Neapol krallığı: Redaktələr arasındakı fərq

|yerli_dildəki_adı = '''Regno di NapoliNeapol'''

|rəsmi_adı = NapoliNeapol Krallığı

|paytaxt = [[NapoliNeapol]]

'''NapoliNeapol Krallığı''' — İtalyan yarımadasının cənubunda, [[NapoliNeapol]]də qurulmuş bir dövlətin müasir adıdır. Zamanında səhv olaraq Siciliya Krallığı adı ilə tanınırdı. Çünki NapoliNeapol Krallığı [[Siciliya]] adasında [[1282-ci il]]də çıxan Siciliya Vesperləri adlı bir üsyan nəticəsində Neapol Krallığınin Siciliya Krallığından ayrılması ilə ortaya çıxmışdı. NapoliNeapol Krallığının olduğu dövrdə bu krallıq ya [[İspan]] və ya [[Fransız]] əsilli bir kral tərəfindən idarə edilmişdir.

==Anju sülaləsinin hakimiyyəti altında NapoliNeapol Krallığı==

Bu dövlət rəsmən Siciliya Krallığı olsa da, ümumiyyətlə paytaxtı olan NapoliNeapol şəhərinə görə NapoliNeapol Krallığı (İtalyanca: Regno di NapoliNeapol) kimi tanınır. Karlo və Anju xanədanına daxil olan hökmdarlar (yəni Neapol Kralı I Karlo, Neapol Kralı II Carlo, NapoliNeapol Kralı Roberto və NapoliNeapol kralı I Giovanna) Siciliya uzərindəki haqlarından əl çəkməyib [[1373-cü il]]ə qədər iki dövlət arasında müharibə vəziyyətini davam etdirdilər. I Giovannanın səltənəti zamanı Macarıstanda hökm sürən Anju sülaləsi kralı olan Böyük Louis NapoliNeapol Krallığını bir neçə dəfə işğal etdi və I Giovanna NapoliyəNeapolyə ancaq [[1352-ci il]]də qayıtdı.

Kraliça I Giovanna uşaqsız olduğu üçün Anju sülaləsinin NapoliNeapol Krallığı üzərindəki haqqının sonda itməsinə yol açdı. Özünə varis olaraq Anju hersoqu I Luigi seçdi və beləliklə taxta keçmək hüququ olan Durazzo Drac prensi olan əmioğlusunun qanuni haqqını rədd etmiş oldu. Anju sülalə haqları iki yerə (Valois-Anju və Anju-Durazzoya) ayrılmış oldu və bu iki Anju sülaləsi nümayəndələri bundan sonra bir-birilə NapoliNeapol Krallığını əldə etmək üçün mübarizəyə girişdilər. [[1382-ci il]]də Durazzo prensi NapoliniNeapolni əlinə keçirib, kraliça I Giovannanı öldürdüb krallıq taxtına keçdi. 1382-1386-cı illərdə hakimiyyətdə oldu (sonra 1385-1386-cı illərdə Macarıstanlı II Karlo olaraq Macarıstan Kralı olaraq hakimiyyətdə oldu).

Anju-Durazzo nəslindən oğlu Napollili Ladislao 1386-1414-cü illərdə NapoliNeapol kralı oldu, amma 1389-cu ildə Valois-Anju sülaləsindən II Luigi 1389-1399-cu illər arasında, de-fakto NapoliNeapol kralı olub. Sonra Anju-Durazzo sülaləsindən NapoliNeapol kralı I Carlonun qızı və NapoliNeapol kralı Ladislaoinin bacısı NapoliNeapol kraliçası II Giovanna 1414-1435-ci illərdə taxta keçdi. II Jeanın da varisi olmurdu və müvafiq Aragon kralı V Alfonso, Anjulu II Luigi və onun qardaşı Valois-Anju nəslindən Anjulu Renatoyi varis seçdi. [[1435-ci il]]də ölərkən NapoliNeapol Renato NapoliNeapol kralı oldu.

