Azərbaycanda bədii keramika sənəti: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 10:
== Qara rəngli keramika ==
[[File:Cilalı küpə, Mingəçevir.JPG|thumb|200px|left|Qaracilalı gil küpə]]
Alimlər qədim dövr Azərbaycan dulusçuluğunu iki böyük hissəyə bölürlər. Bunlardan birincisi, qırmızı gil keramika, ikincisi, cilalanmış qara rəngli keramikadır.<ref>{{cite web| url = http://intangible.az/front/az/aboutExample/21859| first = | last = | title = Keramika| date = | publisher = www.intangible.az | work = | archiveurl = | archivedate = }}</ref> Qədim dulusçuluq məmulatlarının qırmızı və qara rəngdə olmasının sirrini ilk dəfə [[Türkiyə|Türkiyənin]] dulusçuluq sənəti üzrə araşdırıcısı Nuru paşa açdı. İndi artıq məlumdur ki, gil qablar kürədə bişərkən, gilin tərkibində olan dəmir duzları istiliyin təsiri nəticəsində dəmir oksidinə çevrilir. Dəmir oksidləri isə bişmiş qablara qırmızı, çəhrayı, qəhvəyi, sarımtıl qırmızı rənglər verir. Qədim dulusçular gil qabları bu rənglərdən azad edib, onlara qara və boz rənglər vermək üçün texnoloji üsul axtarıb tapmışlar. Onlar bu üsulu kəşf edərkən fiziki qanuna, maddələrin istidən genişlənib, soyuqdan sıxılması qanununa əsaslanmışlar.
Cilalanmış qara rəngli keramikanın yayılma ərazisi daha geniş olmuşdur. Bu tip keramikanın inkişafı eneolit dövründə başlayıb tunc dövründə ən yüksək zirvəsinə çatmışdır. Bu cür keramikaya [[Xanlar]], [[Mingəçevir]], [[Daşkəsən]], [[Qazax]] və s. bölgələrin ərazisində tez-tez təsadüf edilir. Bu keramikadan düzəldilmiş qab-qacaqlar öz formalarından daha çox üzərindəki bəzəkləri ilə diqqəti cəlb edir. Arxeoloqlarımız bu tip keramika nümunələri üzərində rast gəlinən naxış elementlərinin adi bəzək deyil, qədim yazı növləri (piktoqram) olduğu fikrini də irəli sürmüşlər. Qazax bölgəsinin Babadərviş adlı qədim yaşayış məskənindən bu tip yazılı qablar xüsusi ilə çox tapılmışdır. Qara keramika üzərində rast gəlinən müxtəlif mahiyyətli şəkil, naxış nümunələri o dövrdə əsasən iki üsulda icra olunurdu. Bunlardan biri cızma, o birisi isə inkrustasiya idi. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, qara keramika mədəniyyəti bu dövrdə tək Şimali Azərbaycanda yox, [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində də öz yüksək inkişaf mərhələsini keçirmişdir.
| |||