Moskva uğrunda döyüş: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
KaraBakh (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
KaraBakh (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 91:
 
Cənubda almanların 2-ci tank ordusu [[Tula]] istiqamətində hücumu heç bir müqavimətə rast gəlmədən davam etdirdi. Çünki, Mojaysk müdafiə xətti bura qədər uzanmırdı və buna görə də həmin istiqamətdə hücumun qarşısını ala biləcək Sovet qoşunları yox idi. Buna baxmayaraq, pisləşən hava şəraiti, yanacaq problemləri, zədələnmiş yollar və körpülər almanların hücumunu ləngitdi ki, bu da Quderianın rəhbərlik etdiyi alman qoşunlarının 26 oktyabra qədər Tula şəhəri ətrafına çatmağına imkan vermədi.<ref>Guderian, pp. 329–30.</ref> Almanların ilkin hücum planına görə onlar Tulanı tezliklə ələ keçirdikdən sonra cinah hücumu ilə Moskva ətrafına çıxmalı idilər. 29 oktyabrda almanların Tula şəhərinə ilk hücumu Sovet qoşunlarının 50-ci Ordusu və mülki könüllülər tərəfindən dayandırıldı.<ref>Zhukov, tome 2, pp. 23–5.</ref> 31 oktyabrda alman ordusunun yüksək komandanlığı lojistik təchizat problemləri aradan qaldırılana və hava şəraiti normallaşana qədər bütün hücum əməliyyatlarını təxirə salmaq haqqında qərar qəbul etdi.
 
== Vermaxtın Moskva istiqamətində hücumu (1 noyabr – 5 dekabr) ==
Oktyabrın sonlarına qədər alman qüvvələri artıq taqətdən düşmüş vəziyyətdə idi. Belə ki, onların maşınlarının yalnız üçdə bir hissəsi işlək halda idi, həmçinin isti geyim də daxil olmaqla, digər qış təchizatının cəbhə xəttinə çatdırılmasında problemlər mövcud idi. 1939-cu ildə [[Varşava]]<nowiki />nın işğalının almanlara baha başa gəlməsindən sonra, onlar bu cür böyük şəhərlərə güclü piyada qüvvələri dəstəyi olmadan birbaşa tanklarla daxil olmağı çox riskli sayırdı.<ref name="GlantzTTG">Glantz, chapter 6, sub-ch. "To the Gates", pp. 80ff.</ref>
 
[[Qırmızı Ordu]] və mülki əhali arasında ruh yüksəkliyini daha da artırmaq məqsədilə Stalin, 7 noyabr tarixində (İnqilab günü) [[Qırmızı meydan]]<nowiki />da ənənəvi hərbi paradın keçirilməsini əmr etdi. Hərbi paradda iştirak edən Sovet qoşunları [[Kremlin]] binasının qarşısından keçərək birbaşa cəbhəyə yola düşdü. Bu parad cəbhə xəttində davam edən Sovet müqavimətini simvolik cəhətdən nümayiş etdirdi və növbəti illərdə baş vermiş döyüş əməliyyatlarına da psixoloji təsir göstərdi. Bu cəsur göstəriyə baxmayaraq, Qırmızı Ordunun mövqeləri təhlükəli vəziyyətdə qalmaqda davam edirdi. Baxmayaraq ki, Sovet rəhbərliyi gözlənilən alman hücumuna qarşı [[Klin]] və [[Tula]] şəhərlərini yüz minə yaxın yeni qüvvə ilə gücləndirmişdi, bununla belə, Sovet müdafiəçiləri rəqibə nisbətən zəif hesab olunurdu. Buna baxmayaraq, Stalin alman mövqelərinə doğru bir neçə preventiv əks-hücumlar təşkil etməyi tapşırırdı. [[Georgi Jukov|Jukov]] isə onun bu qərarına etiraz edərək əlində olan bütün ehtiyatın tükənəcəyindən narahatlığını ifadə edirdi.<ref>Zhukov, tome 2, p. 27.</ref> [[Vermaxt]] bu cür Sovet əks-hücumlarının əksər hissəsini dəf etməyi bacardı. Yeganə uğur kimi Moskvanın qərbində yerləşən Aleksino şəhəri yaxınlığında baş tutmuş döyüşdə Sovet tanklarının alman 4-cü ordusuna ciddi itkilər verməsini qeyd etmək olar. Həmin döyüş zamanı almanların tank əleyhinə silahlara sahib olmamasına görə onlar yeni və yaxşı müdafiə olunan Sovet [[T-34]] tanklarını dayandıra bilməmişdilər.
 