Anjulu NapoliNeapol kralı I Renato müvəqqəti olaraq Anju sülaləsinin ikiyə bölünmüş sülalələrini birləşdirib və [[1442-ci il]]ə qədər hökm sürdü. Amma davamlı olaraq, Aragon, Mayorka, Siciliya və Barselona kralı olan Aragonlu Alfonso ilə döyüşmək məcburiyyətində qaldı. Alfonso 1442-ci ildə NapoliNeapol Krallığını ələ keçirib Aragon Krallığı, Siciliya Krallığı və NapoliNeapol Krallığını tək başına şəxsi idarəsi altına aldı.

==İspan Aragon sülaləsi hakimiyyəti dövründə NapoliNeapol Krallığı==

Alfonso [[1458-ci il]]ə qədər bu krallıqda hakimiyyətdə oldu. 1458də oldugu zaman Aragon xanədanından oğlu II Juan Aragon kralı və Siciliya kralı oldu, amma NapoliNeapol Krallığı oğulluğu olan və Don Ferrento kimi tanınan NapoliliNeapolli I Ferdinanda keçdi.

[[1494-cü il]]də Don Ferrento oldu. Anju sülaləsinin NapoliNeapol Krallığı taxtına olan varislik hüququnu elan edən Fransız kralı VIII Karl İtalyaya istilaya başladı. VIII Karlın atası [[1481-ci il]]də kral Renenin qardaşı oğlu olunca Anju sülaləsinin hüquqi varisi olmusdu.

[[1495-ci il]]də VIII Karl NapoliniNeapolni ələ gecirib Aragon xanədanından NapoliliNeapolli II Alfonsonu NapolidənNeapoldən qaçırtdı. Lakin bir il sonra İspanya kralı Aragonlu [[II Ferdinand (Araqon kralı)|II Ferdinand]]ın II Alfonsonun qardaşı oğlu olan Ferantinoya dəstək verməsi səbəbindən NapolidənNeapoldən geri çəkildi. Ferantino təkrar NapoliNeapol Krallığı taxtına çıxdı. Amma [[1496-cı il]]də ölüncə yerinə əmisi olan NapoliNeapol kralı [[II Ferdinand (Araqon kralı)|II Ferdinand]] kral oldu. Fransiılar bunu qanuni saymadılar və NapoliNeapol Krallığı taxtına haqqları iddiyasını davam etdilər. [[1501-ci il]]də Fransızlar və İspanyalılar Aragonlu [[II Ferdinand (Araqon kralı)|Ferdinand]]ın krallığını ikiyə ayırıb NapoliNeapol Krallığı haqqını buraxması ilə anlaşmaqda ikən bu anlaşma baş tutmadı. 1501-ci ildə Aragon İspaniyası və [[Fransa]] arasinda müharibə başladı. [[1504-cü il]]də bu müharibə İspaniyalıların və [[II Ferdinand (Araqon kralı)|Ferdinand]]ın qalibiyyəti ilə sona çatdı. Beləliklə NapoliNeapol Krallığının Aragon sülaləsi idarəsində qalması tərəflər arasında qəbul edilmişdir.

Ondan sonra uzun zaman NapoliNeapol Krallığı Fransa və İspaniya arasındakı çəkişmələrə davamlı olaraq mərkəz oldu. Amma bu qəbil NapoliNeapol Krallığı üzərindəki İspaniya nəzarəti heç buraxılmadı və Fransızlardan haqq tələbləri getddikcə zəif təməllərə əsaslanmağa başladi. 1559-cu ildə Cateu-Cambresis müqaviləsi ilə Fransızlar NapoliNeapol Krallığı üzərindəki iddialarından tamamilə vaz keçdilər.

[[1557-ci il]]də London müqaviləsi ilə [[İtaliya]]nın mərkəzində (idiki şimali Toskanyada) [[İspaniya]]ya bütövlükdə baglı Stato dei Presidi adlı yeni bir bölgə dövləti yaradıldı və bu dövlət NapoliNeapol Krallıgının bir parçasi olaraq İspaniya adına idarə edilməyə başlandı.

