tərəfə daralmış, qarın hissəsi isə iri olur. Erkək fərdlərin bığları dişilərinkinə nisbətən uzundur, gözləri isə yaxşı inkişaf etmişdir. Bəzi növlərin erkəklərində üst çənə daha yaxşı inkişaf edərək (Prioninae yarımfəsiləsində) dişi fərdlərinkindən asanlıqla seçilir. Bir çox uzunbığ böcəklərin ön bel hissəsində cinsi dimorfizm daha aydın nəzərə çarpır. Belə ki, erkək fərdlərin ön beli nəinki öz forma və böyüklüyünə görə dişilərinkindən fərqlənir, hətta onun üzərində olan naxışlar belə müxtəlif olur. (məs. Rhaesus cinsində). Erkəklərin qanadüstlükləri dar və uzun olur. Bir sıra növlərdə qanadüstlükləri erkək və dişi fərdlərdə müxtəlif rəngdə ola bilər. (məs. Leptura cinsində). Kökyeyən uzunbığ böcəklərdə (Dorcadion cinsi) isə bununla yanaşı, qanadüstlüyündəki haşiyələrin müxtəlif olması da nəzərə çarpır. Bəzi növlərdə ön döşün üzərində olan naxışların müxtəlifliyi ilə də erkək fərdləri dişilərdən asanlıqla ayırmaq mümkündür. (məs.Prioninae yarımfəsiləsi)

Erkək böcəklərin qabaq ayaqları dişilərin ayaqlarına nisbətən uzun olur və bəzi növlərdə bud üzərində olan qılların sayı adətən dişilərdə iki, erkəklərdə isə bir ədəd olur. (məs.Leptura cinsinin bəzi növlərində). Bundan başqa erkək və dişi fərdlər baldır, pəncə və ayaqlarının quruluşları ilə də bir-birindən fərqlənirlər.

==Yarımfəsilələri==

*''[[Anoplodermatinae]]''

== Ədəbiyyat ==

# N.H.Səmədov. Azərbaycanın uzunbığ böcəkləri. Bakı, Elm, 2010.

 

== Xarici keçidlər ==

* [http://www.cerambycidae.ru/ Ural Uzunbığları] {{ref-ru}}

* [https://anl.az/el/Kitab/2016/qa_nmrch.pdf Naxçıvan Muxtar Respublikasında çəyirdəkli meyvə ağaclarına zərər verən həşəratlar və onların entomofaqları]