[[Şəkil:Poster Defend Moscow.jpg|thumb|upright|Əhalini Moskvanı müdafiə etməyə səsləyən Sovet afişası]]
 
31 oktyabrdan 13 noyabra qədər [[Vermaxt]] yüksək komandanlığı Moskva istiqamətində ikinci hücumu təşkil etmək məqsədli hazırlıqlarına fasilə verdi. Almanların bu istiqamətdə əsas zərbə gücü hesab olunan Mərkəz Ordu Qrupu hələ də güclü hərbi birləşmə hesab olunsa da, aramsız döyüşlər onun döyüş qabiliyyətini aşağı salmışdı. Almanlar Sovet rəhbərliyinin şərqdən cəbhə xəttinə gətirdiyi yeni qüvvələrdən xəbərdar olsa da, Sovet tərəfinin döyüşlər ərzində verdiyi çoxsaylı itkilərə görə onların güclü müdafiə təşkil edə biləcəyini gözləmirdi.<ref>Klink, pp. 574; 590–592</ref> Lakin, oktyabr ayındakı vəziyyətə nisbətən, Sovet motoatıcı divizionları daha əlverişli müdafiə mövqeləri ələ keçirməyə nail olmuşdu. Sovet qoşunları cəbhənin əksər hissəsində çoxqatlı müdafiə sistemi qurmağa nail olmuşdular və ikinci eşalon müdafiə mövqelərində ən azı iki atıcı divizion yerləşdirmişdilər. Artilleriya dəstəyi təmin olunan mühəndis-istehkam qrupları alman qoşunlarının hücumunun gözlənildiyi əsas yollarda mövqe tuturdu. Həmçinin, cəbhədən arxada döyüş üçün əlverişli bir neçə Sovet ordusu da mövcud idi. Son olaraq onu da qeyd etmək lazımdır ki, Sovet qoşunları, xüsusilə zabitlər indi daha təcrübəli idi və hücum üçün daha yaxşı hazırlanmışdılar.
 
15 noyabr 1941-ci ilə qədər şaxtanın təsirindən yer dondu ki, bu da palçıq problemini həll etdi. 51 diviziondan ibarət zirehli alman qoşunları hücuma keçərək, Moskvanın mühasirəyə alınması hədəflərinə çatmaq üçün paytaxtın şərqində yerləşən [[Noqinsk]] şəhərində əlaqə qurmalı idilər. Bu məqsədə çatmaq üçün almanların 3-cü və 4-cü tank qrupları Volqa su anbarı və Mojaysk arasında qüvvələrini toplamalı və Sovet 30-cu ordusunu keçərək Klin və [[Solneçnoqorsk]]<nowiki />a çatmaqla paytaxtı şimaldan mühasirəyə almalı idi. Cənubda, 2-ci tank ordusu Tulanı keçərək, hələ də Sovet qoşunlarının nəzarəti altında olan [[Kaşira]] və [[Kolomna]]<nowiki />ya hücuma keçməli, daha sonra şimala doğru cinah hücumu təşkil etməklə Noqinskdə digər alman qoşunları ilə birləşməli idi. 4-cü alman piyada ordusu isə mərkəz istiqamətdən irəliləyərək cəbhə xəttindəki Sovet qoşunlarını geriyə doğru sıxışdırmalı idi.
 
== Həmçinin bax ==