==Napoleon Bonapart və NapoliNeapol Krallığı==

IV Ferdinando [[1805-ci il]]də [[Napoleon Bonapart]]a qarşı qurulan Üçüncü Koalisiyaya qoşuldu. [[1806-cı il]]də Napoleon Bonapart koalisiya qoşunlarına qarşı Austerlitz müharibəsində və NapoliNeapol Krallığı ordusuna qarşı Campo Tenese müharibəsind qəti qələbələr qazandı. NapoliNeapol Krallığını ələ keçirdən Napoleon qardaşı İosif Napoleonu I Jozef adı ilə NapoliNeapol kralı olaraq səltənət keçirdi. 1808-ci ildə isə İosif Napoleon Napoleonun İspaniya səfəri və bu ölkənin istilası nəticəsində İspaniya kralı oldu. Napoleon bacısı Karolina Napoleon və onun əri olan Marşal Joachim Muratı İkinci Siciliya kralı ünvanı və Kral Joachim adı ilə hökmdar təyin et.

Bu zaman IV Ferdinando Siciliya Krallığı hökmdarı da olaraq Siciliyaya keçdi, amma qanuni Neapol kralı olduğu iddiasını davamlı olaraq qorudu. Murat bir neçə dəfə Siciliyaya əsgər çıxardaraq adanı ələ keçirtmək istədi. Amma Siciyalıların qarşı çıxması və İngilis donanmasının güclü dəstəyi ilə Siciliya yenə V Ferdinandın əlində qaldı. IV Ferdinando Siciliya kralı və de-yure NapoliNeapol kralı olaraq Napoleon Bonaparta qarşı qurulan dördüncü, beşinci və altıncı koalisiyalara qoşuldu. Amma bunlar heç vaxt [[Fransız]]ların baş [[İtaliya]] yarımadası və Karolina və Jochaim Muratın NapoliNeapol üzərində də de-fakto səltənətinə mane ola bilmədilər.

1814-cü ildə Napoleon Bonapart məğlub olaraqb Elba adasına sürgünə göndərildiyi zaman, NapoliNeapol Krallığı üzərindəki qanuni haqqı olduğunu iddia edən IV Ferdinandonun bütün səylərinə rəğmən, Avstriya ilə Jochaim Murat razılaşdılar və Jochaim Muratın "İki Siciliya Kralı" olduğu qəbul edildi. Ancaq digər koalisiya tərəfdaşları buna şiddətlə qarşı çıxdılar və Joachim Muratın hökmdarlıq vəziyyəti get-gedə zəiflədi. 1816-cı ildə [[Napoleon Bonapart]] [[Elba]]dan qayıdıb Fransada "Yüz Günluk hökm" sürdüyü zaman Joachim Murat təkrar qaynı Napoleona dəstək verdi. Avstriyalıların özünü taxtdan atacaqlarını bildiyi üçün Joachim Murat İtalyanın müstəqillik tərəfdarları ilə razılaşıb İtaliyanın birləşib tək bir müstəqil dövlət olmasını qəbul edən "Rimini bəyanaməsini" yayımladı.

Avstriya və Joachim Muratın "İki Siciliya Krallığı" arasındakı müharibə Tolentino müharibəsində Avstriyalıların qələbəsi ilə tez bitdi. Joachim Murat öz taxtını qoruya bilmədi və həbs edilərək edam edildi. Beləliklə, ertəsi il, [[1816-cı il]]də NapoliNeapol Krallığı və Siciliya Krallığı rəsmən bir-birinə bağlanıb tək bir yeni Sicilyateyn Krallığı yaradıldı və NapoliNeapol Krallığı rəsmən sona çatmış oldu.

{{commonscat|NapoliNeapol Krallığı}}

* http://hakkindabilgial.com/tarih/medeniyetler/9350-napoliNapoli-kralligi.html