Korporatizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 5:
Korporatizm, liberal bazar iqtisadiyyatı şəraitində, kapitalizmin axsayan cəhətlərinə düzəliş verilməsi və yaratdığı problemləri minimuma endirmək, yaxud tamamilə aradan götürmək üçün əmək qüvvəsi (işçilər) ilə kapitalistlər arasında könüllü bir iş birliyinə əsaslanan iqtisadi sistem kimi qeyd edilə bilər. 1881-ci ildə korporatizmlə bağlı araşdırma aparan sosioloq və iqtisadçılardan ibarət elmi-tədqiqat qrupu yekunda ona bu cür tərif vermişdir: "Korporatizm dövlətin və xalqın ortaqlığına söykənən, işçi qüvvəsi və sərmayəyə nəzarət edə bilməsi və yönləndirə bilməsi üçün insanları sosial funksiyalarına görə qruplaşdıran düşüncə sistemidir"
Korporatizmi daha yaxşı anlamaq üçün korporatizmin əsas ünsürü olan gildiyalarının tarixi inkişafına, hansı şəraitdə ortaya çıxdığına, zaman içərisində necə bir hal aldığına və sənayeləşmə
dövründəki mövqeyinə diqqət yetirməyimiz lazımdır: Gildiyaların müəyyən çalarlarına qədim Roma imperiyasında da, hətta müasir dönəmimizdə də rast gəlmək mümkün olsa da, gildiya anlayışının mahiyyətinə tam varmaq üçün orta əsrlərdəki gildiya sistemini nəzərdən keçirmək lazımdır:
Orta əsrlərdə gildiyaların əsas məqsədi eyni peşə üzrə çalışan şəxsləri bir dam altında toplayaraq həmrəylik yaratmaqdan ibarət olub. Qiymətlərin tənzimlənməsi, xammalın təhcizatı, istehsa normalarının və standartlarının müəyyənləşdirilməsi və istehlakçının, güclü rəqabət mühiti şəraitində istehsalçının qorunması gildiyaların səlahiyyətində və nəzarətində idi. Onu da qeyd etmək
yerinə düşərdi ki, bu gildiyalar təkcə iqtisadi sferada yox, eyni zamanda sosial sferada da həmrəyliyə əsaslanıb. Belə ki, gildiyaya üzv olanlardan toplanan ianələr ilə peşə (məslək) qruplarındakı imkansızlara, ehtiyacı olanlara köməklik edilirdi. Bundan başqa, bu gildiyalar təkcə özləri ilə yetinməyib, əhalinin kasıb təbəqəsinin də müəyyən sosial ehtiyaclarını qarşılayır, yerli idarəetmə
orqanları və hökumət ilə əlaqədə olub, gildiya üzvlərinin problemlərini həll etməsi ilə bağlı bu orqanları xəbərdar və təşviq edirdi. Qısaca desək, dövlət ilə toplum arasında əlaqə▼
▲orqanları və hökumət ilə əlaqədə olub, gildiya üzvlərinin problemlərini həll etməsi ilə bağlı bu
mexanizmi rolunu oynayırdı.
Göründüyü kimi, bəhs etdiyimiz dövrdə gildiyalar cəmiyyətdə və dövlətin idarəedilməsində kifayət
qədər samballı mövqeyə malik olub. Lakin feodalizmin çöküşündən sonra sənayeləşmə ilə bərabər inkişaf edən kapitalizm, azad ticarət ilə iqtisadiyyatın qlobal xarakter alması, fabrik və zavodların
istehsalı əllərinə keçirməsi gildiyaların mövqeyinə ciddi zərbə vurdu. Beləliklə, getdikcə dərinləşən
Sətir 597 ⟶ 580:
Bir rejimin faşist korporatist adlandırıla bilməsi üçün o rejimin ideologiyasının millətçilik olması və
millətin mənafeyini hər şeydən üstün tutması
ya kasıbların deyil, millətin bütün təbəqələrinin rifahını təmin etməyi qarşısına məqsəd
| |||